خلاف جهت آب

به نظر می‌رسد تیم‌های باشگاهی ایران در مسیری شنا می‌کنند که خلاف جهت آب و حرکت دیگر تیم‌های باشگاهی در قاره کهن است. تیم‌های عربی و شرق آسیایی برای رسیدن به شرایط بهتر و پیشرفت، پول‌های کلانی را هزینه می‌کنند و به دنبال کسب افتخارات تازه هستند و این در حالی است که در تیم‌های لیگ برتری کشورمان فقط برای رفع تکلیف و پرکردن فهرست به سمت بازیکنان خارجی می‌روند و با استفاده از بودجه دولتی، بازیکنانی به این تیم‌ها سرازیر می‌شوند که در عمل هیچ نفعی برای فوتبال کشورمان نداشته‌اند.

در فصل گذشته لیگ قهرمانان فوتبال آسیا کاملا این موضوع به چشم آمد و اگر استقلال می‌توانست یکی دو بازیکن مثل دامیانوویچ در تیم اف سی سئول یا بازیکنان برزیلی و آرژانتینی گوانگجو چین در ترکیب خود داشته باشد به طور حتم یکی از تیم‌های فینالیست جام بود. این که تیم‌های ایرانی توان خرید ستاره‌های گرانقیمت را ندارند بر کسی پوشیده نیست ولی خرید بازیکنان درجه چندمی که فضا را بر جوان‌های داخلی می‌بندند و شانس حضور آنها را در تیم‌های لیگ برتری کاهش می‌دهند تعجب‌آور و قابل تامل است و این سوال وجود دارد که باشگاه‌ها روی چه حسابی به سمت بازیکنانی رفته‌اند که همچون کالای بی‌مصرف در بازار عرضه و تقاضا بوده‌اند. اگر قرار بر سکونشینی و بازی ندادن به این بازیکنان بود چرا به بازیکنان جوان داخلی این فرصت داده نشده که فضای تمرین و بازی در تیم‌های لیگ برتری را تجربه کنند؟

نیم‌فصلی که گذشت

لیگ سیزدهم از هفته هجدهم خود عبور کرد و به روزهای حساس خود نزدیک‌تر می‌شود. در شروع این لیگ فدراسیون فوتبال براساس فهرستی که از تیم‌های حاضر منتشر کرده بود، نام 30 بازیکن را برای 16 تیم حاضر به عنوان یاران خارجی مطرح کرد، ولی با شروع مسابقات مشخص شد این تعداد کمتر از آنچه بوده که در فهرست باشگاه‌ها قرار گرفته بود. این تعداد نشان از کاهش حضور بازیکنان خارجی در تیم‌های ایرانی داشت که بخش عمده آن به افزایش قیمت ارز و مشکلات اقتصادی ربط پیدا می‌کند. در این بین تیم سپاهان با سه بازیکن خارجی از همان روزهای قبل از شروع فصل به دنبال بستن تیمی قدرتمند بود که مصدومیت جواهیر سوکای، ستاره این تیم در تمرینات پیش فصل مشکلات فراوانی را برای تیم کرانچار به وجود آورد.

در فصلی که از نیمه خود گذشته و بحث‌هایی بر سر اتمام زودتر از موعد مقرر آن هم به گوش می‌رسد، تیم‌های حاضر در لیگ از کشورهای برزیل، ترینیداد و توباگو، صربستان، مالی، کامرون، مونته‌نگرو، بورکینافاسو، ارمنستان، آلبانی، بوسنی، استرالیا، مولداوی و کرواسی بازیکن خریده‌اند. در این بین برخی باشگاه‌ها مثل فجر سپاسی، نفت تهران و صبا بدون بازیکنان خارجی فصل را شروع کردند و یک سری از بازیکنان هم در میانه راه از فهرست تیم‌ها خارج شدند. جالب‌تر این که برخی منابع غیررسمی از توافق‌ها و عقد قرارداد برخی باشگاه‌ها با چند بازیکن خارجی خبر داده‌اند که بدون این که بازیکنان یاد شده در دیداری به میدان بروند قرارداد آنها فسخ شده و پول خوبی هم به جیب آنها و البته دلالانی که اسم مدیر برنامه را روی خود می‌گذارند سرازیر شده است.

بهترین خارجی لیگ ایران؟

این سوال به‌طور حتم به ذهن خیلی از علاقه‌مندان به فوتبال در ایران خطور کرده که بهترین بازیکن خارجی که در لیگ برتر ایران حضور دارد، کدام بازیکن است؟ جی‌لوید ساموئل، ادینیو، نیلسون، سوکای یا لوسیانو پریرا؟ فهرست این بازیکنان بیانگر فقر بازیکن خوب خارجی در ترکیب تیم‌های لیگ برتری است و این چیزی نیست که بتواند به فوتبال باشگاهی کشور برای پیشرفت کمک کند. نمی‌توان با قاطعیت عنوان کرد کدام بازیکن خارجی در لیگ برتر ایران شرایط بهتری را در لیگ سیزدهم و دست‌کم نیم فصل اول سپری کرده است. بررسی آمارهای بازیکنان خارجی در لیگ سیزدهم هم از برتری بازیکنی بر دیگری حکایت نمی‌کند.

ساموئل بازیکنی با خصوصیات دفاعی بوده که به دلیل سال‌ها بازی در لیگ برتر انگلیس و تجربه بالایی که دارد در دو سال گذشته هم، بازیکنی موثر برای آبی‌ها بوده است. با این‌که ساموئل بازیکنی مورد احترام برای کارشناسان فوتبال کشور است، ولی ویژگی خیلی بالایی برای برتری وی نسبت به دیگران به چشم نیامده است. ادینیو مهاجم تیم فوتبال مس کرمان که بعد از دو سال بازی در لیگ امارات به این تیم بازگشته هنوز نتوانسته آن بازیکنی باشد که از وی انتظار می‌رفت. ادینیوی برزیلی در ‌ 17 هفته فقط پنج گل به ثمر رساند.

آیا این آمار قابل توجه است؟ جواهیر سوکای بازیکنی با قابلیت‌های خوب در سطح فوتبال باشگاهی ایران بوده و فصل قبل هم در ترکیب سپاهان کاملا موثر ظاهر شد، با این حال این بازیکن پیش از شروع فصل رباط صلیبی پاره کرد و هنوز در لیگ برتر به میدان نرفته است، اما لوسیانو پریرا در خط حمله فولاد خوزستان به گونه‌ای ظاهر شده که توجه همه مدافعان لیگ را به خود جلب کرده است. این بازیکن فصل گذشته نیز خوب ظاهر شده بود و از معدود بازیکنانی است که در این فصل هم تا حدی خوب بازی می‌کند. نیلسون دروازه‌بان برزیلی تیم پرسپولیس نیز در این فصل کارنامه خوبی را از خود به جای گذاشته و در کنار پریرا جزو اندک خوب‌های خارجی لیگ برتر است، اما این‌که کدام یک بر دیگری برتری دارد موضوعی است که پاسخ قطعی نمی‌توان برای آن یافت.

آمارهای ناامید‌کننده

بررسی عملکرد بازیکنان خارجی در نیم‌فصل اول لیگ برتر و هفته‌های ابتدایی نیم فصل دوم آماری ناامید‌کننده را از آنها بر جای گذاشته و کاملا بیانگر کم‌اثر بودن حضور آنها در عرصه باشگاهی ایران است. استقلال در نیم‌فصل اول ساموئل را به‌عنوان تنها خارجی در ترکیب داشت که این بازیکن در نیم‌فصل اول فقط در ده بازی ثابت بازی کرد.

گوران لاوره بازیکن صربستانی که قرار بود جانشین جباری شود با سر و صدای فراوان به این تیم پیوست، ولی فقط چند دقیقه تا پایان نیم‌فصل بازی کرد و به بدترین شکل ممکن هم از این تیم جدا شد تا با شکایت از فیفا پیگیر حق و حقوق خود باشد. استقلال صنعتی، تیم همنام اهوازی آبی‌ها هم فصل را با موسی کولیبالی و ادریس ترائوره شروع کرد. کولیبالی در نیم‌فصل اول در مجموع 180 دقیقه فرصت برای بازی کردن داشت و دو بار از ابتدا در ترکیب اصلی قرار گرفت و ترائوره هم هفت مرتبه یار ثابت این تیم بود.

پرسپولیس در این فصل نیلسون را به‌عنوان دروازه‌بان اول در اختیار داشت که در همه بازی‌ها از او بهره جست. مارکو پروویچ هم در فهرست اولیه دایی حضور داشت، اما خبری از او نشد و این تیم را ترک کرد. تراکتورسازی در این فصل برخلاف فصول گذشته بازیکنان خارجی زیادی نداشت. مارکو پارساره که مسئولان باشگاه خیلی از او تمجید می‌کردند در این تیم حضور یافت ولی شرایطی بهتر از گوران لاوره نداشت و حتی قبل از این‌که برف زمستانی را در این تیم ببیند، تبریز را ترک کرد.‌ در تیم داماش، بوبکر کبه قرادادش را بعد از فصل قبل تمدید کرد. با این حال او 466 دقیقه بازی کرد و بعد از این‌که هشت بار پیراهن این تیم را پوشید، با داماش به مشکل برخورد و در نیم‌فصل به استقلال پیوست که البته در نخستین بازی برای آبی‌پوشان پایتخت مقابل کاسپین قزوین در دقایق ابتدایی آسیب دید و چند هفته خانه‌نشین شد.

ذوب‌آهن اصفهان در شروع لیگ سیزدهم نام گئورگ کاسپاروف و میلان میاتوویچ را در فهرست خود قرار داد. در این بین کاسپاروف شش بار به‌طور کامل درون دروازه این تیم قرار گرفت، میاتوویچ هم در پنج بازی فرصت حضور در میدان را پیدا کرد که در همه موارد 90 دقیقه بازی کرد، اما سپاهان در شروع فصل نام جواهیر سوکای، اروین بولکا و رادومیر جالوویچ را در لیست خود قرار داد که در این بین سوکای رباط صلیبی پاره کرد، جالوویچ در 12 بازی نیم‌فصل اول 838 دقیقه بازی کرد و بولکو هم 13 بار به میدان رفت که حاصل آن هفت کارت زرد، یک کارت قرمز و 986 دقیقه بازی بود. به نظر می‌رسد زردپوشان اصفهانی از یاران خارجی خود رضایت نسبی دارند.

تیم راه‌آهن سورینت هم با این‌که با کاسمین گریگور ونسا به توافق رسیده بود، مشخص نشد این بازیکن چرا در فهرست این تیم قرار نگرفت. فجر سپاسی هم مطابق انتظار از بازیکن خارجی بهره نمی‌گیرد، درست مثل نفت تهران که امسال قید بازیکنان خارجی را زد.‌فولاد خوزستان دو بازیکن خارجی به خدمت گرفته بود؛ لئندرو چاوز و لوسیانو پریرا. چاوز در کل نیم‌فصل اول هفت بار به میدان رفت و در مجموع 158 دقیقه بازی کرد و یک گل زد، ولی شرایط پریرا کاملا عکس این بازیکن است. او یک‌بار در نیم‌فصل اول غایب بود و تا هفته هجدهم لیگ برتر نیز هفت گل به ثمر رساند تا بهترین مهاجم تیمش باشد.‌

گسترش فولاد، تیم تازه وارد لیگ برتری فصل را با دیه‌گو ایوان چاواری شروع کرد با این حال فقط در شش بازی رسول خطیبی به او میدان داد. چاواری حتی در یک بازی هم فیکس نبود، اما تیم مس کرمان که در نیم‌فصل اول رکورد بدون برد را از خود بر جای گذاشته بود از ادینیو، بکریچ و ایان فیفه در فهرست خود بهره گرفت که در این بین سمیر بکریچ در کل نیم‌فصل اول شش بار به میدان رفت، ایان فیفه هم هفت بار بازیکن فیکس این تیم شد و ادینیو که بهترین بازیکن مس محسوب می‌شود هم هفت بازی نیم فصل اول را از دست داد و با وجود این‌که سه بازی از نیم فصل دوم می‌گذرد او نتوانسته به صدر جدول گلزنان راه یابد.

ملوان بندر انزلی که به‌طور معمول کمتر از بازیکنان خارجی استفاده می‌کرد، امسال برای نخستین بار در تاریخ این باشگاه یک مربی خارجی به کار گرفت که تا اواخر نیم‌فصل اول روزهای خوبی را با اسکوچیچ سپری نمی‌کرد. سرگئی پاشنکو دروازه‌بان این تیم را می‌توان جزو یاران خوب این تیم دانست که سه بازی نیم فصل اول را از دست داد و مدعی شده که بعد از هفته هجدهم لیگ برتر به فوتبال اکراین خواهد رفت.

لیگ برتر ایران با این بازیکنان عمدتا متوسط روزهای حساس و سرد زمستانی را پشت سر می‌گذارد و باید دید خروجی فنی این بازیکنان در آینده چه خواهد بود.