در واقع کل تولید بنزین پیرولیز در کشور بسیار بسیار محدود‌تر از آن است که بتواند بخشی از کمبود بنزین ایران را جبران کند و این ترکیب یا به کشورهای همسایه صادر شده و یا به عنوان خوراک تولید فرآورده به پالایشگاه‌ها ارسال می‌شود.

 عباس کاظمی مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به تازگی با تایید صحت اسناد منتشر شده در رسانه‌ها گفته است:« اسنادی که از سوی برخی خبرگزاریهای در باره بنزین ارائه می شود قابل تایید است، اما تفسیری که برخی رسانه ها از این اعداد می کنند، درست نیست. بنزین پتروشیمی‌ها 7 تا 10 درصد بنزن دارد یعنی 70 هزار PPM . به نظر می رسد بسیاری از خبرگزاریها این اعداد را درک نمی کنند.»

برای اطلاع از کم و کیف ترکیب ریفرمیت پتروشیمی با دیگر اجزای تشکیل دهنده بنزین و تولید بنزین نهایی با شاهرخ خسروانی قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به گفت‌وگو نشستیم. خسروانی می‌گوید ریفریمیت پتروشیمی بندر امام پس از اختلاط با دیگر اجزای بنزین در پالایشگاه‌ها حاوی 3.5 درصد بنزن خواهد بود و بنزن در ریفرمیت پتروشیمی نوری که بخش اعظم ریفرمیت پتروشیمی را تولید می‌کند زیر 2 درصد است.

از سوی دیگر مدیران پتروشیمی بندر امام می‌گویند دلیل درصد بالاتر بنزن در ریفرمیت آنها درصد بالای این ترکیب در خوراکی است که پالایش و پخش به آنها تحویل می‌دهد.

گفت‌وگو با قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی را بخوانید.

  به نظر می‌رسد بنزین پتروشیمی با دیگر بنزین‌هایی که در کشور توزیع می‌شود چه بنزین پالایشگاه‌ها و یا بنزین وارداتی از نظر آلایندگی تفاوت چندانی ندارد و نسبت دادن آلودگی شهر تهران به این بنزین چندان منطقی و کارشناسی نیست. علاوه بر اینکه مسئولان دولت فعلی و دولت قبل بارها گفته‌اند که این بنزین در تهران توزیع نشده است شما به عنوان یک مقام مسئول در پالایش و پخش بفرمایید چه نوع بنزینی در کشور توزیع می‌شود؟

خسروانی: می‌دانید که پتروشیمی‌ها بنزین تولید نمی‌کنند. اکتان‌افزا تولید می‌کنند بنزینی که به دست مصرف‌کننده می‌رسد اجزای متفاوتی دارد یعنی بخشی از ‌آن ریفرمیت است بخشی نفتای سبک، بخشی آیزومریت است که از واحد ایزومرنراسیون می‌آید. بخشی ممکن است اکتان‌افزای MTBE باشد.

  MMT هم در این ترکیبات جایی دارد؟

خسروانی: خیر. به هیچ وجه MMT در کشور مصرف نمی‌شود تنها یک محموله MMT توسط پالایشگاه شیراز دو سال قبل قرارداد بسته بود و 9 ماه قبل وارد کشور شد اما ما اجازه مصرف آن را ندادیم و در ایران تاکنون هرگز MMT مصرف نشده است چون اعتقاد داریم هر نوع اکتان‌افزایی که فلز سنگین در آن به کار رفته نباید در بنزین کشور استفاده شود و مصرف MMT هم به دلیل وجود فلز منگنز ممنوع شده است.

  درباره اختلاط مؤلفه‌های مختلف بنزین توضیح می‌دادید...

خسروانی: روال اختلاط اجزای بنزین به این صورت است که حدود 30 تا 40 درصد ریفرمیت، حدود 10 تا 15 درصد نفتا، حدود 10 تا 15 درصد آیزومریت با هم ترکیب می‌شود. ماهیت آیزومریت بگونه‌ای است که بنزن و مواد آروماتیک ندارد نفتا هم بنزن و آروماتیک بسیار پایینی دارد.

در مورد فرآورده‌های پتروشیمی دو مطلب داریم و همکاران ما در پتروشیمی که در خانواده ما هستند هم این مطلب را قبول دارند.

اول اینکه رسالت پتروشیمی تولید محصول پتروشیمی است در برهه‌ای از زمان بنابه سیاست یا ضرورت یا نیازی فرآیند تولید محصولات پتروشیمی تغییر کرده است. اعتقاد ما این است که دیگر نیازی به این تغییر خط وجود ندارد و مجتمع پتروشیمی باید محصول خود را تولید کند چون اساساً فرآیند و لیسانس آن برای تولید محصول پتروشیمی طراحی شده است.

از سوی دیگر چرا می‌گوییم ریفرمیت پتروشیمی حذف شود و از خارج بنزین یورو 4 به عنوان اکتان افزا وارد کنیم؟ ما حدود 6 تا 6.5 میلیون لیتر در روز اکتان‌افزا از دو مجتمع نوری و بندر امام می‌گرفتیم.

اخیراً دستور قطع کامل ریفرمیت پتروشیمی بندر امام داده شد. البته این فرآیند زمان‌بر است و ما قدم به قدم آن را کاهش می‌دهیم تا به صفر برسد. اکتان افزای بندر امام 6 تا 10 درصد بنزن و بعضاً 60 تا 70 درصد آروماتیک دارد.

اگر 30 درصد از این ریفرمیت با بقیه ترکیبات بنزین مخلوط شود با فرض وجود 6 درصد بنزن در ریفرمیت بندر امام، درصد بنزن این ریفرمیت به 1.8 درصد در مخلوط نهایی می‌رسد فرآورده‌ خود پالایشگاه‌ها نیز بین 1.5 تا 1.8 درصد وابسته به نوع فرآیند آنها بنزن دارند. جمع این دو حدود 3.5 درصد می‌شود. استاندارد یورو 4 زیر 1 درصد است.

  اما الان که بنزین یورو 4 به جز تهران و کرج و اراک جای دیگری توزیع نمی‌شود...

خسروانی: توضیح می‌دهم. الان در 14میلیون لیتر بنزین پالایشگاه اراک که در تهران و دو کلانشهر دیگر توزیع می‌شود درصد بنزن زیر 1 درصد و در حد 0.8 تا 0.9 درصد است.

با اختلاط ریفرمیت پتروشیمی بندر امام با فرآورده بقیه پالایشگاه‌ها به بنزن حدود 3.5 درصد می‌رسیم اما اگر بنزین یورو 4 با بنزن زیر 1 درصد وارد کشور کنیم بخشی از آن می‌تواند به طور مستقیم تحت عنوان بنزین سوپر در کشور مصرف شود. بخشی از آن نیز می‌تواند به صورت موقت نقش اکتان افزا را برای ما باز می‌کند تا طرح‌های توسعه‌ای تکمیل شود.

بنزین یورو 4 با 1 درصد بنزن و 35 درصد آروماتیک اگر با همان نسبت 30 درصد مخلوط شود تأثیر بنزن آن نیم درصد خواهد بود. فرآورده‌‌ پالایشگاه‌ها هم 1.5 درصد بنزن دارد پس در مجموع بنزن آن 2 درصد می‌شود. یعنی 2 درصد بنزن در مقابل 3.5 درصد بنزن. البته ما به استاندارد یورو و 4 یعنی 1 درصد نمی‌رسیم. اما فرآیند بهینه‌‌سازی پالایشگاه‌ها زمان‌بر است و تلاش می‌کنیم شرایط را در جهت بهبود تعدیل کنیم.

  یعنی می‌فرمایید می‌خواهید بنزن را از 3.5 درصد به حدود 2 درصد برسانید؟

خسروانی: فارغ از اکتان‌افزا، بنزینی که الان تولید می‌شود در حد 2 درصد بنزن دارد.

یعنی متوسط بنزین پالایشگاه‌های آبادان و بندرعباس و بقیه پالایشگاه‌ها؟

خسروانی: شما بنزین پالایشگاه‌ اراک را که در تهران و کرج و اراک توزیع می‌شود را کنار بگذارید. در بقیه بنزین که در کشور تولید می‌کنیم درصد بنزن بین 1.9 تا 2.4 درصد است. اگر اکتان‌افزای بندر امام را با این بنزین مخلوط کنیم درصد بنزن‌ ما را افزایش می‌دهد. ما می‌خواهیم این اتفاق نیفتد. بنزن هم می‌دانیم که سرطان‌زا است. اکتان ریفرمیت بندر امام هم در مواردی زیر 95 آمده است و حتی در موردی تا 84 هم پایین آمده است.

  چند درصد اکتان‌افزا یا ریفرمیت پتروشیمی را بندر امام تولید می‌کند؟

خسروانی: 38 درصد. بقیه را پتروشیمی نوری (برزویه) تولید می‌کند.

ببینید ممکن است در برهه‌ای از زمان نامه‌ای هم زده شده باشد که ریفرمیت پتروشیمی شبیه ریفرمیت پالایشگاه‌ها است که البته تفاوت‌هایی با هم دارند. این دو ریفرمیت با هم تشابه دارند عین هم نیستند.

پتروشیمی نوری (برزویه) ریفرمیت را با درصد بنزن بسیار کمتری تحویل می‌دهد این طور نیست؟

خسروانی: وضعیت نوری در ابتدای اجرای این طرح شبیه بندر امام بود. البته فرایند تولید ریفرمیت در نوری و بندر امام کاملاً با هم متفاوت است. مدتی است که پتروشیمی نوری یک واحد بنزن‌زدایی راه‌اندازی کرده است و می‌گویند درصد بنزن را به 1.2 درصد حجمی رسانده ‌اند. البته ما هنوز این مطلب را آزمایش و تأیید نکرده‌ایم. اما درصد آروماتیک آنها حدود 55  تا 60 درصد است.

ما اعلام کردیم که در سال جدید می‌خواهیم ریفرمیت آنها را نگیریم. مدیریت کلان شرکت‌ ملی پتروشیمی هم استقبال کرد. شما می‌دانید که شرکت‌ها واگذار شده‌اند به جز یک مورد که آقای رستمی مدیرعامل یکی  از یک شرکت‌ها گفته بود ریفرمیت تولیدی آنها مشکل ندارد موضع‌گیری دیگری ندیده‌ایم. موضع آقای نژادسلیم مدیر هلدینگ خلیج فارس هم در همان خط است و از نظر ما هر دو یک جایگاه دارند نه دو جایگاه.

  اما پتروشیمی نوری الان مشکل بنزن ندارد این طور نیست؟

خسروانی: اما آروماتیک آنها بسیار بالا است. ما می‌خواهیم بنزینی وارد کنیم که آروماتیک آن 35 است. آروماتیک نوری 55 تا 60 درصد است. ما می‌خواهیم محصولی وارد کنیم که همه مشخصات آن در حد یورو 4 باشد و مصرف مستقیم یا اختلاط آن آروماتیک و بنزن را کم کند.

پس در مورد پتروشیمی نوری فقط بحث آروماتیک آن مطرح است؟

خسروانی: الان با توجه به اینکه بنزن آنها 2 درصد شده است فقط بحث آروماتیک مطرح است.

  اما محموله‌های وارداتی درصد آلایندگی و به خصوص بنزن بیشتری داشته‌اند. اینطور نیست؟

خسروانی: البته آیه قرآن که نیست. ممکن است محصولاتی وارد شود که مثلا 1.5 درصد بنزن داشته باشد. برای ما بنزن 2 درصد نوری قابل قبول است. اما آروماتیک دارد.

  با Heavy End پتروشیمی‌ها که از آن در تولید گازوئیل استفاده می‌شود مشکل آلایندگی ندارید؟

خسروانی: درباره Heavy End مشکلی نداریم. مشخصات آن می‌خواند. گوگرد آن مطلوب است.

طبق دستور آقای وزیر 4 فاز عسلویه وارد مدار می‌شود و 100 میلیون متر مکعب گاز خواهیم داشت. یعنی برخلاف زمستان امسال که گازوئیل زیادی وارد کردیم مشکل نخواهیم داشت. به همین دلیل وزیر مجوز ورود به بحث گازوئیل را نداد. با ورود گاز 4 فاز پارس جنوبی به مدار، سیاست وزارت نفت صادرات گازوئیل است. اگر این اتفاق بیفتد دیگر به Heavy End پتروشیمی‌ها برای تولید گازوئیل نیاز نخواهیم داشت. چرا که این Heavy End به مصرف نیروگاه‌‌ها می‌رسد.

  پس وزارت نفت تعهد می‌‌کند که در سال‌جاری دیگر واردات بنزین با مشخصاتی غیر از مشخصات بنزین یورو 4 نخواهیم داشت؟

خسروانی: از طرف آقای کاظمی معاون وزیر و آقای کشکولی مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی به آقای قمصری مدیر بین‌الملل شرکت‌ ملی نفت‌ نامه زده شده و دستور داده‌اند که بنزین با استاندارد یورو 4 وارد شود.

بالاخره وقتی صحبت 8 یا 9 میلیون لیتر واردات بنزین است این بنزین کنار خلیج فارس نیست. تهیه کردن آن معضلات خودش را دارد ممکن است دو محموله‌ هم از دست آنها در برود آیه قرآن نیست که خطا نداشته باشد.

اما سیاست‌ ما ورود بنزین با استاندارد یورو 4 است رسالت رسانه‌ها هم این است که برای مردم تبیین کنند که کمتر مصرف کنند.