به گزارش دریچه فناوری اطلاعات باشگاه خبرنگاران؛ جرایم اینترنتی و رایانه ای نوعی جرایم جدید می باشد. طيف گسترده افعال مجرمانه‌اي كه ذيل اين مفهوم جا دارند و ماهيت متغير آنها كه ناشي از پيشرفت لحظه به لحظه فناوري اطلاعات و شيوه‌هاي سوءاستفاده از آن است ارائه تعريف جامع و مانع و خالي از مناقشه را مشكل و چه بسا غيرممكن مي‌سازد؛ تا آنجا كه در جديدترين و جامع‌ترين سند بين‌المللي موجود در اين زمينه (کنوانسيون جرايم سايبر 2001 بوداپست) تعريفي از اين جرايم به عمل نيامده است. به نظر می رسد کامل ترین تعریف این باشد: «هر جرمي كه قانونگذار به صراحت رايانه را به منزله موضوع يا وسيله جرم جزء ركن مادي آن اعلام كرده باشد، يا عملاً رايانه به منزله موضوع يا وسيله ارتكاب يا وسيله ذخيره يا پردازش يا انتقال دلايل جرم در آن نقش داشته باشد».  این تعریف هم علاوه بر جرايم ذكر شده در دو دسته قبل، جرايمي را نيز‌كه صرفاً دلايل آنها يا اطلاعات مربوطه در رايانه ذخيره شده‌اند، به لحاظ تأمين بهتر اهداف تحقيق و تعقيب جرم با در نظر گرفتن قواعد خاص آيين دادرسي کيفري، جزء جرايم رايانه‌اي دانسته است.

ما در این مطلب به معرفی آثار مخرب جرایم رایانه ای می پردازیم. این آثار مخرب به سه دسته آسیب های روانی، اجتماعی و سیاسی تقسیم می شوند. که ما هر کدام را جداگانه برای شما به صورت کامل بررسی می کنیم. در بخش اول این مطلب در دریچه فقط به آثار و آسیب های روانی می پردازیم.

اعتیاد مجازی، استفاده بیش از حد از اینترنت است تا آنجا که بدون استفاده از آن فرد احساس کمبود می کند و روابط او با محیط متأثر از استفاده مکرر و دیوانه وار فرد شده از حالت عادی خارج می شود.

این اختلال روانی در کشورهایی که استفاه از اینترنت آسان و ارزان است، بسیار چالش زا بوده و تا آنجا که نهادهای مختلف را درگیر کرده است. در کشوری، مثل آمریکا تعداد معتادان به اینترنت از سایر معتادان بیشتر است، تا جایی که برخی معتادان 18 ساعت از وقت روزانه خود را در اینترنت صرف می کنند. در آمریکا به قدری فاجعه بار است که کلیساها، پیشوایان مذهبی با فریادهای کمک خواهی زن و شوهر، یا یکی از آنها، برای رهایی از این نوع اعتیاد مواجه هستند و مؤسسه های مشاوره ای مسیحی در حال تدوین مشاوره های اعتیاد به اینترنت می باشند.

پیامدهای اعتیاد به اینترنت و حتی کار زیاد با اینترنت، که در حدّ اعتیاد نباشد، نتایج و پیامدهای زیان بخشی برای فرد و جامعه در پی داشته و آسیب های شدید جسمانی، مالی، خانوادگی، اجتماعی و روانی را به همراه دارد.

یکی از پیامدهای فردی و اجتماعی اعتیاد و کار زیاد با اینترنت، انزوا و کناره گیری اجتماعی است. پوت نام معتقد است در طی 35 سال گذشته کاهش چشم گیری در ارتباطات اجتماعی افراد در آمریکا رخ داده است. مردم کمتر به رأی گیری و کلیسا می روند، به ندرت موضوعات سیاسی را با همسایه ها در میان گذاشته یا عضویت گروه های داوطلبانه را قبول می کنند، مهمانی شام کمتری دارند و کمتر به منظور اجتماعی دور هم جمع می شوند. این موضوع پیامدهای عمده ای برای جامعه و فرد دارد؛ زیرا وقتی مردم از نظر اجتماعی درگیر باشند، سالم تر و خوشبخت تر زندگی می کنند.

از دیگر پیامدهای اعتیاد اینترنتی مشکلات خانوادگی و تأثیر آن بر روابط زناشویی، والدین و فرزندان است. امروزه اصطلاح «بیوه اینترنتی» برای همسر معتاد به اینترنت اطلاق می شود. آمار نشان می دهد که اعتیاد به اینترنت ممکن است به فروپاشی خانواده و طلاق منجر شود. شاید باور کردن اینکه شخصی همسر خود را فقط به علت ارتباط با فرد دیگر در اینترنت ترک می کند، برای کسانی که به اینترنت اعتیاد پیدا نکرده اند، وحشتناک به نظر برسد؛ ولی این مسئله هر روز در دنیای اینترنت اتفاق می افتد.

دکتر یانگ معتقد است: اگرچه زمان تنها عامل تعیین کننده در تعریف اعتیاد به اینترنت نیست، ولی عموماً معتادان بین 40 تا 80 درصد از وقت خود را با جلساتی که ممکن است هر کدام حتی تا 20 ساعت طول بکشد، صرف می کنند و این کار باعث می شود تا اختلالاتی در میزان و زمان خواب کاربر به وجود آید. در مواردشدید، حتی قرص های کافئین برای تسهیل زمان طولانی تری در اینترنت بودن مصرف می شود. این اختلال، خستگی بیش از اندازه ای در بدن ایجاد می کند، که کارکرد درسی و شغلی را تحت تأثیر قرار می دهد و ممکن است نظام ایمنی بدن را ضعف کند و فرد، آسیب پذیری بیشتری به بیماری ها پیدا کند. افزون بر این، به علّت عدم ورزش و حرکات مناسب، مشکلات عصب های مچ و درد پشت، چشم درد و مانند آن به وجود می آید.

 

هویت، واجد سه عنصر است: شخصی، فرهنگی و اجتماعی، که هریک در تکوین شخصیت فرد نقش مهمی را ایفا می کنند. در مقایسه ها، هویت شخصی، ویژگی بی همتای فرد را تشکیل می دهد و هویت اجتماعی در پیوند با گروه ها و اجتماعات مختلف قرار می گیرد.

اینترنت صحنه فرهنگی و اجتماعی است، که فرد خود را در موقعیت های متنوع نقش ها و سبک های زندگی قرار می دهد و این خود زمینه ای برای آسیب پذیری شخصیت کاربر و موجب چند شخصیتی شدن کاربر می شود. از این روست که ساختار و چینش پایگاه های شخصی (Web Loge) به گفته میلر (Miler) نشان از شخصیت آن کاربر است.

جوانان در این محیط از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند، به ویژه در دورانی که هویت ایشان شکل می گیرد، این خطر پررنگ تر می شود. دکتر محمد عطاران معتقد است: با امکانات و گزینه های فراوانی که رسانه های عمومی، از جمله اینترنت در اختیار جوانان می گذارند، آنان دائماً با محرک های جدید و انواع مختلف رفتار آشنا می شوند. چنین فضایی هویت نامشخص و پیوسته متحولی را می آفریند، خصوصاً برای نسلی که در مقایسه با نسل قبل با محرک های فراوانی مواجه است.

همچنین از طریق رسانه های جمعی، افراد، خطّ مفروضی میان فضای عمومی و خصوصی را تجدید سازمان می کنند و این امکانی است که جوانان فعالانه از آن استفاده می کنند. جوان، به خصوص در دوران بلوغ که مرحله شکل گیری هویت اوست و همواره به دنبال کشف ارزش ها و درونی کردن آنها می باشد، با اینترنت و حجم گسترده، حیرت انگیز و گوناگون اطلاعات مواجه می شود و ناچار که در این دنیای مجازی، هویت خویش را از طریق جستجو پیدا کند و بدین سان، ممکن است برخی و شاید تعداد زیادی از نوجوانان راه را در اینترنت گم کنند و دوران هویت یابی خویش را بیش از پیش با بحران سپری کنند. از سوی دیگر، گاهی برخی از ویژگی های شخصیتی، مانند سن، تحصیلات، محل سکونت و حتی جنسیت در اینترنت از بین می رود؛ به عنوان نمونه، بسیاری از افرادی که در اتاق های چت مشغول گفتگو با یکدیگر می باشند، با مشخصیاتی غیرواقعی ظاهر شده و از زبان شخصیتی دروغین که از خود ساخته اند و آن را به مخاطب یا مخاطبان خود معرفی کرده اند، صحبت می کنند و با این حال، چه تأثیراتی که همین شخصیت های ناشناس بر یکدیگر دارند.

از جمله نتایج بحران هویت نیز کم رنگ شدن علایق کاربران به وطن خویش است، که نتایج خطرناکی چون خیانت به کشور و خودکم بینی و وابستگی فرهنگی و شخصیتی به کشورهای بیگانه خواهد بود. یکی از ریشه های وقوع جرایم امنیتی، وجود بحران هویت است که در جرایم جاسوسی و خیانت به کشور بیشتر رخ می نماید.

از جمله آثار مخرّب جرایم رایانه ای، به ویژه جرایم مرتبط با محتوا (به قول قانون مجازات جرایم رایانه ای) به وجود آمدن انحرافات جنسی و اختلالات جنسی است. اینترنت به دلیل رویکرد آزاد اندیشی در روابط جنسی از سوی گردانندگان اصلی آن (یعنی غرب و به ویژه آمریکا) و نگرش تجاری نسبت به مسائل جنسی موجب پدید آمدن پدیده کثیفی به نام هرزه نگاری (PromnograPhy) و هنر پلید شهوانی (Erotice Art) و رواج سرسام آور آن گردید، که مرزهای اخلاقی را درهم می شکند و تهدیدی برای فرهنگ ها، به ویژه فرهنگ های دینی، چون فرهنگ اسلامی است.

نکته دیگر اینکه رجوع به اینترنت برای دسترسی به مطالب مستهجن (Obscenity)، صرفاً به افراد نابهنجار خلاصه نمی شود و حجم قابل توجهی از مراجعان را افراد طبیعی تشکیل می دهند. اصولاً اینترنت به جوی دامن زده که در سایه ویژگی های خاص خود به تدریج به شکل گیری ناهنجاری های جنسی در برخی کاربران خود می انجامد و منشأ به وجود آمدن بسیاری از جرایم رایانه ای (به ویژه محتوایی) و مقدمه ای برای جرایم جنسی می گردد.