به گزارش سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران، روزنامه انگلیسی"گاردین" در مقاله‌ای به قلم "پیتر بیمانت" می‌نویسد: توافقنامه موقتی که در هفته گذشته بین 6 قدرت برتر جهان و ایران، در مورد برنامه هسته‌ای این کشور حاصل شد، می‌تواند ــدر صورتیکه در بلند مدت به نتیجه برسدـــ منطقه را متحول کرده و نقشه منطقه‌ای را که نسل‌هاست با جنگ و یا تهدید به آن دست و پنجه نرم می‌کند، بار دیگر ترسیم کند.

درمیان تفرقه روزافزون مسلمانان شیعه و سنی در خاورمیانه، که جنگ سوریه نیز به تشدید آن کمک کرده است، رسیدن به توافقی که تهدید حمله اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای ایران را کاهش دهد، در کنار تاثیرات مثبتی که برای خاورمیانه خواهد داشت، تهدیدات بالقوه‌ای را نیز به همراه دارد.

اولین و بارزترین سود حاصل از این توافق، که از سوی بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر جنگ طلب رژیم صهیونیستی، متحدان وی در کنگره آمریکا و عربستان سعودی نادیده گرفته شده، این است که دیپلماسی [به جای جنگ]، به توافق موقت 6 ماهه منجر شد و این نشان می‌دهد که ایران نیز، تحت ریاست جمهوری حسن روحانی، به مزایای حاصل از مذاکره در حل مشکلات منطقه واقف است. از برخی جهات، چنین تغییری می‌تواند در آینده، به همکاری تهران در حل بحران سوریه منجر گردد.

اما توافق اخیر، با وجود منافعی که به همراه دارد، موجب بروز تنش‌ها و نگرانی‌های جدید در خاورمیانه، که در حال حاضر با تحولات حاصل از بهار عربی دست و پنجه نرم می‌کند، خواهد شد. تصمیم واشنگتن برای کنار گذاشتن متحدان خود در منطقه ــ اسرائیل و عربستان‌ ـــ از روند مذاکرات با ایران، از برخی جهات، همانطور که برای رسیدن به این توافق هسته‌ای بسیار مهم بود، برای آینده نیز از اهمیت زیادی برخوردار است.

مخصوصا در مورد اسرائیل، می‌توان این تصمیم را به عنوان نوعی گوشمالی برای سماجت‌ها و پافشاری‌های نتانیاهو در مورد اینکه آمریکا باید با ایران و برنامه هسته‌ای آن، به عنوان یک «تهدید وجودی» برخورد کند، تلقی کرد. به علاوه، توافق اخیر هسته‌ای آمریکا با ایران، حاکی از تغییر قابل ملاحظه روابط آمریکا با عربستان سعودی و کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس است. ریاض نه تنها از افزایش نفوذ ایران احساس نگرانی می‌کند، بلکه از اقدام اخیر آمریکا که آن را به نوعی خیانت به عربستان تلقی می‌کند، خشمگین و آشفته است.

ترکیه و مصر نیز نگران این هستند که توافق اخیر ایران با قدرت‌های بزرگ جهان، در نهایت موجب افزایش چشمگیر قدرت ایران در منطقه گردد. در ادامه این مقاله، به تغییراتی که توافق اخیر ایران با قدرت‌های بزرگ جهان، در خاورمیانه ایجاد خواهد کرد، می‌پردازیم:

ترکیه .در سال‌های اخیر، به ویژه از زمانی که ترکیه در سال 2011 با استقرار سیستم رادار ناتو موافقت کرد و به دنبال آغاز جنگ داخلی سوریه، به حمایت از شورشیان پرداخت، روابط بین ترکیه و ایران، تا حدودی به سردی گراییده است. با این همه، کشور ترکیه که از نظر منابع انرژی فقیر به شمار می‌رود، در نتیجه تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شد، از نظر اقتصادی به شدت آسیب دید. اما به نظر می‌رسد که توافق ژنو و به دنبال آن، برنامه سفر رئیس‌جمهور ایران به ترکیه در ماه دسامبر، انگیزه‌های تازه‌ای را برای تلاش جهت گرم شدن روابط بین این دو کشور ایجاد کرده است. برطرف شدن سردی حاکم بر روابط تهران و آنکارا، می‌تواند نتایج مثبتی را برای یافتن راه حلی مسالمت آمیز در پایان دادن به جنگ سوریه در پی داشته باشد.

سوریه و لبنان .توافق اخیر، برای سوریه و لبنان که از جهات مختلف، هر دو شاهد پیامدهای ناشی از افزایش تنش‌های فرقه‌ای حاصل از جنگ سوریه بوده‌اند نیز، نتایج مثبتی به همراه خواهد داشت. البته، در صورتیکه ایران در این توافق، تعهدات مربوط به خود را به درستی انجام دهد، می‌تواند جامعه بین الملل را متقاعد کند تا در روند صلح سوریه، نقشی را برعهده گرفته و به پایان دادن این جنگ کمک کند. 

اسرائیل و روند صلح. عصبانیت و خشم بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی و متحدان او در اسرائیل و کنگره آمریکا از توافق اخیر، حاکی از شکست چشمگیر سیاست خارجی نتانیاهو و اسرائیل است. یکی از زیان‌های احتمالی این توافق برای اسرائیل، در شرایطی که در حال حاضر، روابط بین اوباما و نتانیاهو دچار مشکل شده، می‌تواند احیای تلاش‌های آمریکا برای از سرگیری سریع روند صلح اسرائیل و فلسطین باشد.

اختلافات شیعه و سنی. تحولات منطقه که از زمان شکل گیری بهارعربی(بیداری اسلامی) شاهد افزایش روزافزون تنش‌ها و خشونت‌های بین شیعه و سنی بوده، تا اندازه‌ای به خاطر ناآرامی‌های سوریه افزایش پیدا کرده است. این اختلافات، نه تنها در عراق،‌ بلکه در بحرین و تنش‌های فرقه‌ای لبنان نیز در حال افزایش است. از این رو، حل بحران سوریه، طبیعتا به کاهش این اختلافات منجر خواهد شد.

آمریکا و خاورمیانه. پس از درگیری نظامی بلندمدت آمریکا در عراق، مشارکت دولت اوباما در سقوط معمر قذافی در لیبی و اتهاماتی که به خاطر واکنش مبهم و نامشخص کاخ سفید در مورد حوادث مصر و سوریه مطرح شد، این توافق موقت، نخستین حرکتی است که نشان می‌دهد باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد که سیاست خارجی خود را در خاورمیانه تغییر دهد. پس از سخنان او در آغاز دوره دوم ریاست جمهوری‌اش در مورد آمادگی وی برای گفت و گو با مخالفان، توافق اخیر دولت وی با ایران ـــ حداقل با وجود مخالفت‌های اسرائیل و عربستان سعودی ــ نشان می‌دهد که پس از مدت‌ها، دولت آمریکا تمایل دارد که در سیاست خارجی خود دست به ریسک بزند.

عربستان سعودی. مدتی است که روابط آمریکا و عربستان سعودی دچار ضعف شده است. از دلایل آن می‌توان به ناراحتی و عصبانیت عربستان سعودی از موضع آمریکا در مورد اخوان المسلمین ـــ زمانی که اخوان المسلمین در مصر بر سر قدرت بود ـــ و همچنین نگرانی در مورد هرگونه معامله با ایران به عنوان یک کشور شیعه، اشاره کرد. از زمان ظهور بهار عربی، عربستان سعودی، برای بدتر کردن شکاف فرقه‌ای بین شیعه و سنی، به شدت موضع گیری کرده است و برای نگه داشتن حکومت سنی در بحرین و حمایت و پشتیبانی از مبارزان شورشی در سوریه علیه حکومت بشار اسد، کمک های زیادی به آنها ارائه داده است.

ایران. پیش‌بینی می‌شود که در نتیجه این توافق 6 ماهه، با کاهش تحریم‌ها علیه ایران، تا میزان 7 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران آزاد شود. این مسئله می‌تواند راه را برای توافقی بلند مدت که ارزش به مراتب بیشتری خواهد داشت، باز کند. دولت اوباما امیدوار است که با این کار به ایران نشان دهد که در ازای همکاری‌های ایران با خواسته‌های بین المللی در خصوص برنامه هسته‌ای این کشور، پیامدهای اقتصادی مثبتی در انتظار این کشور خواهد بود. علاوه براین، ناظران به یک تعامل بین المللی کامل‌تر با ایران، به عنوان پیش‌نیازی برای مذاکره جهت پایان دادن به درگیری‌های سوریه می‌نگرند. 

انتهای پیام/