انتهای سال 2013 میلادی،‌ برای ترکیه ماه‌های خوشایندی نبود. این کشور همسایه ایران، در سه ماه آخر سال 2013 دستخوش تحولاتی در عرصه‌های اقتصادی و سیاسی شد که با تحلیل آن‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد زمزمه‌های استعفای "رجب طیب اردوغان" نخست وزیر این کشور تا چه اندازه قابل پیش‌بینی است؟

*** حوزه اقتصادی

"دانه درشت"های ترکیه، این روزها در معرض اتهامات بزرگ فساد مالی هستند. روز سه شنبه 17 دسامبر 2013 (26 آذر) سه نفر از فرزندان وزرای کابینه (وزیر کشور، وزیر اقتصاد، وزیر راه و شهرسازی)، شهردار منطقه فاتح استانبول، مدیرعامل یک بانک دولتی و برخی دیگر از فعالان تجاری، به جرم سوءاستفاده‌های اقتصادی و پرداخت رشوه در مناقصه‌های کلان کشور بازداشت شدند.

"باریس گولر" (Baris Guler) پسر وزیر کشور ترکیه بازداشت شد

تعداد این افراد 56 نفر اعلام شده است. فعالیت‌های عادی و برنامه سفر در تعدادی از وزارتخانه‌های دولت ترکیه، در روزهای اخیر به همین دلیل مختل شد.

احزاب مخالف ترکیه در مجلس ملی این کشور، دولت را به رانت‌خواری متهم کرده‌اند. "اکتای وورال" رئیس گروه پارلمانی حزب "حرکت ملی توسعه" ادعا کرده است:

«دولت، گزارش‌های دیوان عالی حسابرسی را از مجلس و افکارعمومی پنهان می‌کند؛ تا جایی که بودجه کشور در سال جاری، برای اولین بار در طول تاریخ جمهوری ترکیه بدون گزارش نهایی سازمان حسابرسی کل کشور تدوین شد!»

به رغم اینکه مسئولان حزب حاکم عدالت و توسعه، هنوز در مورد بازداشت‌های یاد شده اظهارنظری نکرده‌اند، اما مسئولان احزاب سیاسی مخالف در مجلس ترکیه، از این مسأله ابراز خرسندی کردند. دستگاه قضایی این کشور نیز همچنان درباره پرونده‌های گسترده اختلاس، فساد مالی و پول‌شویی تحقیق می‌کند.

*** حوزه سیاست داخلی

دستگیری‌های روز سه شنبه، شوک شدیدی برای منصب‌نشینان آنکارا بود.

عده‌ای بر این باورند که عملیات بازداشت فعالان اقتصادی و تجاری ترکیه، از آنجایی که بسیار ناگهانی و غیرمنتظره آغاز شده، ممکن است به خاطر تحرکات حزب مخالف دولت یعنی "فتح الله گولن" از طریقت " جماعت نور" باشد.

هرچند جماعت "فتح الله گولن"، قدرتمندترین تشکل مذهبی ترکیه، بیش از ده سال از دولت فعلی اردوغان حمایت کرد اما اخیراً شکاف در میان احزاب ترکیه رو به عمیق شدن گذاشته است.

"حزب جمهوری‌خواه خلق" بزرگترین حزب مخالف دولت ترکیه، معتقد است که نگاه مختصری به ثروت‌های کلان فرزندان وزرا، ابعاد گسترده فساد مالی دولت را آشکار می‌کند.

"هاکان شوکور" (hakan sükür) فوتبالیست مشهور ترکیه که از سال 2011 به عضویت مجلس ملی ترکیه درآمد، روز دوشنبه 16 دسامبر 2013 اعلام کرد که حاضر نیست بیش از این مواضع ناجوانمردانه حزب "عدالت و توسعه" علیه "گولن" را تحمل کند؛ وی گفت اخیراً حملات سیاسی گسترده‌ای از سوی حزب عدالت و توسعه علیه موسسات وابسته به "فتح الله گولن" صورت گرفته و این نهادها از سوی برخی مقامات دولت اردوغان به تشکیلات شهری پ.ک.ک تشبیه شده و چنین تشبیهی نابجا و ناجوانمردانه است. لذا از این حزب استعفا می‌دهد.

پیش از این، "ادریس بال" نماینده مردم "کوتاهیه" از حزب حاکم عدالت و توسعه در مجلس ترکیه نیز در اعتراض به آنچه "خودکامگی" اردوغان خواند، از این حزب کناره‌گیری کرده بود.

رسانه‌های نزدیک به دولت فعلی آنکارا در روزهای اخیر حملات خود به جماعت گولن را تشدید کرده و به طور متقابل رسانه‌های وابسته به جماعت "گولن" نیز با استفاده از تریبون‌های خود به ویژه پرتیراژترین روزنامه ترکیه یعنی "زمان" (Zaman Gazetesi) حملات خود علیه دولت را شدت بخشیده است.

*** حوزه سیاست خارجی

شاید روزی که دولت آنکارا تصمیم به دخالت تمام عیار در بحران سوریه گرفت، تصورش را هم نمی‌کرد که علی رغم خرج هزینه‌های فراوان، نه تنها کاری از پیش نبرده و ناکارآمدی سیاست‌های دولت را اثبات کرد، بلکه در داخل نیز عواقب بعضاً جبران‌ناپذیری بر جای گذاشت.

دستاوردهای داخلی ناخوشایندی که دخالت ترکیه در سوریه بعد از دو سال برای دولت آنکارا به همراه داشت، میان سه گروه-دسته/نهاد رخ داد که عبارتند از:

• شکاف سیاسی میان ترک و کُرد
• شکاف مذهبی میان علویان و سنی‌ها
• شکاف راهبردی- نظامی میان پ.ک.ک و ارتش ترکیه
• شکاف میان حکومت و مردم ترکیه

این شکاف‌ها سبب شد تا دولت آنکارا به جای آن که انگشت اتهام را به سوی راهبردهای نادرست خود بگیرد، از غرب به خاطر عدم حمایت کافی در موضوع سوریه، عصبانی باشد. این عصبانیت به اندازه‌ای است که در جدیدترین اخبار، روز چهارشنبه 18 دسامبر 2013 (27 آذر) "احمد داوود اوغلو" وزیر امور خارجه ترکیه اعلام کرد:

«واشنگتن بر آن دسته از سیاست‌های خود که به منافع ملی ترکیه در منطقه (به ویژه در زمینه همکاری‌های نفتی و تجاری با بغداد یا مسئله سوریه) آسیب می‌زند، پافشاری کرده است. در صورت تداوم این قبیل سیاست‌های آمریکا و اروپا علیه این کشور، ترکیه نیز به خروج از پیمان ناتو می‌اندیشد و این گزینه کاملاً جدی است.»

*** سایه اختلافات بر چشم‌انداز سه انتخابات 2014 در ترکیه

سال 2014 میلادی شاهد سه انتخابات در ترکیه خواهیم بود که مهم‌ترین آن‌ها منجر به شکل‌گیری دولت جدید آنکارا خواهد شد.

نظام حزب عدالت و توسعه که به دست رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه با گرایشی اسلامی شکل گرفت و از دوازده سال پیش بی چون و چرا قدرت را در ترکیه در اختیار دارد هم اکنون متزلزل شده است.

اکنون اطرافیان اردوغان، به طور جدی در معرض بدنامی قرار گرفته‌اند. در صورت ادامه روند اختلاف جاری بین حزب عدالت و توسعه با جماعت "گولن" و ادامه برخی استعفاها در حزب حاکم، امکان انتخابات زودهنگام در ترکیه مسأله‌ای است که نباید آن را از نظر دور داشت.

در سال 2014 انتخابات شهرداری‌ها و انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد. در برابر اردوغان که آرزو دارد در این انتخابات شرکت کند، نزدیکان فتح الله گولن قد علم کرده‌اند.

گزارش از طاهری

انتهای پیام/