گنجینه‌ای نفیس از تاریخ و تمدن ایران باستان؛
جشن نوروز در حضور کوروش کبیر
موزه ملی ایران به عنوان گنجینه‌ای نفیس از تاریخ و تمدن ایران نمایشی از مراسم بار عام شاه یا همان برگزاری جشن نوروز با حضور کوروش کبیر است.
به گزارش خبرنگار حوزه میراث و فرهنگی باشگاه خبرنگاران، موزه ملی ایران باستان بخشی از موزه ملی ایران است که آثار موجود در این مجموعه همگی مربوط به ایران و شامل دوره‌های پارینه‌سنگی، پیش از تاریخ، هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان است.
می‌گویند مرحوم صنیع‌الدوله نخستین فردی بود که به فکر ساخت موزه افتاد تا در آن اشیاء کهن که جزء میراث فرهنگی به می‌آیند نگهداری شود؛ زمان زیادی سپری شد تا اینکه بالاخره در 21 اردیبهشت 1313 موزه ایران باستان در زمینی به مساحت 5500 متر پی‌ریزی شد.
از آنجا که قرار بود معماری ساختمان این موزه با تاریخ کشور و آثار فرهنگی و تمدن ما هماهنگی داشته باشد، این سازه را بمانند ایوان مدائن (طاق کسری) طراحی کرده و با آجرهای سرخ تیره رنگ که نمایانگر عصر ساسانی است بنا نهادند و بدین ترتیب در سال 1316 نخستین موزه ایران به بهره‌برداری رسید.
اما یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های مهم موزه ایران باستان، ایرانی بودن همه آثاری است که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند و این در نوع خود در دنیا منحصر به فرد است چرا که کمتر موزه‌ای را در دنیا می‌توان پیدا کرد که تمامی آثار ان اصل متعلق به یک کشور باشد. به عنوان مثال موزه‌های نامداری مثل "لوور" یا "بریتیش میوزیوم" پر از آثار غارت شده از کشورهای دیگر است.
بنابراین با توجه به غنای آثار تمدنی و همچنین گستردگی جغرافیایی ایران به یقین می‌توان این موزه را غنی‌ترین موزه جهان از دیدگاه فرهنگ و تمدن به شمار آورد.
چیدمان موزه به گونه‌ای است که بازدیدکننده ابتدا با آثار و تمدن دوره‌های پارینه‌سنگی که شامل ابزارهای سنگی برای شکستن استخوان، بریدن گوشت، تراش چوب و ساختن دیگر ابزارها بکار می‌رفته است، آشنا می‌شود؛ در این بخش همچنین آثاری از بقایای انسان و آثار استخان‌های حیواناتی که برخی از آنها دیگر منقرض شده‌اند به چشم می‌خورد. آثار سفالی و زیورآلات سنگی به همراه مهرها و ظروف مرمری و قیری از دیگر آثار ویترین این قسمت هستند.
پس از دوران پارینه‌سنگی، نوبت به تمدن لرستان می‌رسد که به عنوان قطب صنعتی ایران به شمار می‌رفته است. ظروف و ابزار آلات مفرغی مانند دهانه اسب، چاقو، جام برنزی، مجسمه، سلاح و دیگر آثار ساخته شده زیبا، یادگاری به جای مانده از این دوران است.
مهم‌ترین آثار این دوران مربوط به معبد چغارزنبیل است که توسط "اونتش نیپرشا" در سه هزار سال پیش برای نگهبانی از شهر شوش ساخته شده است.
در آثار این دوره حیوانات و مخصوصا گاو به صورت یک اسطوره نمایش داده می‌شود، به طوری که از پلکان شمالی این معبد باشکوه،گاو سفالی بدست آمده که پس از مرمت در این موزه به نمایش درآمده است.
بر روی پیکره این گاو از زبان "اونتش نیپرشاه" چنین نوشته شده است: «من این گاو را ساختم و به خدای این مکان هدیه نمودم تا به من عمر طولانی و تندرستی دهد و به تبارم واگذارم» در کنار این گاو سفالی، چرخ بزرگ مفرغی که با چوب بازسازی شده است نیز به چشم می‌خورد.
آخرین دوره چیدمان این موزه مربوط به دوران هخامنشی و ساسانیان است، هخامنشیان که بنیانگذار امپراطوری ایران در 2600 سال پیش بودند، ایران را به چنان قدرتی در جهان تبدیل کردند که مرزهای آن از یک سو به آسیای میانه و مرزهای سیبری و از سوی دیگر به اتیوپی، لیبی در آفریقا و حوالی رود دانوب در اروپا رسید در حالیکه مدل تحت حکومت امپراطوری هخامنشی از امنیت و احترام برخوردار بوده و در آداب و رسوم و عقاید آزادی کامل داشتند.
بر خلاف دوره‌های قبل آثار بجای مانده از این دوران بسیار حجیم و از شکوه و عظمت خاصی برخوردارند، عمده معماری این دوره نقش برجسته‌های عظیم بر روی سنگ است که توسط هنرمندانی از اقوام مختلف مانند آشوری، بابلی، مصری و لیدی انجام گرفته است.
سنگ حجاری شده بزرگی که از خزانه خشایار شاه در تخت جشمید بدست آمده در منتهی الیه سالن اول نظر هر گردشگری را به سمت خود جذب می‌کند این اثر که گفته می‌شود نمایشی از بار عام شاه در نوروز و یا جشن مهرگان است، داریوش اول را نشسته بر تخت و خشایار شاه را بهمراه سربازان و لشگریان در پشت‌سر وی نشان می‌دهد در حالیکه روبروی پادشاه، بزرگ زادگانی از اقوام مختلف در حال ادای احترام و اهدای هدایا به شاه هستند که نشان می‌دهد جشن نوروز با شکوه خاصی در حضور کوروش کبیر برگزار می‌شده است.
یکی دیگر از آثار بی‌نظیر موزه ایران باستان، تندیس بدون سر داریوش هخامنشی است که از سنگ گرانیت بوده و بدستور وی در مصر ساخته شده است.
آجرهای لعابدار با نقوش ارتش جاویده سر ستون‌هایی با نقش برجسته شیر بالدار و بخشی از پلکان خروجی کاخ سه دروازه از دیگر نمونه‌های برجسته این بخش از موزه است.
تندیس مفرغی یک مرد اشکانی که به اندازه طبیعی یک انسان واقعی کار شده است، چشم هر گردشگری را به حیرت وا می‌دارد.
تندیسی که در ساخت آن از تکنیک‌های مختلفی چون ریخته‌گری و قلمزنی استفاده شده است.
این مجسمه به قدری حیرت‌انگیز است که یک گردشگر ایرانی در مقابل پرسش خبرنگار باشگاه خبرنگاران می‌گوید: "من این تندیس را در کتاب چهارم ابتدایی دیده بودم و فکر می‌کردم یک افسانه است و وجود خارجی ندارد، اما وقتی از نزدیک آنرا دیدم، به این همه ذوق و هنر ایرانیان باستان غبطه خوردم."
بیشتر آثار ساسانی در این موزه مربوط به مهرها و ظروف است که عمدتاً از جنس نقره و یا طلا ساخته شده و دارای نقوش گیاهی، حیوانی و انسانی است.
عظمت و جذابیت آثار موجود در موزه ایران باستان هر گردشگری را به تفکر وا می‌دارد بطوریکه "میثم حجام" گردشگری که بهمراه خانواده خود چندین ساعت است محو تماشای این آثار شده می‌گوید: "در بازدید از این موزه که گوشه‌ای از عظمت ایران باستان را به نمایش گذاشته، بسیار احساس غرور می‌کنم و از این همه فرهنگ و تمدن غنی به خود می‌بالم بنظرم هر یک از این آثار هنوز دنیایی از ناشناخته‌هاست که باید کشف شوند."
هر چند تک تک این آثار گیرایی خاصی دارند که بیننده را وادار می‌کنند چندین و چند بار در سالن بچرخد اما چیدمان این آثار بگونه‌ای است که بازدید کننده خودبخود از انتهای سالن به سمت بیرون هدایت می‌شود، بیرونی که پر از دود و دم و صدای ممتد و ماشین است که با دنیای این آثار و مجسمه‌های 7 هزار ساله بیگانه‌اند.
یادداشت: رضا شوکتی
انتهای پیام/ اس
می‌گویند مرحوم صنیع‌الدوله نخستین فردی بود که به فکر ساخت موزه افتاد تا در آن اشیاء کهن که جزء میراث فرهنگی به می‌آیند نگهداری شود؛ زمان زیادی سپری شد تا اینکه بالاخره در 21 اردیبهشت 1313 موزه ایران باستان در زمینی به مساحت 5500 متر پی‌ریزی شد.
از آنجا که قرار بود معماری ساختمان این موزه با تاریخ کشور و آثار فرهنگی و تمدن ما هماهنگی داشته باشد، این سازه را بمانند ایوان مدائن (طاق کسری) طراحی کرده و با آجرهای سرخ تیره رنگ که نمایانگر عصر ساسانی است بنا نهادند و بدین ترتیب در سال 1316 نخستین موزه ایران به بهره‌برداری رسید.
اما یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های مهم موزه ایران باستان، ایرانی بودن همه آثاری است که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند و این در نوع خود در دنیا منحصر به فرد است چرا که کمتر موزه‌ای را در دنیا می‌توان پیدا کرد که تمامی آثار ان اصل متعلق به یک کشور باشد. به عنوان مثال موزه‌های نامداری مثل "لوور" یا "بریتیش میوزیوم" پر از آثار غارت شده از کشورهای دیگر است.
بنابراین با توجه به غنای آثار تمدنی و همچنین گستردگی جغرافیایی ایران به یقین می‌توان این موزه را غنی‌ترین موزه جهان از دیدگاه فرهنگ و تمدن به شمار آورد.
چیدمان موزه به گونه‌ای است که بازدیدکننده ابتدا با آثار و تمدن دوره‌های پارینه‌سنگی که شامل ابزارهای سنگی برای شکستن استخوان، بریدن گوشت، تراش چوب و ساختن دیگر ابزارها بکار می‌رفته است، آشنا می‌شود؛ در این بخش همچنین آثاری از بقایای انسان و آثار استخان‌های حیواناتی که برخی از آنها دیگر منقرض شده‌اند به چشم می‌خورد. آثار سفالی و زیورآلات سنگی به همراه مهرها و ظروف مرمری و قیری از دیگر آثار ویترین این قسمت هستند.
پس از دوران پارینه‌سنگی، نوبت به تمدن لرستان می‌رسد که به عنوان قطب صنعتی ایران به شمار می‌رفته است. ظروف و ابزار آلات مفرغی مانند دهانه اسب، چاقو، جام برنزی، مجسمه، سلاح و دیگر آثار ساخته شده زیبا، یادگاری به جای مانده از این دوران است.
مهم‌ترین آثار این دوران مربوط به معبد چغارزنبیل است که توسط "اونتش نیپرشا" در سه هزار سال پیش برای نگهبانی از شهر شوش ساخته شده است.
در آثار این دوره حیوانات و مخصوصا گاو به صورت یک اسطوره نمایش داده می‌شود، به طوری که از پلکان شمالی این معبد باشکوه،گاو سفالی بدست آمده که پس از مرمت در این موزه به نمایش درآمده است.
بر روی پیکره این گاو از زبان "اونتش نیپرشاه" چنین نوشته شده است: «من این گاو را ساختم و به خدای این مکان هدیه نمودم تا به من عمر طولانی و تندرستی دهد و به تبارم واگذارم» در کنار این گاو سفالی، چرخ بزرگ مفرغی که با چوب بازسازی شده است نیز به چشم می‌خورد.
آخرین دوره چیدمان این موزه مربوط به دوران هخامنشی و ساسانیان است، هخامنشیان که بنیانگذار امپراطوری ایران در 2600 سال پیش بودند، ایران را به چنان قدرتی در جهان تبدیل کردند که مرزهای آن از یک سو به آسیای میانه و مرزهای سیبری و از سوی دیگر به اتیوپی، لیبی در آفریقا و حوالی رود دانوب در اروپا رسید در حالیکه مدل تحت حکومت امپراطوری هخامنشی از امنیت و احترام برخوردار بوده و در آداب و رسوم و عقاید آزادی کامل داشتند.
بر خلاف دوره‌های قبل آثار بجای مانده از این دوران بسیار حجیم و از شکوه و عظمت خاصی برخوردارند، عمده معماری این دوره نقش برجسته‌های عظیم بر روی سنگ است که توسط هنرمندانی از اقوام مختلف مانند آشوری، بابلی، مصری و لیدی انجام گرفته است.
سنگ حجاری شده بزرگی که از خزانه خشایار شاه در تخت جشمید بدست آمده در منتهی الیه سالن اول نظر هر گردشگری را به سمت خود جذب می‌کند این اثر که گفته می‌شود نمایشی از بار عام شاه در نوروز و یا جشن مهرگان است، داریوش اول را نشسته بر تخت و خشایار شاه را بهمراه سربازان و لشگریان در پشت‌سر وی نشان می‌دهد در حالیکه روبروی پادشاه، بزرگ زادگانی از اقوام مختلف در حال ادای احترام و اهدای هدایا به شاه هستند که نشان می‌دهد جشن نوروز با شکوه خاصی در حضور کوروش کبیر برگزار می‌شده است.
یکی دیگر از آثار بی‌نظیر موزه ایران باستان، تندیس بدون سر داریوش هخامنشی است که از سنگ گرانیت بوده و بدستور وی در مصر ساخته شده است.
آجرهای لعابدار با نقوش ارتش جاویده سر ستون‌هایی با نقش برجسته شیر بالدار و بخشی از پلکان خروجی کاخ سه دروازه از دیگر نمونه‌های برجسته این بخش از موزه است.
تندیس مفرغی یک مرد اشکانی که به اندازه طبیعی یک انسان واقعی کار شده است، چشم هر گردشگری را به حیرت وا می‌دارد.
تندیسی که در ساخت آن از تکنیک‌های مختلفی چون ریخته‌گری و قلمزنی استفاده شده است.
این مجسمه به قدری حیرت‌انگیز است که یک گردشگر ایرانی در مقابل پرسش خبرنگار باشگاه خبرنگاران می‌گوید: "من این تندیس را در کتاب چهارم ابتدایی دیده بودم و فکر می‌کردم یک افسانه است و وجود خارجی ندارد، اما وقتی از نزدیک آنرا دیدم، به این همه ذوق و هنر ایرانیان باستان غبطه خوردم."
بیشتر آثار ساسانی در این موزه مربوط به مهرها و ظروف است که عمدتاً از جنس نقره و یا طلا ساخته شده و دارای نقوش گیاهی، حیوانی و انسانی است.
عظمت و جذابیت آثار موجود در موزه ایران باستان هر گردشگری را به تفکر وا می‌دارد بطوریکه "میثم حجام" گردشگری که بهمراه خانواده خود چندین ساعت است محو تماشای این آثار شده می‌گوید: "در بازدید از این موزه که گوشه‌ای از عظمت ایران باستان را به نمایش گذاشته، بسیار احساس غرور می‌کنم و از این همه فرهنگ و تمدن غنی به خود می‌بالم بنظرم هر یک از این آثار هنوز دنیایی از ناشناخته‌هاست که باید کشف شوند."
هر چند تک تک این آثار گیرایی خاصی دارند که بیننده را وادار می‌کنند چندین و چند بار در سالن بچرخد اما چیدمان این آثار بگونه‌ای است که بازدید کننده خودبخود از انتهای سالن به سمت بیرون هدایت می‌شود، بیرونی که پر از دود و دم و صدای ممتد و ماشین است که با دنیای این آثار و مجسمه‌های 7 هزار ساله بیگانه‌اند.
یادداشت: رضا شوکتی
انتهای پیام/ اس
