به گزارش خبرنگار احزاب باشگاه خبرنگاران، از سال 1341 كه نهضت مقدس امام خمینی(ره) آغاز شد تا سال 1357 كه این نهضت به ثمر رسید، علمای مجاهد، با یاری مردم فقیر و زجر كشیده با تحمل سختی‌های بسیار مبارزه را تا پیروزی نهایی ادامه دادند و در میان تمام رخدادهای انقلابی قیام 15 خرداد نقطه عطفی در تاریخ مبارزات ملت قهرمان ایران به حساب می‌آید و به نوعی تاریخ مبارزات امت اسلامی، در این روز ورق خورد و فصل جدیدی در كارنامه مبارزاتی علیه استکبار آغاز شد و سیر تاریخی انقلاب از آن زمان تا به امروز با رخداهای مختلف تحمیلی از سوی دشمنان در جریان است.


برگزاری رفراندوم شاهنشاهی با مصوبه جدید انتخاباتی

روز ششم بهمن ماه 1341 برای شش اصل پیشنهادی شاه رأی‌گیری شد و برخی به دلیل دادن رای مخالف روانه زندان شدند که در پی آن مخالفان از شركت در رفراندوم خودداری كردند اما در این میان تجدیدنظر در قانون انتخابات یکی از موارد مهم از آن شش اصلی بود که در رفراندوم به ظاهر دموکراسی مورد رأی قرار گرفت.

دولت در پی تصویب تجدیدنظری خلاف قانون اساسی آن زمان برای زنان حق انتخاب كردن و انتخاب شدن را به منظور ترویجِ بی بندوباری و حضور زنان در كانون‌های فحشا و منكرات به رسمیت شناخت و در این مصوبه به آزادی زنان در حق انتخاب توجه خاصی نشده بود و پس از آن امام و علما به خوبی هدف اصلی چنین مصوبه‌ای از سوی هیئت وزیران را دریافتند.

واکنش آیات عظام به مصوبه انتخاباتی هیئت وزیران

جامعه روحانیت قم به زعامت "آیت‌الله العظمی امام خمینی"در جهت حفظ كرامت انسانی زنان، این تصمیم دولت و واكنشی شدیدی نسبت به آن نشان دادند و آیات عظام دیگری همچون "لنگرودی"، "زنجانی"، "علامه طباطبایی"، "موسوی یزدی"، "گلپایگانی"، "شریعتمدای"، "آملی"، و "مرتضی حائری" پس از نشست و گفتگو، مبادرت به صدور اعلامیه‌ای 6 صفحه‌ای مستند و مستدل کردند و اقدام دولت را در صدور تصویب نامه هیأت وزیران مبنی بر اصلاح قانون انتخابات، غیرقانونی اعلام و به دولت اعتراض شد.


پیام امام خمینی(ره) به ملت ایران در آستانه عید نوروز
 
امام خمینی« قدس سره» در مبارزات خود علیه استبداد، عملاً رهبری قیام را در دست گرفت و سایر علما به دنبال او قدم برداشتند. از جمله اقدامات ایشان اعلامیه‌ای خطاب به علما و روحانیان بود . ایشان در اعلامیه خود نکاتی را از مردم ایران خواستار شدند.

متن اعلامیه بدین شرح است: «خدمت ذی شرافت حضرات علمای اعلام و حجج اسلام دامت بركاتهم اعظم الله تعالی اجوركم. چنان چه اطلاع دارید، دستگاه حاكمه می‌خواهد، با تمام كوشش به هدم احكام ضروریه ی اسلام، قیام و به دنبال آن مطالبی است كه اسلام را به خطر می‌اندازد و لذا اینجانب عید نوروز را به عنوان عزا و تسلیت به امام عصر(عج) جلوس می‌كنم و به مردم اعلام خطر می‌نمایم. مقتضی است حضرات آقایان نیز همین رویه را اتخاذ فرمایند، تا ملت مسلمان از مصیبت‌های وارده بر اسلام و مسلمین اطلاع حاصل نمایند.»

پس از صدور اعلامیه، علمای تهران و سایر شهرستان‌ها به تبعیت از، امام طیّ اعلامیه‌هایی عید را عزای ملی اعلام، و متذكر شدند، به جای دید و بازدید مجالس سوگواری تشكیل شود.

اما پس از انتشار بیانیه از سوی رژیم پهلوی در بعداز ظهر روز دوم فروردین 1342 به مدرسه فیضیه قم یورش صورت گرفت و در پی آن امام(ره) بارها و به مناسبت حمله به مدرسه فیضیه و تشریح جنایات آن بیاینه صادر کردند و این امر موجب شد كه علمای شهرستان ها و اهل منبر به حركت سریعتری دست بزنند و حتی چند روزی از رفتن به مساجد و منابر و اقامه نماز جماعت خودداری كردند.       

مقدمات قیام خونین 15 خرداد 1342

فرا رسیدن محرم 1383 قمری و پا بر جا بودن حوزه قم با وجود تلاشی كه دولت در تعطیلی آن داشت و اینکه این مراسم زیانی به منافع امپریالیسم امریكا و انگلیس نرساند و در مقابل رهبر انقلاب اسلامی تمام قوا را برای برگزاری محرم واقعی به کار برد.


خمینی "خدانگهدار تو    ملت طرفدار تو"

در میان اعتراض‌هایی که در میان ملت غیور و مذهبی ایران در آن زمان مشاهده شد، روزنامه‌های دولتی سعی در حفظ و آرام نشان دادن شرایط جامعه داشتند و به نوعی درباره نتایج رفراندوم و انقلاب سفید شاه  صحبت و به اقشار مختلف بشارت زندگی مرفهی را می‌دادند و همچنین از دین و مذهب و روحانیت به عنوان ارتجاع و خطر ارتجاع و موانعی كه انقلاب سفید را تهدید می‌كند یاد می‌‌شد.

روز عاشورا ده‌ها هزار نفر از مردم كه در جریان دقیق مبارزه بودند، با در دست داشتن عكس‌های امام با شعارِ خمینی خدا نگهدار تو، ملت طرفدار تو، به خیابان‌های تهران ریختند. محل اجتماع، مسجد و مدرسه حاج ابوالفتح در نظر گرفته شده بود؛ اما این مدرسه از صبح زود در محاصره پلیس قرار گرفت ولی در اثر ازدحام جمعیت برای مراسم عزاداری و فریاد شعارهای ضد رژیم، كنترل از دست پلیس خارج و مسجد و اطراف آن در اختیار مردم قرار گرفت و با شعار به راهپیمایی پرداختند.

تظاهركنندگان، پس از عبور از سه‌راه امین‌حضور و سرچشمه، به میدان بهارستان رسیدند و پس از نصب عكس امام(ره)، در این میدان به خیابان فردوسی رفتند و با نطق و خطابه، انقلاب سفید شاه را محكوم ساختند و سپس به سوی دانشگاه تهران حركت و فریاد «خمینی بت شكن خدانگهدار تو» اوج گرفت و در بازگشت، وقتی جمعیت به مقابل كاخ مرمر رسید، فریادِ «مرگ بر این دیكتاتور» طنین‌انداز شد.

راهپیمایی و تظاهرات آن روز در ساعت 3 بعدازظهر پس از بازگشت به بازار پایان گرفت و تظاهرات فردای آن روز از مسجد شاه اعلام شد. شب یازدهم، هم تظاهراتی از جانب دانشجویان دانشگاه تهران در حمایت از رهبری نهضت با شعار خمینی پیروز است، صورت گرفت. این تظاهرات از مسجد هدایت خیابان استانبول تا میدان شاه ادامه یافت و جمعیت تظاهركننده به عزاداران مدرسه حاج ابوالفتح پیوست.     

امام(ره) دستگیر شد

بخشی از سخنان امام خمینی(ره) در سیزدهم خرداد ماه 1342 بدین شرح  است: «مطالب خیلی زیاد است. بیشتر از آن است كه شما تصور می‌كنید. حقایقی در كار است، مملكت ما، اسلام ما، در معرض خطر است. آن چیزی كه در شرف تكوین است، سخت ما را نگران و متأسف ساخته است. از وضع ایران، از وضع این مملكت خراب، از وضع این هیأت دولت و از وضع این سردمداران حكومت نگران و متأسف هستیم و از خداوند بزرگ اصلاح امور را خواهانیم.»

امام خمینی« قدس سره» با ایراد سخنرانی در سیزدهم خرداد ماه و بیان جملاتی ساده، پاسخ نطق شاه را در 4 بهمن 1341 كه در صحن مطهر قم ایراد كرد، به صورت دندان‌شكن و محكم داد. این سخنان بلافاصله به تهران گزارش شد و ساواك مأمور توقیف امام شد و ساعت 3 بامداد روز 15 خرداد مأموران امنیتی به منزل امام هجوم و ایشان را دستگیر كردند، و به تهران آوردند و در همین حال خبر دستگیری امام به سرعت در قم و سپس در تهران و سایر شهرها انتشار یافت. مردم قم به راهپیمایی اعتراض‌آمیز پرداختند.

پلیس برای پراكنده ساختن مردم ابتدا به تیراندازی هوایی پرداخت، و مردم با پلیس درگیر شدند و در همان دقایق نخست، معاون شهربانی را به قتل رساندند؛ یك كامیون نظامی را آتش زدند و عده‌ای از مردم را كشتند. سرانجام با وارد شدن ارتش و مستقر كردن تانك‌ها و به پرواز درآوردن هواپیماها و شكستن دیوار صوتی، برای ارعاب مردم و فرارسیدن تاریكی هوا به طور موقت قضیه فیصله داده شد.


قیام خونین 15 خرداد

همزمان با دستگیری رهبر نهضت اسلامی و بسیاری از علما و وعاظ در قم، تهران و شهرستان‌ها، زمینه یك سركوب وحشیانه و خونین توسط ایادی دژخیم فراهم شد و اجتماعات و تظاهرات مردمی زنان و مردان در اعتراض به بازداشت امام در قم، تهران و برخی دیگر از شهرستان‌ها، با هجوم نیروهای مسلح، به خاك و خون كشیده شد.
     
تهران در 15 خرداد 1342 به حمام خون تبدیل شد و همزمان با قتل عام مردم تهران، كشتارهای فجیعی در قم، شیراز، مشهد، تبریز و دیگر شهرستان‌ها، توسط دژخیمان رژیم به وقوع پیوست و برای ادامه سیاست سركوب با وجود سانسور شدید، خبرهای مربوط به دستگیری رهبر نهضت اسلامی ایران و قیام 15 خرداد و كشتارهای قم، تهران، مشهد و سایر شهرستانها، در مدت كوتاهی در سراسر كشور پخش شد.

خبرگزاری‌ها نیز بازتاب گسترده قیام مردم را، در حمایت از رهبر نهضت و واكنش شخصیت‌های سیاسی، علمی و مذهبی اعتراض به دستگیری امام و كشتار مردم بی‌گناه به سراسر جهان مخابره كردند.

قیام خونین از تهران تا کربلا

حوزه‌های علمیه نجف اشرف، كربلا و كاظمین نیز به محض دریافت خبر بازداشت امام و كشتار 15 خرداد به پا خاستند و با تشكیل اجتماعات و طی تلگراف‌هایی به سلاطین و رؤسای جمهوری كشورهای اسلامی و سازمان‌های بین‌المللی، حمایت خود را از امام ، و تنفر خویش را نسبت به اعمال وحشیانه رژیم و جمعی از علما در تهران و شهرستان‌ها، ابراز كردند و خواستار آزادی حضرت امام شدند و که البته در نهایت این روز خونین از تعداد شهدای 15 خرداد آمار صحیحی در دست نیست. اما تعداد آنها را رقمی بین 5 تا 15 هزار نفر، تخمین زده‌اند.


آزادی امام(ره) در پی اعتراضات جهانی

اعتصاب سراسری تهران، در 21 خرداد به مناسبت هفتم فاجعه خونین فیضیه ضربه‌ای بود كه رژیم را درمانده‌تر كرد؛ مهاجرت مراجع قم و مشهد، علمای سرشناس شهرستان‌ها به تهران موجب شد كه رژیم تن به سیاست آرام‌سازی و تشنج‌زدایی دهد و با آزاد کردن امام«قدس سره»، خشم ها را فرونشاند.

11 مرداد ماه 1342 امام را نمایشی آزاد و در مدت كوتاهی این آزادی تبدیل به حصر شد؛ رژیم از ترس سیل خروشان جمیعت كه برای دیدار امام می‌شتافتند، نخست وی را از زندان پادگان عشرت آباد به داودیه و از آنجا به قیطریه انتقال داد؛ بدین ترتیب امام در یك منزل شخصی كه افتخاراً در اختیار ایشان گذاشته شده بود، تحت نظر و مراقبت شدید مأموران قرار گرفت.

یكی از آثار ادامه حصر امام(ره)، تشكیل گروه‌های زیرزمین در قم، تهران و شهرستان‌ها بود كه، گاه با نام‌های جبهه مسلمانان آزاد، جمعیت‌های مؤتلفه اسلامی، مجمع روحانیون مجاهد و گاه بدون نام، مانند تشكیلات سری اصفهان، شیراز، قزوین، گاه نیز به صورت نشریه‌های انقلابی مانند، بعثت و فریاد خودنمایی می‌كرد.

اگرچه در ظاهر جریان 15 خرداد با تبعید امام و اعمال خفقان در کشور به نفع شاه تمام شد اما 15 سال بعد از این وقایع، شاه برای همیشه از کشور مجبور به فرار شد و برای همیشه سایه ولایت بر سر ملت غیور ایران طنین‌انداز شد.

گزارش: زهره حانمی

انتهای پیام/