به گزارش خبرنگار علمی باشگاه خبرنگاران، ریچارد هریسون، مسئول بخش فیزیک فضایی آزمایشگاه روترفورد اپلتون در آکسفورد شایر انگلستان می‌گوید: سی سال است که من به عنوان یک فیزیکدان خورشیدی کار می‌کنم و هیچگاه چنین چیزی ندیده‌ام.

وی همراه با گفتن این جملات تصاویر جدیدی را که اخیرا فضاپیما‌ها از خورشید گرفته‌اند به من نشان می‌دهد. این تصاویر به نحوه خیره کننده‌ای تمام جزییات ستاره ما را نشان می‌دهند ولی چهره خورشید به شکل غریبی یکدست و بدون لکه به نظر می‌رسد.

فعالیت‌های خورشید در حد غیرمعمولی با سرعت کاهش یافته است، دوران بسیار عجیبی از حیات خورشید است ولی در عین حال نشان می‌دهد که دانش ما از این ستاره چقدر ناچیز است.
دکتر ریچارد هریسون می‌افزاید: آخرین باری که خورشید تا این حد غیر فعال بوده به صد سال پیش برمی گردد. این خمودگی و سکوت در چهره خورشید کنجکاوی دانشمندان را برانگیخته است چون در این ایام ستاره ما قاعدتا باید فعال‌ترین دوران خود را سپری کند. نقطه‌ای که در هر سیکل یا دوره یازده ساله خورشید به اوج فعالیت خود می‌رسد.


در یک چنین دوره‌ای سطح این گوی عظیم و آتشین باید مملو از آثار انفجارهای درونی باشد که معمولا خود را به صورت لکه‌های عظیم نشان می‌دهند. ابرهای غلیظ ناشی از خروج حرارت را باید بتوان در اطراف آن دید که در حقیقت نمادی از پرتاب شدن ذرات خورشیدی به درون منظومه ما هستند. اما در دوره اخیر به غیر از مواردی از جوش و خروش‌های موسمی، خورشید به شکل تعجب آوری آرام بوده است. دوره‌های فعالیت شدید یا حداکثری خورشید در پایان یک دوره سکون و آرامش از راه می‌رسند. اما در کمال تعجب آخرین دوران آرامش خورشید نیز بیش از حد معمول طول کشید و سکون آن بیشتر از دوره‌های قبلی بود.

دکتر لوسی گرین از آزمایشگاه فضایی وابسته به دانشگاه لندن می‌گوید:» این موضوع تعجب من و تعداد زیادی از پژوهشگران دیگر را برانگیخته است.» کاهش فعالیت‌های خورشید با شتاب زیادی اتفاق افتاده و اکنون دانشمندان با دقت این موضوع را زیر نظر گرفته‌اند تا ببینند که آیا از این هم بیشتر کاهش خواهد یافت؟ اگر فعالیت‌های خورشید از این هم بیشتر کاهش یابد شرایط آن مشابه یک ستاره غیرفعال خواهد شد. گو اینکه این گوی بزرگ حاوی گازهای سوزان در مرکز منظومه ما دارد به خواب می‌رود. البته این اولین بار نیست که خورشید چنین وضعیتی پیدا کرده است. در اواخر نیمه دوم قرن هفدهم میلادی خورشید دوران بسیار غیرفعالی را سپری کرد، دورانی که اصطلاحا «حداقل تحرک» نام گرفت. اسناد تاریخی نشان می‌دهند که در آن دوره تقریبا هیچگونه نمادی از فعالیت در سطح خورشید دیده نمی‌شد. دکتر لوسی گرین می‌گوید: شواهد قابل اتکایی وجود دارد که نشان می‌دهد رفتار خورشید در حال حاضر شبیه دوره قبل از آن وقوع حداقل تحرک است.


مایک لاکوود، پروفسور فیزیک محیط‌های فضایی از دانشگاه ردینگ در انگلستان، معتقد است احتمال زیادی وجود دارد که تحرک خورشید از این هم بیشتر کاهش یابد. بررسی لایه‌های عمیق یخ در سطح کره زمین که سابقه نسبتا دقیقی از فعالیت خورشید را در خود نگه می‌دارند، نشان می‌دهد که در دوره فعلی روند کاهش فعالیت‌های خورشید از تمام ده هزار سال گذشته بیشتر بوده است. پروفسور لاکوود در توضیح این وضعیت می‌گوید: این حد از کاهش واقعا غیرعادی است. حدس ما این است که طی ۴۰ سال آینده به احتمال ۲۰ درصد ما وارد یک دوره دیگر از حداقل تحرک خورشید خواهیم شد.

همزمان با دوران حداقل تحرک خورشید در اواخر قرن هفدهم میلادی سرمای شدیدی اروپا را دربرگرفت. مردم شهر لندن روی سطح رودخانه تیمز که کاملا یخ زده بود رفت و آمد می‌کردند، حجم بارش برف در کل اروپا به شکل چشمگیری افزایش یافت، بخش زیادی از سطح دریای بالتیک یخ زده بود و شرایط جوی چنان ناملایم شده بود که برخی از آن زمان به عنوان یک دوران یخبندان کوتاه یاد می‌کنند.

پروفسور لاکوود معتقد است که کاهش فعالیت‌های خورشید در بروز یک چنین شرایط جوی‌ای دخیل بوده و اگر ستاره ما به کم تحرکی خود ادامه دهد این وضعیت ممکن است تکرار شود. وی می‌افزاید: در حال حاضر افت شدید در تحرک خورشید موضوع یکی از فعال‌ترین پژوهش‌های علمی است. ولی حتی قبل از روشن شدن نتیجه این پژوهش‌ها ما می‌دانیم که قاره اروپا ویژگی‌هایی دارد که همزمان با کاهش تحرک خورشید زمستانهای سردتری را تجربه می‌کند.

به اعتقاد وی دلیل تاثیر گذاری این تغییرات فقط بر قاره اروپا این است که در دوران کم تحرکی خورشید زاویه تابش اشعه ماورا بنفش کاهش می‌یابد. به این خاطر میزان کمتری از این اشعه به جو کره زمین می‌رسد و این روی شدت و جهت جریان هوا در لایه‌های فوقانی جو زمین تاثیر می‌گذارد. پیامدهای این تغییرات بیش از هر نقطه دیگری روی اروپا تاثیر می‌گذارد.

پروفسور لاکوود می‌گوید: این شرایط در مسیر حرکت جریان‌های بزرگ هوا موانعی ایجاد می‌کند که اصطلاحا به آن می‌گویند رخدادهای مسدود کننده. وقوع این حالت باعث می‌شود که جلوی حرکت جریان هوای معتدل و مرطوب از سمت اقیانوس اطلس به سمت اروپا گرفته شود و در عوض حجم بیشتری از جریان هوای سرد که از شمال روسیه و قطب شمال می‌وزد به سمت اروپا متمایل می‌شود. ولی یک چنین تغییرات فاحشی در شرایط جوی اروپا روی آب و هوای بقیه نقاط کره زمین نیز تاثیر خواهد داشت؟ و تاثیرات آن روی روند گرمایش زمین چه خواهد بود؟


فعالیتهای کم خورشیدی منجر به طوفان و سرما در سراسر زمین خواهد شد
در گزارش اخیر هیئت علمی سازمان ملل متحد، کار‌شناسان تاکید کردند که به احتمال ۹۵ درصد فعالیت‌های بشر عامل اصلی گرمایش کره زمین از دهه ۱۹۵۰ میلادی به این سو بوده است و اگر حجم گازهای گلخانه‌ای با همین ضریب فعلی افزایش پیدا کند ممکن است درجه حرارت مبداء کره زمین بین ۴ تا ۵ درجه افزایش یابد. با وجودیکه برخی از کار‌شناسان این نکته را مطرح کرده‌اند که نقش جزر و مد در فعالیت‌های خورشید از تاثیر گازهای گلخانه‌ای بیشتر است، هیئت علمی سازمان ملل متحد تاکید دارد که تغییرات در فعالیت خورشید در روند گرمایش کره زمین نقش بسیار ناچیزی ایفا می‌کند.

پروفسور لاکوود می‌گوید با وجودیکه میزان تابش اشعه ماورا بنفش تحت تاثیر چگونگی فعالیت‌های خورشید تغییر می‌کند ولی در سایر اشعه‌های خورشیدی که معمولا به بخش‌های عمقی‌تر جو زمین نفوذ می‌کنند تغییری ایجاد نمی‌شود. وی می‌افزاید: اگر ما تمام اطلاعات علمی در مورد نقش گرما و نور خورشید در آب و هوای کره زمین را مبنا قرار دهیم و تحولات مربوط به دمای جو زمین را هم در نظر بگیریم، می‌بینیم که حتی در شدید‌ترین دوره‌های افت و خیز فعالیت خورشید تاثیر این عامل روی محیط زیست کره زمین بسیار ناچیز است.

پروفسور لاکوود در ادامه یادآوری می‌کند که حتی اگر در یک دوره مشخص فعالیت‌های خورشید روی آب و هوای بخشی از کره زمین تاثیر بگذارد طی یک مدت چند ساله این حد از تفاوت در آب و هوای عمومی کره زمین مستحیل خواهد شد. ولی در هر صورت نباید فراموش کرد که افت و خیز فعالیت‌های خورشید الگوهای شناخته شده آب و هوا در هر بخشی از کره زمین را تغییر خواهد داد.

اما به گفته دکتر گرین تغییر در الگوی آب و هوای بخشهای مختلف کره زمین تنها پیامد کاهش فعالیت‌های خورشید نیست. او می‌افزاید:» اگر خورشید خیلی غیرفعال شود یکی از پیامدهای آن این خواهد بود که پدیده طبیعی که اصطلاحا به آن نورهای شمالی می‌گوئیم کمتر اتفاق خواهد افتاد. این پدیده محصول اصابت یا تماس بخشی از توده عظیم گازهای خورشیدی با قطب مغناطیسی کره زمین است که معمولا نور عظیمی را در جداره خارجی جو زمین تولید می‌کند وتابش آن به شمالیترین نقاط زمین می‌رسد.


باد‌ها و طوفانهای خورشیدی بصورت شفق قطبی نمایی زیبا به زمین بخشیده است
ولی در عین حال سکوت خورشید می‌تواند پیامدهای مثبتی نیز داشته باشد. حرکت توده‌های عظیم گاز خورشیدی در منظومه ما و به هنگام عبور از مدار زمین معمولا روی شبکه‌های توزیع برق، ماهواره‌ها، ارتباطات رادیویی و البته سیستم‌های جهت یاب تاثیر منفی می‌گذارند. بنابراین کاهش فعالیت‌های خورشید ممکن است باعث شود که برای ساختار و شبکه‌های خدماتی که بشر به شدت به آن نیاز دارد مشکلات کمتری به وجود بیاید. با وجودیکه در مورد پیامدهای دوران غیرفعال خورشید هنوز دانش و اطلاعات کافی وجود ندارد، دانشمندان در یک نکته شک ندارند و آن این است که خورشید ما یک ستاره غیرقابل پیش بینی است و هر اتفاقی ممکن است در آن بیافتد.

پروفسور هریسون می‌گوید: به نظر می‌رسد که این دوره بسیار عجیبی از حیات خورشید است ولی در عین حال همین تغییرات نشان می‌دهد که دانش ما در مورد این ستاره چقدر ناچیز و بی‌مقدار است. چون خورشید واقعا یک هیولای پیچیده‌ای است.


انتهای پیام/