از این جهت صاحبان قدرت کمتر احساس مسئولیت در قبال مردم داشتند زیرا مردم بصورت آزاد در تعیین و رسیدن حاکمان به قدرت سهیم نبودند.

در انتخابات 16 فروردین 1393 افغانستان، حضور پرشور و گسترده مردم، از ادای مسئولیت مردم در قبال کشور و سرنوشت آینده آنان حکایت داشت که بر این اساس مسئولیتی بس برزگ را به عهده رئیس جمهور آینده گذاشت.

«عبدالقیوم سجادی» عضو پارلمان افغانستان به این باور است که ریاست جمهوری پس از این دیگر یک منصب و قدرت نخواهد بود بلکه یک مسئولیت خواهد بود که مردم به عهده رئیس جمهور آینده گذاشت.

ادای این مسئولیت در افغانستان با در نظر داشت وضعیت کنونی این کشور، بسی ساده و آسان نبوده بلکه با مشکلات و چالش‎های فراوان روبرو خواهد بود.

امضای پیمان امنیتی با آمریکا

امضای پیمان امنیتی با آمریکا یکی از چالش‎های موجود برای رئیس جمهور آینده افغانستان به شمار می‎رود، زیرا امضا و عدم امضای آن واکنش‎هایی را در قبال خواهد داشت.

امضای پیمان امنیتی با آمریکا در بعد داخلی، با واکنش شدید رهبران جهادی، طیف زیادی از علماء و روحانیون مذهبی، احزاب بنیاد گرا مانند طالبان و حزب اسلامی حکمتیار را به دنبال خواهد داشت.

چنانچه بارها طالبان و حزب اسلامی به رهبری «گلبدین حکمتیار» گفته‌اند که با حضور نظامیان خارجی در افغانستان، حاضر به مذاکره با دولت افغانستان نیستند، که این خود قابل تأمل و تفکر است.

با گذشته بیش از یک دهه، تمام مردم افغانستان، کشورهای دخیل در قضایای افغانستان اعم از همسایه‎ها و بلوک‎های شرق و غرب، به این باور رسیده‌اند که مشکلات افغانستان راه حل نظامی نداشته بلکه تنها راه حل بحران کنونی  افغانستان و رسیدن به یک ثبات سیاسی، امنیتی و اقتصادی، همانا مذاکره و مصالحه طرف‎های درگیر است. 

در حالی که این مسئله در تناقض با سیاست حضور نظامی آمریکا در افغانستان است.

اما در بعد خارجی، کشورهای همسایه به هیچ عنوان حضور یک کشور قدرتمند مجهز با پیشرفته‎ترین تجهیزات نظامی و اطلاعاتی را بر نمی تابند، به خصوص پس از افشای شنود مکالمات سران کشورهای جهان توسط مقامات اطلاعاتی آمریکا.

به خصوص پس از بحران «اوکراین» و مداخله آمریکا در این منطقه، واکنش روسیه، کشورهای آسیای میانه و بصورت ویژه کشورهایی که عضو سازمان «شانگهای» هستند، نسبت به حضور نظامی آمریکا در افغانستان بیش از پیش حساس شده‌اند و حضور آمریکا در افغانستان را تمهیدی برای مداخله آمریکا در امور کشورهای آسیای میانه و کشورهای یاد شده می‎دانند.

افغانستان به عنوان عضو ناظر در سازمان شانگهای نمی‌تواند نگرانی کشورهای عضو این سازمان را نادیده گیرد، افزون بر آن شماری از این کشورها همسایه‎های افغانستان هستند.  

افغانستان نمی‎تواند تنها بر اساس منافع ملی خود بدون در نظر داشت نگرانی‎های کشورهای همسایه با آمریکا معامله کند بلکه باید به الزامات جامعه جهانی و کشورهای همسایه نیز توجه داشته باشد. 

در بعد داخلی، شکی نیست که حضور آمریکا و جامعه بین‌المللی، با همکاری کشورهای همسایه افغانستان، باعث شده است تا نهاد سازی در این کشور صورت گیرد، تقویت و ادامه این نهاد سازی در افغانستان نیاز به همکاری جامعه بین‌المللی، به خصوص آمریکا دارد.

از این رو، عدم حضور آمریکا و جامعه بین‌المللی در افغانستان می‎تواند بر روند نظام‌سازی و توسعه اقتصادی تأثیر منفی داشته باشد، مگر این‎که حامی دیگری به عنوان جایگزین آمریکا در نظر گرفته شود.

بنابراین، جمع میان این دو خواست متضاد، بسا مشکل و یکی از چالش‎های بزرگی برای رئیس جمهور آینده افغانستان به شمار می‎رود، به ویژه بعد از آنکه  «حامد کرزی»، رئیس جمهور افغانستان بارها کارکرد و سیاست آمریکا در قبال افغانستان را به نفع افغانستان ندانسته، خواهان تعهدات جدید در امر مبارزه با تروریسم، حملات شبانه و روند صلح شده است.

با آن‎که تمامی کاندیداهای ریاست جمهوری در ابتدای رقابت  انتخاباتی از امضای این پیمان سخن گفتند اما هیچ یک از آنان نمی‌توانند به امضای بی قید و شرط آن مبادرت ورزند.

فساد اداری

فساد اداری به عنوان یکی از پدیدهای شوم اجتماعی، علت بسیاری از نارسایی‎ها در ادارات دولتی و مانع پاسخگویی این ادارات به نیازمندی‎های مردم این کشور شده است.

افغانستان در یک دهه‎ پس از طالبان با مشکلات عدیده‎ای مواجه است که از آن جمله گسترش فساد اداری به عنوان یک بیماری واگیر در ادارات دولت افغانستان است.

در این مدت افغانستان از جمله فاسدترین کشورهای جهان شمرده شده است و کرزی در واکنش به این مسئله، فساد اداری را یک امر بومی ندانسته و اظهار داشت که کشورهای خارجی و سازمان‌های وابسته به آنها عامل فساد اداری در افغانستان هستند.

به هر صورت، فساد اداری چه ریشه داخلی و چه خارجی داشته باشد، یکی از چالش‎های عمده فراروی دولت و کابینه آینده ریاست جمهوری افغانستان به شمار می‎رود که کاندیداهای ریاست جمهوری برای نابودی و ریشه کن کردن آن به مردم وعده داده بودند.

فقر اقتصادی و بیکاری

براساس گزارش وزارت کار و امور اجتماعی افغانستان بیشتر از 30 درصد مردم افغانستان از بیکاری رنج می‎برند که اکثر آنان را جوانان تشکیل می‎دهند.

حتی برخی کارشناسان افغان به این باورند که بخش قابل ملاحظه نیروهای نظامی طالبان را جوانان بیکار تشکیل می‎دهند.

«اشرف غنی احمدزی»، یکی از کاندیداهای مطرح در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، نیز به این باور است که فقر و بیکاری رابطه مستقیمی با خشونت‌گرایی دارد و طالبان بیشتر از این طبقه سربازگیری می‎کنند.

با در نظر داشت کاهش کمک‎های اقتصادی جامعه بین‌الملل به افغانستان و عدم کار بر روی زیربنای اقتصادی که باعث تولید کار می‎شود، نقطه پایان گذاشتن به این مشکل به سادگی امکان پذیر نخواهد بود.   

مواد مخدر

کشت تولید و قاچاق مواد مخدر در سال‎های اخیر به یکی از مهلک‌ترین پدیده‌های اجتماعی در این کشور تبدیل شده است و افغانستان در کنار فساد اداری، یکی از کشورهایی به شمار می‎رود که بالاترین میزان مواد مخدر در جهان را تولید می‎کند.

تاکنون بالاترین میزان تولید و کشت این مواد در مناطق ناامن بوده است که قبل از امنیت سراسری در افغانستان، رسیدگی به این مشکل نیز غیر قابل تصور است.

صلح و امنیت

بازگشت صلح و امنیت در افغانستان، یکی از آرزوهای دیرینه مردم این مرز و بوم بوده و برای رسیدن به این هدف چندسال قبل شورای عالی صلح به ریاست «برهان الدین ربانی» تشکیل شد، اما تاکنون این شورا نتایج چشم‎گیری به دست نیامده است.

حتی کرزی آغاز روند مذاکره با طالبان و صلح در افغانستان را به عنوان پیش‌شرط برای امضای پیمان امنیتی با آمریکا قرار داد و تأکید کرد که اگر آمریکا و پاکستان بخواهند بازگشت صلح و ثبات در افغانستان امکان پذیر است.

با آنکه شورای عالی صلح افغانستان تلاش زیادی  در این زمینه کرده است اما این روند با چالش‎های گوناگون مواجه بوده است که در انتظار رئیس جمهور آینده است.  

در یک دهه گذشته توقع و انتظار مردم افغانستان با نظر داشت حضور نظامی و اقتصادی بیش از 40 کشور خارجی در افغانستان، بر آورده نشد و از این رو انتظار مردم از رئیس جمهور آینده افغانستان، خاتمه این مسائل است که در صورت عدم برآورده شدن توقع و انتظار با واکنش شدید مردم مواجه خواهد شد.

عبور از این چالش‎ها به نوعی عبور از هفت خوان «رستم» برای رئیس جمهور آینده افغانستان خواهد بود.