به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، تاول‌هایی در ناحیه دهان و روی پاهای دام‌هایش مشاهده کرد، به تدریج تمام دام‌هایش در حال ابتلا به این بیماری بودند، خودش هم نمی‌دانست که چه طور این بیماری به دام‌هایش سرایت کرده، تلفات در حال پیش‌روی در دامداری بود.

با کارشناسی در این زمینه مشورت کرد و دانست که بیماری تب‌برفکی در دام‌هایش در حال شیوع است و تجهیزات دامداری، غذا، وسایل نقلیه، البسه آلوده و حیوانات شکارچی اهلی و وحشی موجب گسترش بیماری می‌شوند.

کنترل بیماری منوط به واکسیناسیون، مراقبت شدید نقل و انتقال حیوانات، قرنطینه کردن حیوانات مبتلا، اعمال محدودیت در خرید و فروش حیوانات و گاهی معدوم کردن میلیون‌ها راس دام است.

***

قم قطب دامپروری کشور است و بزرگترین میدان دام کشور در مجتمع دامشهر قم فعالیت می‌کند و از 23 استان کشور در این میدان، دام مبادله می‌شود و روزانه به طور متوسط بین 2 تا هفت هزار راس دام در این میدان خرید و فروش و مبادله می‌شود.

مجتمع دامشهر به عنوان بزرگترین مجتمع دامپروری خاورمیانه است که یک‌هزار و 300 واحد دامداری در این مجتمع پرواربندی سبک و سنگین را به عهده دارند.

بیماری‌های دام به طور عمده از طریق دام‌های وارد شده به استان منتقل می‌شوند که در بخش مبدا واکسیناسیون نشده‌اند، در نتیجه آماده نشان دادن علایم هستند.

دامداران گوسفند و بیماری آبله

ایرج آقایی دامدار گوسفند در منطقه قشلاق البرز از توابع بخش مرکزی قم است و از سن 14 تا 15 سالگی شغل پدرش در زمینه دامداری را ادامه داده و اکنون با سابقه 22 ساله در زمینه دامداری 800 تا 900 راس گوسفند دارد و ضمن رضایت از عملکرد دامپزشکی قم می‌افزاید: در یک سال گذشته 30 تا 40 راس از گوسفندان در اثر بیماری آبله تلف شده‌اند.

به گفته حسین بختیاری‌زاده، مسئول اداره مبارزه با بیماری‌های دام اداره‌کل دامپزشکی استان قم بیماری آبله یکی از بیماری‌های گوسفند و بز است و در 9 ماه گذشته 360 هزار راس گوسفند و بز در زمینه این بیماری واکسیناسیون شدند و این نوع واکسیناسیون برای گوسفند و بز رایگان است.

تب برفکی عمده‌ترین بیماری در دام است

استان قم شاهراه استان‌های مختلف بوده و یکی از مراکز عمده تبادل دام است؛ گاو و گوساله‌هایی که از استان‌های دیگر به قم می‌آیند به طور معمول آمادگی ابتلا به بیماری را دارند و ناقل بیماری هستند و این امر سبب می‌شود بیماری در بین دام‌های استان شیوع پیدا کند و دامداران ضرر و زیان ببینند.

تب‌برفکی عمده‌ترین بیماری در دام است که اکثر اوقات به دلیل رعایت نکردن مسائل بهداشتی و قرنطینه‌ای بروز پیدا می‌کند.

محمد سعادتمند، دامدار بخش قنوات که 200 راس دام دارد ضمن ابراز نارضایتی از بروز بیماری در دام اینطور می‌گوید که در طول 2 سال اخیر 70 راس از دام‌هایم به دلیل بیماری تب برفکی تلف شده‌اند.

وی با اشاره به قاچاق دام تصریح می‌کند: به دلیل آنکه دامدار تامین نمی‌شود مجبور است که دام را بدون مجوز وارد می‌کند.

بختیاری‌زاده با بیان اینکه استان قم در زمینه مبارزه با بیماری تب برفکی اقدامات خوبی انجام داده است، می‌گوید: 360 هزار گاو و گوساله زیر پوشش واکسیناسیون قرار گرفته که عمدتاً دام‌های شیری استان هستند.

وی دام‌های ورودی به استان را مستعد ابتلا به بیماری می‌داند و آخرین شیوع بیماری را برای 40 روز گذشته عنوان می‌کند که برای ریشه‌کنی آن 60 هزار راس گاو و گوساله واکسینه شدند.

بر اساس گزارش دامپزشکی استان قم اکثر طرح‌هایی که در سال‌جاری در زمینه واکسیناسیون تب‌برفکی صورت گرفته رایگان بوده ولی برای دامداری‌های بزرگ برای تزریق هزینه اخذ شده ولی واکسن رایگان بوده است.

تب‌مالت بیماری مشترک انسان و دام

بیماری تب‌مالت یا بروسلوز بیماری مشترک انسان و دام است که به طور عمده از طریق لبنیات غیرپاستوریزه شیوع پیدا می‌کند و این بیماری سبب ایجاد سقط جنین در دام، کاهش تولید شیر و نازایی دام‌های مبتلا می‌شود.

بختیاری‌زاده تصریح می‌کند: 65 هزار راس گوسفند و بره ماده و 15 هزار راس گاو و گوساله ماده واجد شرایط در سال‌جاری زیر پوشش واکسیناسیون قرار گرفتند که نسبت به سال گذشته افزایش نشان می‌دهد و این واکسیناسیون به صورت 100 درصد رایگان است.

برخی دامداران مدعی هستند که با وجود تزریق واکسن، دام به بیماری مبتلا می‌شود بنابراین تزریق واکسن برای پیشگیری از بیماری را بی‌معنا می‌دانند.

مسئول اداره مبارزه با بیماری‌های دام اداره‌کل دامپزشکی استان قم تزریق واکسن را واکنشی عنوان می‌کند که درمان بیماری محسوب نمی‌شود بلکه در صورت مواجهه با ویروس و میکروب دام می‌تواند از خود واکنش نشان دهد به همین دلیل دام نمی‌تواند در مکان‌های پرخطر از نظر بیماری رفت و آمد کند.

وی ادامه می‌دهد:‌ تزریق واکسن برای این است که دام در مواجهه با مقدار خاصی ویروس و باکتری بتواند مقابله کند، در بیماری تب‌برفکی علاوه بر این موضوع، تغییر ویروس سبب بیماری می‌شود.

بختیاری‌زاده می‌گوید: هر مقطعی باید بررسی شود که چه واکسنی تزریق شود بنابراین نیاز است در بیماری تب برفکی حتماً اقدامات بهداشتی و قرنطینه‌ای صورت گیرد و بدون مجوز دامپزشکی، دام وارد و خارج نشود.

ورود و خروج دام‌های غیرمجاز به استان قم

تجربه در بخش دامداری نشان داده که دام‌ها زمانی که به استان قم وارد می‌شوند به دلیل استرس حمل و نقل و شرایط آب و هوایی استان قم به راحتی بیماری را بروز می‌دهند.

مسئول اداره مبارزه با بیماری‌های دام اداره‌کل دامپزشکی استان قم می‌گوید: اکثر بیماری‌ها از طریق دام‌هایی است که به استان منتقل می‌شوند و در زمینه دام‌های مستقر در استان مشکلی وجود ندارد.

خطر انتقال بیماری به دام همیشه به دلیل نقل و انتقال دام و ورود دام غیرمجاز در استان وجود دارد بنابراین نیاز است دامداران پیش از خرید دام با مراکز دامپزشکی مشورت کنند و از مکانی دام تهیه کنند که دام‌هایشان واکسینه شده و برگه بهداشتی حمل و نقل را داشته باشد.

بختیاری‌زاده می‌گوید: راهنمایی‌هایی به دامداران در زمینه مکان تهیه دام به دامداران ارائه می‌شود تا بدانند برای تهیه دام باید به کجا مراجعه کنند.

قرنطینه دام پیش از ورود به دامداری

دام‌ها پیش از ورود دام به دامداری باید قرنطینه شود و دامدار پس از 10 روز که مطمئن شد که دام سالم است و بیماری خاصی ندارد، دام‌ها را به دامداری وارد کند.

در سال‌های گذشته دام از مکان‌های مختلف به استان قم وارد می‌شد و این امر زمینه‌ای را برای ابتلای دام‌های استان به بیماری تب‌برفکی فراهم می‌کرد.

بختیاری‌زاده می‌گوید: در سال‌های گذشته با اقدامات صورت گرفته تعداد کانون‌های بیماری به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده است.

وی بیشترین علت ابتلای دام‌ها به بیماری تب برفکی را عدم رعایت مسائل بهداشتی و قرنطینه‌ای ذکر می‌کند و این طور بیان می‌کند که علاوه بر اینکه در مبدا باید واکسن به دام تزریق شده باشد و برگه بهداشتی حمل و نقل را دریافت کرده باشند لازم است دام پیش از ورود به دامداری قرنطینه شود.

مسئول اداره مبارزه با بیماری‌های دام اداره‌کل دامپزشکی استان قم ادامه می‌دهد:‌ متاسفانه به طور معمول دامداران در این بخش ضعف دارند و نکات لازم را رعایت نمی‌کنند در نتیجه دام‌های آن‌ها دچار بیماری می‌شود و هزینه و مشکلات فراوانی را برای آن‌ها به وجود می‌آورد.

زمانی که دام وارد دامداری می‌شود، در هفته اول یا 10 روز اول نمی‌توان به آن‌ها واکسن تزریق کرد زیرا دام‌ها استرس حمل و نقل دارند و‌ تغییر آب و هوا در آن‌ها اثر داشته است به همین دلیل دامداران باید از مکانی دام خریداری کنند که سالم است و واکسن‌های مدنظر دامپزشکی به دام‌هایشان تزریق شده باشد.

با توجه به حمل و نقل‌های غیرمجاز دامی که صورت می‌گیرد زمینه ابتلا به بیماری‌ها افزایش پیدا می‌کند که در این زمینه دامداران بیشتر مقصر هستند.

برخی اوقات افراد به دلیل عدم رعایت مسائل بهداشتی و پس از تلفات دام لاشه دام را در فضای باز رها می‌کنند که سبب گردش بیماری می‌شود و می‌توان گفت این اقدام از عوامل عمده انتقال بیماری محسوب می‌شود.

مشاوره‌های مناسب و آموزش‌های لازم در این زمینه از سوی اداره‌کل دامپزشکی ارائه می‌شود بنابراین اگر دامداران تاکنون موفق نشدند این خدمات را دریافت کنند، می‌توانند به ادارات دامپزشکی در استان و شهرستان مراجعه کنند و خدمات را دریافت کنند تا بتوانند سرمایه خود را با دریافت خدمات دامداری حفظ کنند./ز

گزارش از ایمن‌السادات موسوی‌نژاد