چه چیزی باعث این نوع رفتار می‌شود. بنابه گفته روان‌شناسان «اثر دوپامین» است که به وسیله پیام‌ها، ویدئوها و رسانه‌های اجتماعی تقویت می‌شود. در واقع دوپامین هورمونی است که احساس رضایت به فرد می‌دهد.

مثلا، در گذشته وقتی یک نامه برایمان می‌آمد با شوق و ذوق به سراغ صندوق پستی‌مان می‌رفتیم که این روزها آن احساس خوشایند هر روز و هر چند ثانیه یکبار تکرار می‌شود. در واقع فناوری بر خلاف موارد اعتیادآور دیگر مانند الکل، قمار و مواد مخدر شبیه غذاست، زیرا دیگر نمی‌توان از آن صرف‌نظر کرد.

هر کجا قدم بگذاریم وجود دارد و امروزه برای ادامه حیات به آن نیاز داریم. مقاله‌های بسیاری در اهمیت فناوری و مهم‌تر از همه رایانه نوشته شده است. همه می‌دانیم که هم ‌اکنون به تلفن و رایانه‌مان بسیار نیاز داریم، اما از طرفی باید به زندگی‌مان هم توجه نشان دهیم. بنابراین باید چه کنیم؟ استفاده از فناوری تا چه حد مضر است و چه موقع فرد به آن اعتیاد پیدا کرده است؟

روان‌شناسان معتقدند با بررسی اثرات وابستگی فرد به فناوری و تلفن همراه روی جنبه‌های دیگر زندگی‌اش می‌توان حدس زد که او چقدر به فناوری اعتیاد دارد و باید تا چه حد از وابستگی‌اش بکاهد. در واقع باید از خود بپرسیم که آیا می‌توانیم فناوری را کنترل کنیم یا نه، آنها کنترل زندگی‌مان را به دست گرفته‌اند و باید در نظر بگیرید که این تجهیزات روی روابط شخصی و وقتی را که با خانواده‌تان می‌گذارید و روی قابلیت و توانایی‌تان در محل کار چه تاثیری گذاشته‌ است؟

علائم وابستگی به فناوری

اتلاف وقت: تحقیقی که سال 2009 از سوی محققان غربی انجام شد، نشان داد افراد هشت تا هجده ساله به طور متوسط روزانه 7.5 ساعت با فناوری‌ای که ربطی به کارهای آموزشی مدرسه‌شان ندارد، درگیر هستند. اگر زمان استفاده از رایانه، اینترنت و تلفن همراه در شما تا این حد است، به فناوری اعتیاد پیدا کرده‌اید. البته کسانی که حرفه‌شان به این ابزارها وابسته است، مستثنا هستند.

سندرم توهم لرزش و زنگ تلفن: اگر صدای زنگ تلفن همراه خود یا شخص دیگری را می‌شنوید یا لرزش آن را حس می‌کنید بدون این که تلفن واقعا زنگ‌خورده باشد، دچار سندرم توهم لرزش و زنگ تلفن شده‌اید. بنابراین اعتیاد شما به فناوری مسلم است.

چند کار در آن واحد: استفاده همزمان انواع رسانه‌ها مانند بازی رایانه‌ای هنگام تماشای تلویزیون یا مرور اینترنت و شنیدن موسیقی در درازمدت موجب تولید اضطراب و افسردگی می‌شود و نشان می‌دهد که شما به فناوری بسیار وابسته شده‌اید. ابزارهایتان را از هم جدا کرده و هر بار فقط با یک وسیله کار کنید.

احساس گم‌کردن چیزی: معتادان به فناوری معمولا اعتماد و علاقه‌شان به دنیای واقعی را از دست می‌دهند و به دنبال فضایی هستند که برایشان آرامش می‌آورد، (مثل مرور شبکه‌های اجتماعی). به همین دلیل وقتی آنها را از این ابزارها دور کنید دائم احساس می‌کنند چیزی از دست داده و گم کرده‌اند.

اختلالات فیزیکی و روحی: رنگ پریدگی به سبب دور ماندن از نور خورشید، دمدمی مزاجی، چاق‌شدن یا حتی برعکس از دست دادن وزن، کمر درد، تنبلی، سردرد یا سندرم مجرای مچ دست که موجب فشردگی عصب میانی در ناحیه مچ دست می‌شود، همگی نتیجه مستقیم استفاده بیش از حد از فناوری است. اگر دچار مشکل در الگوی خواب شدید، احتمال این که نظم ساعت بیولوژیک بدن‌تان را به هم زده باشید بسیار زیاد است. جلوی آینه بنشینید و به خودتان بگویید، «واقعا من چیزی هستم که می‌خواستم باشم؟»

اعتیاد مفرط: اگر باوجود تمام مشکلاتی که به دلیل اعتیاد به فناوری‌هایی چون رایانه برایتان به وجود آمده است، باز هم به این رفتار غلط‌ ادامه می‌دهید، باید گفت اعتیاد شما به فناوری بیش از هر کس دیگر است و می‌تواند بارها و بارها عود کند، حتی اگر شما احساس شرمندگی و خجالت کنید.

اما چه باید کرد؟

راه‌حل ساده‌ای برای حذف فناوری حتی کاهش آن در زندگی امروزه وجود ندارد. به جای این کار باید روش‌های استفاده صحیح از این تجهیزات را آموخت. در اینجا چند راه حل وجود دارد که به وسیله آنها می‌توانید نحوه ارتباط با نمایشگرهای رایانه یا تلفن همراه‌تان را تغییر دهید و زندگی سالمی کنار فناوری داشته باشید.

1 ـ بدانید که فناوری قدرتمند است:

بپذیرید که تلفن همراه یا رایانه، درست مانند یک کیک خوشمزه قدرت وسوسه‌کردن شما را دارد. فناوری می‌تواند کاری کند که شما از فعالیت‌های روزمره‌تان باز بمانید. اگر این موضوع را در نظر داشته باشید می‌توانید گام‌هایی موثر جهت اصلاح رفتارتان بردارید.

2 ـ مرز تعیین کنید:

زمان‌هایی را در روز برای خود در نظر بگیرید که کاری به کار تلفن یا رایانه‌تان نداشته باشید. مثلا می‌توانید تلفن همراه تان را در آن زمان در اتاق دیگری بگذارید.

3 ـ برای وقت آزادتان برنامه‌ریزی کنید:

اگر می‌دانید ساعت‌هایی بیکار خواهید ماند، برای خود فعالیت‌هایی ترتیب دهید که به تجهیزات الکترونیک وابسته نباشد. مثلا با دوست‌تان قرار بگذارید و بیرون بروید، با یکی از اعضای خانواده‌تان صحبت کنید یا یک کتاب خوب بخوانید.

4 ـ تلفن هوشمندتان را از خود دور کنید:

وقتی با دوستان‌تان به رستوران می‌روید و می‌خواهید لحظاتی را کنار یکدیگر باشید، با خود قرار بگذارید تلفن‌هایتان را روی میز گذاشته و کاری به کارش نداشته باشید و برای آن مجازات هم تعیین کنید مثلا اگرکسی به تلفنش دست زد مجبور است صورتحساب را بپردازد.

5 ـ از هشدارهای تلفن‌تان خلاقانه استفاده کنید:

زنگ‌های تلفن‌تان را می‌توانید به گونه‌ای تنظیم کنید که با شنیدن زنگی خاص متوجه شوید، آیا واجب است که به این تلفن جواب دهید یا خیر، به این ترتیب دیگر مجبور نیستید هر تماسی را پاسخ دهید.

6 ـ به زمان حال‌تان توجه کنید:

به زمان حال و اتفاقات روزمره‌ و اطرافیان‌تان بیش‌از پیش توجه نشان دهید. ساعت‌هایی به پیاد‌ه‌روی، ورزش، تفکر و تنفس عمیق اختصاص دهید. در واقع این فعالیت‌ها باعث می‌شود که به لحظه لحظه زندگی‌تان توجه کنید.

7 ـ برای خود «تعطیلات فناوری» در نظر بگیرید:

یک روز، تعطیلات آخر هفته یا حتی یک هفته را دور از تلفن همراه و ایمیل‌تان بگذرانید. به این ترتیب می‌توانید زمانی را استراحت کنید.

8 ـ از ساعت واقعی استفاده کنید:

گاهی اوقات ما از تلفن یا رایانه‌مان برای دانستن زمان استفاده می‌کنیم. ولی این کار موجب می‌شود گرفتار یک برنامه کاربردی دیگر این تجهیزات شویم و ساعت‌ها وقت‌مان را هدر دهیم. بنابراین داشتن یک ساعت واقعی می‌تواند جلوی وسوسه‌هایمان را بگیرد.

9 ـ با یک روان‌شناس متخصص درمان رفتاری مشورت کنید:

اگر وابستگی‌تان به فناوری به حدی است که نمی‌توانید با راه‌حل‌های فوق خود را نجات دهید و اندکی از این تجهیزات خود را برهانید، پس خیلی ضروری است به یک متخصص مراجعه کنید. مسلما او راه‌حل‌های دیگری مخصوص شرایط شما پیشنهاد می‌دهد که یاری‌رسان است.