به گزارش حوزه فرهنگی
باشگاه خبرنگاران قرن بیست میلادی که اکثر ما قسمتی از عمرمان را در آن سپری کرده‌ایم بدون شک پرآشوب‌ترین سده‌ی تاریخی در حیات بشر بود و افراد بسیاری در تحولات بنیادین آن نقش داشته‌اند.
افرادی که بسیاری‌شان امروز خوشنامند و بسیاری‌شان جزو خبائث تاریخ محسوب می‌شوند.
قرن بیست از هیتلر و موسولینی و استالین گرفته تا گاندی و ماهاتیر محمد و امام خمینی را به خود دید و اگر دقیق‌تر بخواهیم بگوییم این قرن برای اولین‌بار در سطحی عمده یک کارکتر جدید را به شخصیت‌های عاطف و موثر تاریخ اضافه کرد یعنی مردم را.
رفتار تمام شخصیت‌های مهم قرن بیستم در نسبت با مردمان خود و از این رهگذر در نسبت با مردم جهان ارزیابی می‌شود.
قرن بیست پرتاپر است از مردمانی که پشت مردانی پرچم به‌دست حرکت کرده و طنین موثرترین اتفاقات را در فضای تاریخ مطنطن کرده‌اند.
در حافظه‌ی ما این قرن پر است از سیاهی و تباهی و زیاده‌خواهی و مظالم و فجورو فسوق و فتوق و آفات و بلایا، پر از تعدی‌گری و تحدی گری و نابرادری و نابرابری و ناعدلی و تجاوز و تجارت با جان انسان‌ها و بر سر جان انسان‌ها.
از دیگر سو این قرن پر است از حماسه‌های استقلال طلبانه و آزادی‌خواهانه که توسط انسان‌هایی پاکباز و آرمان‌خواه پدید آمدند.
نلسون ماندلا یکی از مهمترین شخصیت‌های آزادی‌خواه قرن اخیر بود که تأثیرگذاری‌اش نه تنها بر تحولات سیاسی جهان بلکه به لحاظ پدیدآوردن یک تم اخلاقی در گفتمان‌های انقلابی قابل توجه است.
قیام ماندلا یکی از سخت‌ترین سدها را از سر راه بشری برداشت که در پی آرمان‌شهر طلایی‌اش بود.
رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی، یعنی رژیمی که توسط آفریکانس‌های سیاه پوست به رهبری ماندلای فقید سرنگون شد یکی از بد هیبت‌ترین هیولاهای حاضر در صحنه‌ی بین‌الملل بود و نابودی آن خدمتی نه فقط در حق مردم آفریقا بلکه در حق تمام ابناء بشر محسوب می‌شد که توسط انقلابیون سیاه پوست و سپید ضمیرجنوبی انجام پذیرفت.
ماندلا با سرنگون ساختن رژیم نژادپرست آفریقای جنوبی خدمت بزرگی به بشریت کرد اما خدمت اصلی‌تر او را باید ایجاد یک الگو و پارادایم اخلاق‌مدار از شخصیتی انقلابی دانست که تا ابد احترام تمام روشن‌پژوهان دنیا را نسبت به رهبران انقلابی برخواهد انگیخت.
ماندلا بیش از این که شخصیتی سیاسی باشد چهره‌ای فرهنگی بود. درباره‌ی هیچ‌کدام از افراد تأثیرگذار قرن گذشته، چه شخصیت‌های مثبت و چه شخصیت‌های منفی، به این تعداد فیلم سینمایی ساخته نشده
حتی باید گفت نلسون ماندلا وقتی درگذشت که فیلمی درباره زندگی او روی پرده سینماهای جهان بود.
این فیلم که به کارگردانی جاستین چادویک تهیه شده بود و ادریس البا نقش اصلی آن را بازی می‌کرد، بر اساس مشهورترین کتاب خود ماندلا که خاطرات حبس و مبارزه‌ی او را در برداشت ساخته شده بود و نام آن هم مطابق نام کتاب ماندلا بود؛ راه طولانی آزادی
اما یکی از معروفترین این فیلم‌ها ( شکست ناپذیر) ساخته‌ی کلینت ایستوود است که در آن مورگان فریمن، هنرپیشه مشهور هالیوودی نقش ماندلا را بازی می‌کند.
فیلم ایستوود مربوط می‌شود به دوره‌ای که ماندلا از حبس آزاد شده، انقلاب مردمی‌اش به پیروزی رسیده و حالا او می‌خواهد با استفاده از فرصت برگزاری جام جهانی راگبی در آفریقای جنوبی، برای مردم آن کشور یک اتحاد و انسجام فراگیر ملی به وجود بیاورد.
این فیلم سال 2009 اکران شد در حالی که قرار بود آفریقای جنوبی در سال 2010 میزبان جام جهانی فوتبال باشد
یکی از نکات جالب در شخصیت ماندلا این بود که برخلاف (استیو بایکو) دیگر انقلابی معروف آفریقای جنوبی که به حکومت سیاهان اعتقاد داشت، او طرفدار برابری بین سیاه و سفید بود.
جالب است که ماندلا توانست رهبری سیاهان را به عهده بگیرد نه کسی که به آنها وعده‌ی حکومت می‌داد و این نشان از پیروزی اخلاقیات بر محاسبات مادی و تعصبات صلب دارد.
شخصیتی که از ماندلا در فیلم ایستوود به نمایش گذارده می‌شود بسیار به این جنبه از اخلاقیات او متوجه بوده یعنی کسی که خواهان دوستی بین تمام آدم‌هاست و در پی بدست آوردن انسجامی کلی در جامعه خود و بلکه جامعه بشری‌ست در عین این که کثرت‌ها و تفاوت‌ها را می‌بیند و از آنها آگاه است.
گفتنی است که در همان سال فیلم دیگری نیز درباره زندگی همین مرد به نام (آخربازی) روی پرده‌ها رفت که کلارک پیترز برای بازی نقش ماندلا در آن نامزد جایزه امی شد.
یک فیلم دیگر که بد نیست به آن اشاره کنیم اثری‌ست به نام (خداحافظ بافانا) که سال 2007 اکران شد
این اثر به رابطه ماندلا با زندان‌بانش جیمز گرگوری می‌پردازد و فیلم‌نامه آن بر اساس کتاب خاطرات گرگوری با عنوان (خداحافظ بافانا: نسلون ماندلا؛ زندانی من، دوست من) به رشته تحریر درآمده است.
در طول این سال‌ها آثار بسیار گوناگونی در باب حیات و مبارزات رهبر آفریقای جنوبی ساخته شده که این دو سه نمونه متأخر تنها بخشی از آنهاست.
البته آثار دیگری نیز ساخته شده‌اند که به نوعی دیگر با زندگی ماندلا در ارتباط هستند مثلا در این رابطه می‌توان به فیلم (وینی ماندلا) اشاره کرد که داستان آن تلاش همسر ماندلا برای آزادی شوهرش است.
یکی از فیلم‌های قابل توجه دیگر اثری‌ست به نام (ماندلا) که تولید شبکه تلویزیونی HBO است. نکته قابل توجه در مورد این فیلم تولید آن در دوره‌ای است که خود ماندلا در زندان بود
این که تابحال این همه فیلم درباره ماندلا ساخته شده نشان از این دارد که شخصیت او با فضای فرهنگ و هنر چقدر و تا چه اندازه ملائم و سازگار است.
مطمئنا پس از این بازهم شاهد ساخت آثار بسیاری در مورد شخصیت ماندلا خواهیم بود و باید باور داشت که این شخصیت هیچ‌گاه از یاد مردم آزادی‌خواه جهان نخواهد رفت.
میلاد جلیل زاده/
