به گزارش باشگاه خبرنگاران ؛ نیروگاه "دائیچی "در فوکوشیما مارس سال ۲۰۱۱میلادی و در پی وقوع زمین لرزه و سونامی دچار نقص فنی در سیستم خنک کننده شد. از این سانحه به عنوان بزرگ‌ترین فاجعه هسته‌ای پس از رویداد "چرنوبیل" در سال ۱۹۸۶ یاد می‌شود. نیروگاه اتمی "دائیچی" فوکوشیما در زمین لرزه و سونامی بیش از 3 سال قبل  در کشور ژاپن آسیب دید.اخیرا شایعاتی درباره موجودات عظیم‌الجثه‌ای به گوش می‌رسد که در آبهای ساحلی فوکوشیما دیده شده‌اند.موجوداتی که بنابر آنچه از شایعات برمی‌آید به دلیل جهش ژنتیکی حاصل از نشت مواد رادیواکتیو به این شکل درآمده‌اند.


فاجعه فوکوشیما


به مجموعه حوادثی اطلاق می‌شود که از تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱، در پی زلزلهٔ ۹ ریشتری و سونامی، و در اثر از کار افتادن ماشین‌آلات نیروگاه هسته‌ای شماره ۱ فوکوشیما متعلق به شرکت نیروی برق توکیو و نشت مواد رادیواکتیو به وقوع پیوست. متخصصان این حادثه را بعد از حادثه "چرنوبیل" بزرگ‌ترین فاجعهٔ اتمی می‌دانند و از نظر پیچیدگی آن را در مقام نخست فجایع اتمی جهان قرار می‌دهند؛ چرا که تمام رآکتورهای نیروگاه فوکوشیما در نتیجهٔ این رویداد با مشکل مواجه شد.

"گاردین" می‌نویسد: در زمان وقوع زلزله، رآکتور ۴ خالی از سوخت بود و رآکتورهای ۵ و ۶ خاموش و کاملاً سرد بودند. بقیهٔ رآکتورها، با وقوع زلزله به طور خودکار خاموش شدند و ژنراتورهای اضطراری شروع به کار کردند تا پمپ‌های آب را برای خنک کردن رآکتورها به کار بیندازند.


محوطهٔ نیروگاه با سدی دریایی محافظت می‌شد که برای مقابله با سونامی ۵٫۷ متری کفایت می‌کرد؛ این سد دریایی اما در برابر امواج ۱۴ متری که ۱۵ دقیقه بعد از زلزله آغاز شد، کاری از پیش نبردند، در نتیجه محوطهٔ نیروگاه کاملاً در آب فرو رفت. ژنراتورها که در ارتفاعی پایین‌تر از سطح دریا قرار داشتند و تابلوهای برق در طبقهٔ پایین رآکتورها واقع شده بودند، همگی زیر آب فرو رفتند. ارتباط با شبکهٔ برق قطع و کار خنک کردن رآکتورها متوقف شد. دمای رآکتورها از حد مجاز بالاتر رفت. سیل و زلزله کمک‌رسانی از جاهای دیگر را تقریباً غیرممکن کرده بود.


بنابر آنچه گاردین در گزارش خود می نویسد، شواهدی که به زودی به دست آمد، حاکی از این بود که در رآکتورهای ۱ و ۲ و ۳ سوخت هسته‌ای ذوب شده و روکش فلزی بالای ساختمان رآکتورهای ۱ و ۳ و ۴ در اثر انفجار هیدروژن نابود شده‌است. انفجار به دستگاه‌های کنترل حرارت در داخل رآکتور ۲ آسیب رساند و رآکتور ۴ نیز آتش گرفت. علاوه بر این ، میله‌های سوخت مصرفی که در استخرهای سوخت واحدهای ۱-۴ ذخیره شده بود در اثر کاهش سطح آب استخرها شروع به داغ شدن کرد. به دلیل ترس از نشت اشعه تا شعاع ۲۰ کیلومتری (۱۲ مایلی) نیروگاه از سکنه خالی شد و کارگران نیروگاه که در معرض تابش اشعه قرار داشتند، موقتاً از نیروگاه خارج شدند.


علت حادثه: زمین لرزه‌ای به بزرگی 9 درجه در مقیاس ریشتر


زمین‌لرزه و سونامی "توهوکو" ۲۰۱۱ زمین‌لرزه‌ای بود، که ۱۱ مارس ۲۰۱۱ به قدرت ۹٫۰ درجه در ساعت ۱۴ و ۴۶ دقیقه به وقت محلی در نزدیکی "سندای " در "استان میاگی" در شمال شرقی ژاپن رخ داد. مرکز سطحی زمین‌لرزه در ۱۳۰ کیلومتری شرق "شبه جزیره اوشیکا "ناحیهٔ "توکوهو"  با کانونی به ژرفای ۲۴ کیلومتر گزارش شد.

 زمین‌لرزه باعث شد در تمامی مناطق ساحلی ژاپن در کنار اقیانوس آرام هشدار سونامی و درخواست تخلیه این مناطق اعلام شود٬ این هشدار حداقل در ۲۰ منطقه ساحلی دیگر در آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی نیز اعلام گردید. این زمین لرزه امواج سونامی به ارتفاع ۱۵ متر در ژاپن و امواج کوچکتری در کشورهای دیگر ایجاد کرد. در تاریخ اول آوریل، دولت ژاپن نام رسمی "زمین‌لرزه بزرگ شرق ژاپن" را بر این فاجعه نهاد.


این زمین‌لرزه خسارات بسیار زیادی شامل تخریب شدید جاده‌ها و راه‌آهن و ایجاد آتش‌سوزی در برخی مناطق را بر ژاپن وارد کرد. در حدود ۴.۴ میلیون خانوار در شمال شرقی ژاپن بدون برق و ۱.۴ میلیون نفر بدون آب ماندند. تعدادی از ژنراتورها الکتریکی از کار افتادند و حداقل سه راکتور هسته‌ای در پی انباشته شدن گاز هیدروژن منفجر شدند. تمام مناطق در شعاع ۲۰ کیلومتری نیروگاه هسته‌ای شماره یک فوکوشیما و ده کیلومتری نیروگاه هسته‌ای شماره دو فوکوشیما که متعلق به "شرکت برق توکیو" هستند تخلیه شد.

ارزیابی‌های اولیه توسط مرکز بین‌المللی ایر بیمه محل‌های تخریب شده را تنها ۱۴،۵ تا ۳۴،۶ بیلیون دلار برآورد کرد. بانک مرکزی ژاپن در تاریخ ۱۴ مارس ۲۰۱۱، مبلغ ۱۸۳ بیلیون دلار را برای عادی‌سازی وضعیت بازار به سیستم بانکی این کشور تزریق کرد. شدت زلزله در "استان میاگی " ۷ درجه در مقیاس شیندو(مقیاس آژانس هواشناسی ژاپن (JMA) برای اندازه‌گیری شدت زمین‌لرزه است)، "استان فوکوشیما"، استان "ایباراکی"، "استان توچیگی" ، ۶ درجهٔ قوی، "استان سایتاما"، "استان چیبا"، "استان ایواته" و "استان گونما، " ۶ درجهٔ ضعیف و در "توکیو" ، ۵  درجهٔ قوی بوده است.


بعد از وقوع زمین‌لرزه به مدت چندین ساعت تمامی پروازها از فرودگاه بین‌المللی "ناریتا" و فرودگاه "هانه‌دا" متوقف شد. برآوردها نشان داد،زمین‌لرزه ،توهوکو، قوی‌ترین زمین‌لرزه در ژاپن و پنجمین زلزله در جهان از زمان آغاز ثبت شدت زلزله‌ها از ۱۹۰۰ میلادی عنوان شده‌است.  "نائوتو کان"، نخست وزیر وقت ژاپن اعلام کرد:" پس از پایان جنگ جهانی دوم در طی ۶۵ سال گذشته این بدترین و سخت‌ترین بحران ژاپن است". به گزارش "خبرگزاری کیودو" و به نقل از مقامات پلیس تا اواسط روز سه شنبه 29 مارس2011 ،بیش از 28321 نفر کشته و مفقود شدند. بر این اساس تعداد کشته‌های تایید شده  11063 نفر و تعدا مفقودین تایید شده 17258 نفر اعلام شدند.



عدم صداقت دولت ژاپن در قبال حادثه


در تاریخ ۱۷ مارس ژنراتوری که در واحد ۶ قرار داشت، به کار انداخته شد تا واحدهای ۵ و ۶ را که کمتر آسیب دیده بودند، خنک کند. از ۲۰ مارس شبکهٔ برق دوباره به کار افتاد؛ ولی ماشین‌آلاتی که در اثر سیل، آتش‌سوزی و انفجار در رآکتورهای ۵ و ۶ تخریب شده بودند همچنان غیرقابل راه‌اندازی بودند.


مقامات ژاپنی پس از بررسی حادثه ابتدا میزان آن را سطح ۴ در مقیاس بین‌المللی هسته‌ای (اینس) برآورد کردند؛ اگرچه سازمان‌های دیگر بین‌المللی پیش‌بینی می‌کردند که سطح واقعی بحران بالاتر از این باشد. ژاپن سطح بحران هسته‌ای را ابتدا تا سطح ۵ و سپس تا ۷ بالا برد. فروش مواد خوراکی که در این منطقه روییده بودند، ممنوع شد.


بررسی‌های وزارت علوم و وزارت آموزش ژاپن نشان داد که در مناطق شمالی ژاپن، در فاصلهٔ ۵۰-۳۰ کبلومتری محوطهٔ نیروگاه، میزان سزیوم رادیواکتیو تا سطح نگران‌کننده‌ای بالا رفته‌است. در این گزارش اشاره شده است بر اساس مقیاس جهانی سزیوم-۱۳۷ و ید-۱۳۱ نشان می‌دهد که موادی که از نیروگاه فوکوشیما ۱ آزاد شده به اندازهٔ ایزوتوپ‌های آزاد شده در فاجعهٔ چرنوبیل حائز اهمیت است. مقامات توکیو توصیه کردند که تا مدتی از آب شیر برای تهیهٔ غذای نوزادان استفاده نشود. در دو سایت نیروگاه "آلودگی پلوتونیمی" مشاهده شد.


آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در ۲۷ مارس 2011 اعلام کرد که کارگرانی که در ۲۵ مارس برای پیشگیری در بیمارستان بستری شده بودند، به علت ایستادن در آبی که در واحد ۳ نیروگاه جمع شده بود، تا مچ پا در معرض اشعهٔ رادیواکتیو، بین ۲ تا ۶ درجهٔ Sv قرار گرفته‌اند. واکنش جهانی به این حوادث نیز همچنان نگران‌کننده بود.

دولت ژاپن و تپکو (TEPCO) برای آنچه عدم ارتباط درست با عموم و تلاش‌های من در آوردی برای حل مشکل خوانده شد، مورد انتقاد قرار گرفتند. متخصصان اعلام کردند که حتی با استفاده از نیروی کار صدها یا حتی هزاران نفری ممکن است تمیز کردن منطقه چند سال یا دهه به طول بینجامد. در ۲۰ مارس، سخنگوی دولت، "یوکیو ادانو" اعلام کرد که پس از عبور از بحران، فعالیت نیروگاه متوقف خواهد ماند.

زندگی غنی‌شده در فوکوشیما

سه سال از وقوع زلزله ۹ ریشتری و سونامی در فوکوشیما می‌گذرد. در اثر زلزله و سونامی، نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما شماره ۱ که به شرکت نیروی برق توکیو (تپکو) تعلق داشت از کار افتاد و مواد رادیواکتیو، این منطقه را آلوده کرد. "آلکساندر نویرایتر"، روزنامه‌نگار و عکاس آلمانی در سال ۲۰۱۳ به ژاپن سفر کرد و در طی سه هفته از زندگی روزانه مردم در فوکوشیما گزارشی تصویری و مستند تهیه کرد. این گزارش اکنون، در سومین سالگرد فاجعه اتمی فوکوشیما به شکل یک کتاب مصور با عنوان "فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" منتشر شده است.


برخلاف آنچه که از عنوان این کتاب برمی‌آید، "فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" بیش از آنکه گزارشی از یک فاجعه باشد، تلاشی است برای قابل فهم کردن پیامدهای فاجعه فوکوشیما. نویسنده در این کتاب از بمباران اتمی "هیروشیما" و "ناکاساکی" طی جنگ دوم جهانی و توسط آمریکا  آغاز می‌کند و سپس به لابی طرفداران انرژی هسته‌ای در ژاپن می‌پردازد و آنگاه به اعتراض‌های مردمی علیه انرژی هسته‌ای در ژاپن راه می‌برد. او تلاش کرد نشان دهد که چگونه ژاپن، پس از بمباران اتمی دو شهرش در پایان جنگ جهانی دوم، به تدریج به سومین تولیدکننده انرژی هسته‌ای در جهان تبدیل شد و چگونه بود که در طی همه این سال‌ها، نه در مطبوعات و رسانه‌های ژاپن و نه در احزاب سیاسی این کشور، هیچگونه مقاومتی در برابر هسته‌ای شدن روزافزون ژاپن شکل نگرفت.


"آلکساندر نویرایتر" در یک گزارش میدانی نظر ژاپنی‌ها از لایه‌های گوناگون اجتماعی را درباره فوکوشیما بازتاب می‌دهد. "تارو یاماموتو"، شخصیت رسانه‌ای و یکی از سیاستمداران ژاپن از تظاهرات اعتراضی مردم پس از فاجعه فوکوشیما و شکل‌گیری فرهنگ اعتراض در ژاپن سخن می‌گوید. ژاپنی‌ها حتی در تظاهرات اعتراضی‌شان هم نظم را رعایت می‌کنند و در صفوف سه نفره راهپیمایی می‌کنند.


"تاکاشی اوسوگی"، روزنامه‌نگار ژاپنی توضیح می‌دهد که چگونه رسانه‌ها، نهادهای اقتصادی و دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی ژاپن از نظر مادی به شرکت "تپکو" وابسته‌اند و به همین دلیل 'تپکو" موفق شده است مانع از انتشار هرگونه گزارش انتقادی درباره نیروگاه‌های هسته‌ای‌اش شود.



فوکوشیما 360 چه می‌گوید؟

خواننده کتاب "فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" اطلاع پیدا می‌کند که دولت ژاپن میزان قابل تحمل اشعه رادیواکتیو را تا ۲۰ میلی‌سیورت در سال افزایش داد و همچنین برخی مناطق آلوده به رادیواکتیو را "قابل سکونت" اعلام کرد با این هدف که اهالی در محل سکونتشان بمانند و دولت مجبور نباشد آنها را در شهرهای دیگری اسکان دهد.


در "فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" تصاویری از خانه‌های ویران‌شده و بقایای نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما منتشر نشده است. در این کتاب درختان گلابی را می‌بینیم که شکوفه داده‌اند؛ مزارع برنج و کشتزارها را می‌بینیم و تصاویری از انسان‌هایی که نویسنده در سفرش به ژاپن به آنها برخورده است. زندگی به ظاهر به روال همیشگی‌اش ادامه دارد. فقط دستگاه تشعشع‌سنج است که در تصاویر این کتاب حقیقت فاجعه را افشاء می‌کند. تششعات رادیواکتیو نامرئی‌اند و در هر حال و به هر میزانی سرطان‌زا و خطرناک‌اند. این انسان‌ها هستند که میزان "قابل تحملی" برای تشعشعات رادیو اکتیو تعیین می‌کنند و مقرر می‌کنند که چه تعداد بیمار تشعشعی و قربانی اینگونه بیماری‌ها از نظر اجتماعی قابل تحمل است.


"فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" نشان می‌دهد که چگونه یک فاجعه اتمی زندگی انبوهی از انسان‌ها را ناگهان دگرگون کرده است. "آکیمی شیما"، یک زن ۳۸ ساله و یکی از ساکنان فوکوشیما می‌گوید: "گاهی پیش خودم فکر می‌کنم شرکت تپکو فقط کارش غنی‌سازی اتمی و شکافتن اورانیوم نیست. کار اصلی او ایجاد شکاف و انشقاق در زندگی ماست." در زندگی "آکیمی شیما" استفاده از دستگاه تشعشع‌سنج و ماسک به یک امر روزانه و کاملاً ضروری تبدیل شده است.

"آکیمی شیما" همراه با دختر خردسالش در یک سوپرمارکت، با بدبینی و دودلی به ذرت‌ها نگاه می‌کند. او هراس روزانه‌اش را با ما در میان می‌گذارد؛ آیا میوه و سبزیجات آلوده‌اند به مواد رادیواکتیو؟ بچه‌ها امروز چند ساعت می‌توانند بیرون بازی کنند، بدون آنکه خطری تهدیدشان کند؟




جهش ژنتیکی

کارشناسان محیط زیست نسبت به افزایش جهش‌های ژنتیکی در پروانه‌های جمع آوری شده در اطراف منطقه فوکوشیما هشدار دادند. بر اساس گزارش‌ها، این جهش‌های ژنتیکی در تماس با مواد رادیواکتیو آزاد شده در محیط زیست پس از زمین لرزه و فاجعه نیروگاه فوکوشیما، صورت گرفته است.

متخصصان ژاپنی می‌گویند، آلودگی‌های حاصل از این نیروگاه باعث بروز ژن‌های معیوب شده و در نتیجه پروانه‌های این منطقه، پا‌ها و شاخک‌های درازتری پیدا کرده‌اند و شکل بال‌هایشان نیز به طرز غیرعادی تغییر یافته است.کارشناسان ژاپنی از کشف ماهی‌های آلوده شده به مواد رادیو اکتیو در نزدیکی فوکوشیما خبر داده اند.

یک استاد دانشگاه زیست شناسی دریایی در "دانشگاه کیتاساتو"ی ژاپن در این باره می گوید: "من فکر می کنم دلیل آلوده شدن این ماهی‌ها به مواد رادیواکتیو این است که آنها همراه غذای خود مقداری گل و لای آلوده به این مواد نیز خورده‌اند. برای همین است که تا این میزان "سزیوم" در این ماهی‌ها یافت شده است." این بالاترین میزان مواد رادیواکتیو یافت شده در محصولات دریایی از زمان انفجار هسته‌ای در نیروگاه اتمی فوکوشیمای ژاپن در ماه مارس سال 2011 است.




شایعات چه می‌گویند؟

فاجعه‌های جاری هسته‌ای ژاپن به اندازه کافی ترسناک است، اما برخی از شایعات مرتبط با آن نیز در نوع خود به این ترس دامن ‌می‌زنند. این عکس جعلی که در اصل در یک سایت خبری طنز منتشر شده است و به سرعت در سرتاسر فضای مجازی پخش شده در دامن زدن به  این شایعات هولناک کمک می‌کند. تصویری که  به کاربران رسانه‌های اجتماعی فرصت می‌دهد تئوری ماهی مرکب غول پیکر جهش یافته را که چندی قبل شایع شده بود را بیش از پیش دامن زنند.گر چه پیامدهای واقعی بحران مربوط به  نیروگاه هسته‌ای فوکوشیما به اندازه کافی ناگوار هستند، ادعاهای اغراق امیز درباره شدت شیوع سرطان، موجودات دریایی جهش یافته  بر شدت هراس موجود افزوده است.


از زمانی که  اعتماد عمومی به نهادهای عمده دولتی تضعیف شده است، بسیاری از مردم برای یافتن اطلاعاتی در این باره به رسانه‌های اجتماعی  رجوع می‌کنند. "وینسنت کاویو" (Covello) متخصص اپیدمیولوژی که در مرکز ارتباطات و هشدار نیویورک کار می‌کند درباره اعتماد به نهادهای ذی‌ربط در زمان بحران‌های احتمالی می‌گوید: به طور کلی حدود 50 درصد از مردم پاسخ مثبت به "استانداردهای نظارتی"  داده‌اند. اما خبر بد این است که 10 درصد از جمعیت هرگز آنچه شما درباره مسئله آلودگی محیط زندگیشان بیان می‌کنید را باور ندارند و گفته‌های شما را به هیچ وجه نمی‌پذیرند.

این متخصص اپیدمیولو‍‍ژی می‌افزاید : متاسفانه، نبود دسترسی به سایت‌ها و رسانه های اطلاع رسانی که بتوانند در بازه زمانی کوتاه مردم را در جریان اتفاقات و رویدادهای جدید مربوط به آلودگی ناشی از نشت مواد رادیواکتیو  قرار دهد مجال کافی به شایعه‌پردازان می‌دهد که با اخبار کذب خود بر هراس موجود بیافزایند.

ماهی مرکب غول پیکر

اسطوره‌‌هایی همچو "پیتر پارکر" قهرمان سری فیلم‌های "مرد عنکبوتی" که به دلیل گاز گرفته شدن توسط یک عنکبوت رادیواکتیو به عنکبوت بدل ‌می‌شد، یا تولد "گودزیلا"  به دلیل نشت ذرات رادیواکتیو ژانرهایی بودند که سعی داشتند با استفاده از قدرت تخیل خود تمایل بیننده را در زمینه برخورد با مقوله ترس به چالش بکشند در این میان اسطوره‌ای که در میان مردم فوکوشیکما جا افتاده است، یک هیولای دریای جهش‌یافته در سواحل این شهر است؛ شایعات پیرامون موجودی شبیه به "یک ماهی مرکب غول پیکر" و یا یک "مارماهی جهش یافته" که به دلیل ورود مواد رادیواکتیو به آب‌های این شهر ساحلی بوجود آمده است،همچنان ادامه دارد.



"نشت مواد رادیو اکتیو از این نیروگاه آسیب دیده باعث جهش ژنتیکی در موجودات زنده دریایی نمی شود"، این موضوع را "کارل مگنوس لارسون"، رئیس کمیته علمی سازمان ملل متحد در مورد اثرات تشعشعات اتمی در گفتگو با سایت خبری "الجزیره" بیان کرد.


آینده نیروگاه‌های هسته‌ای

یکی از موضوعات "فوکوشیما، ۳۶۰ درجه" آینده نیروگاه‌های هسته‌ای در سراسر جهان است. در ۲۱ کشور جهان هم‌اکنون ۴۳۷ نیروگاه هسته‌ای وجود دارد. "نویرویتر" در گزارشی که به دست می‌دهد، می‌پرسد بعد از فاجعه نیروگاه‌های "هریس‌برگ" در آمریکا، "چرنوبیل" در روسیه و "فوکوشیما" در ژاپن، آیا می‌توان همچنان ادعا کرد که نشت مواد رادیواکتیو از نیروگاه‌های هسته‌ای غیرمحتمل است؟


"فوکوشیما ۳۶۰ درجه" ما را به این نتیجه می‌رساند که در سیاست‌گذاری‌های هسته‌ای برخی کشورها آنچه که اهمیت ندارد، سرنوشت انسان‌هاست. در این کتاب با انسان‌‌هایی آشنا می‌شویم که از مناطق آلوده به شهرهای دیگر انتقال پیدا کردند و اکنون همچنان در خانه‌های موقت و در شرایط بسیار بد زندگی می‌کنند. "آلکساندر نویرایتر" می‌نویسد: "دست‌کم اکنون نمی‌توانیم با سر فارغ و وجدان آسوده بگوییم که از پیامدهای فجایع اتمی بی‌اطلاع بوده‌ایم."

سید احمد موسوی

انتهای پیام/