گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران؛ مجموعه مستند داستانی «نام ها» محصول سازمان توسعه سینمایی سوره، حوزه هنری است که به تهیه کنندگی «محمد پیرهادی» و کارگردانی «سیدرضا میرکریمی» ساخته شده است. هفته ی گذشته دو فیلم «مصطفی» و «عباس» در محفلی با حضور همرزمان شهید چمران و خانواده شهید دوران، اصحاب رسانه و علاقمندان رونمایی شد.

روند نگارش داستان و فیلمنامه با پژوهش و تحقیقات گسترده ای شکل گرفته است و آنچه که به مخاطب ارائه می شود ورای آن چیزی است که با گذشت سی و چند سال از شهادت این بزرگواران تا به حال شنیده و خوانده شده است.

هر دو فیلم  مدت زمان مناسبی داشته و فیلمساز دغدغه ای برای دسته بندی اثر در مجموعه فیلم کوتاه یا فیلم بلند نداشته است. زمان سی دقیقه ای  مستندها برای قصه پردازی مناسب است؛ نه آنچنان کوتاه که چیزی حذف شود و نه چندان مطول که پرگو و خسته کننده باشد. تکنیک ساخت فیلم «کمیک موشن» ساختار جذاب امتحان پس داده ای  در دنیاست که میرکریمی برای اولین بار در ایران به آن دست زده است وکاملا هم موفق است.

با توجه به جمعیت هدف انتخابی فیلمساز که جوانان و نوجوانان هستند، این تکنیک مورد اقبال بیشتری قرار خواهد گرفت و البته از اختصاص هزینه های هنگفت ویژوال افکت در ساختار مستند به جهت وجود عنصر جنگ و بازسازی این صحنه ها هم جلوگیری کرده است که جای تقدیر فراوان دارد.
در هر دو فیلم «مصطفی» و «عباس» راوی داستان ها خود قهرمانان هستند و داستان از زبان آن ها روایت می شود. به همین جهت ،گویی مخاطب  فارغ از هر قضاوت تحمیل شده فرصتی می یابد فرای همه ی  شنیده ها و دانسته هایش تا حرف های قهرمان خود را بشنود و داستان زندگی اش را بشنود. با نام ها انگار مصطفی چمران با تو به گفتگو نشسته و تو او را می شنوی، زندگی اش را می بینی و باور می کنی.

  در خلال این روایت، تنها، شیوایی متن ونریشن و هم نشینی خوب و روان آن   با تصویرهاست که حتی به مخاطب مجال اندک خیال پردازی هم می دهد بابت دیدن پلان هایی که می توانست وجود داشته باشد و  به جهت تعلیق روایی و بصری حذف شده است .

آنچه در این دو فیلم دیده می شود قهرمان است، نه فیلمساز، جهان بینی اش، شعارهایش، تمایلات سیاسی و حتی توانایی فیلم ساختن  و تکنیکش درخلق اثری دیگر . 

در زمانه ای که اذهان  مردمان در آماج تهاجم قهرمان های تقلبی وارداتی قرار گرفته اند؛ شعارها قلب شده و یا محکوم هستند به کهنگی و بی ارزشی؛ در روزگارانی که گفتن از آرمان ها به سفارش است و برای بالا رفتن آمارها، «مصطفی» و «عباس» دو فیلم تکنیکیِ ارزشی مبتنی بر دانش فیلمنامه نویسی و کارگردانی است که قصه می گوید و قهرمان دارد، بر آرمان های انقلاب و دفاع مقدس تکیه می کند و با مخاطب ارتباط برقرار می کند.

مخاطب «نام ها» فارغ از هر سویه و سلیقه سیاسی به تماشای داستان زندگی دو نخبه ی ایرانی وطن پرست  و خدا شناس می نشیند  که در طول زندگی خود نام نیک داشته اند و با مرگ خود  نام آور شده اند. «نام ها» بر غرور ایرانی می افزاید و همدلی ملی، مذهبی تولید می کند.

به جدّ می توان در پاسخ این پرسش که «نام ها» چگونه فیلمی است،  گفت: «مصطفی» و «عباس» دو عاشقانه است. عاشقانه ای تأثیرگذار و به یاد ماندنی که اتفاقاً درباره ی آدم های مقدس ساخته نشده است. شاید آنچه که مانع دفع مخاطبان بیشماری از سینمای جنگ شده است، هاله ای از تقدس حقنه شده به آدم های جنگ است. آدم هایی که قاب گرفته شدند و در ویترین مناسبت ها و یادمان ها، بزرگراه ها غریبانه از درخشش افتاده اند.

دکتر چمران و کاپیتان دوران در دو مستند میرکریمی شهدایی آسمانی نیستند، مردانی غیور، عاشق و تحصیل کرده اندکه پایشان بر زمین است و با مردمان و همرزمان و خانواده تعامل دارند. عاشق می شوند، ازدواج می کنند، آرزو دارند، تجربه می کنند و البته نسبت به دیگران شایستگی هایی دارند که آنان را برجسته کرده و شهادت آخرین هنر آنهاست.

مستند «نام ها» الگوی زیستن است نه مرثیه ی مرگ. سوگواره ای برای بزرگداشت نیست بلکه سبک زندگیِ قهرمانانی است که می توانند الگو باشند و با دیده شدن تکثیر شوند. فیلم با آنکه بر عناصر عمیق ارزشی و انقلابی بنا شده از شالوده های متقن هنری به لحاظ طراحی، اجرای گرافیکی، صدا-بازیگری، دوبلاژ و کارگردانی نیز برخوردار است. 

صدای پرویز پرستویی در «مصطفی» و امیر جعفری و ریما رامین فر در «عباس» از نقاط قوت فیلم است. شایان ذکر است قصه پردازی بلقیس سلیمانی در مستند «عباس» در سکانس هایی که راوی ،همسر شهید عباس دوران است حس همذات پنداری مخاطب را با همسر یک خلبان شهید در شرایط خاص و ویژه ای که ترسیم و تصویر می شود برمی انگیزند.

«نام ها» در حدی که لازم است خوب شعار می دهد و بر شعائر ملی و ایرانی و مذهبی بی آنکه حساسیت مخاطب را برانگیزد پای می فشارد.

گاه بهتر است قبل از آن که بیگانه، شعاری را با هدف و نیت سود و زیان ملتی بر دهان او بگذارد، اهالی فرهنگ آن ملت به احیای شعارها، قهرمان ها و  همت گمارند.
 
 
یادداشت:‌روشنک عباسی /

انتهای پیام/ اس