به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم ، حجت‌الاسلام مهدی احمدپور با اشاره به اینکه همه احکام اجتماعی اسلام از قبیل حقوق، اقتصاد، سیاست و امثال آنها با شناخت انسان ارتباط دارد، اظهار کرد: تا زمانی که انسان درست شناخته نشود، نیازها و روابط او مشخص نمی‌شود و احکامی که باید برای چنین موجودی وضع شود تا با عمل به آنها به کمال و سعادت دست پیدا کند، معین نمی‌شود؛ تمام معارف قرآنی به نحوی با انسان‌شناسی ارتباط دارد.

وی اذعان داشت: از آنجاکه موضوع علم فقه «افعال مکلفین» است و شناخت صحیح موضوع هر دانشی به صورت رتبه‌ای مقدم بر ورود به آن دانش و تبیین احکام مربوط به موضوع آن است، در علم فقه نیز باید تعریف روشن و تصویر واضحی از انسان مکلفی که احکام افعال او مورد بحث واقع می‌شود وجود داشته باشد.

عضو هیئت علمی مرکز اخلاق و تربیت اسلامی خاطرنشان کرد: از آنجا که در منابع فقهی، باب ویژه‌ای برای مبانی انسان‌شناختی باز نشده، باید جستجوی خود را متوجه شناخت‌هایی کنیم که از آموزه‌های دین مبین اسلام درباره انسان به دست می‌آید و با مضامین مباحث متنوع فقهی از انواع عبادات گرفته تا اقسام معاملات هماهنگی دارد، به این معنا که به صورت منطقی نگاه فقهی باید مبتنی بر آنها باشد.

وی قبل از ورود به این بحث با اشاره به اینکه از هستی‌شناسی معنای عامی اراده می‌شود که انسان‌شناسی را هم در بر می‌گیرد اما این معنا در اینجا مراد نیست، یادآور شد: مراد از بینش در عنوان جهان‌بینی صرف تصدیق یا تکذیب گزاره‌های هستی‌شناسانه نیست، بلکه مقصود باور قلبی و عمیق به این امور است، باوری که به طور معمول منشأ عمل است و در عرف دینی ایمان نامیده می‌شود.

احمدپور عنوان داشت: جهان‌بینی فقیه، تافته‌ای جدا بافته و ممتاز از نگاه سایر مسلمانان به عالم هستی نیست. از نگاه فقیه نیز عالم هستی با همه آنچه در آن است، آفریده و مخلوق حق‌تعالی است و به طور طبیعی در بحث از مبانی جهان‌بینی اسلامی، مسائلی اساسی درباره مبدأ و منتها و حدوث و قدم عالم،‌ هدف از خلقت و آفرینش هستی، نظم و انتظام موجودات، خیرات و شرور و مباحثی از این قبیل مطرح می‌شود.

وی ادامه داد: زمانی که مبانی هستی‌شناختی دانش فقه مطرح می‌شود، مقصود تنها آن دسته از اصول هستی‌شناختی اسلامی خواهد بود که آگاهانه یا ناخودآگاه مورد توجه فقیهان بوده و مبنای استنباط احکام فقهی قرار گرفته‌اند.

این پژوهشگر حوزه اخلاق و تربیت اسلامی با بیان اینکه در مکتوبات فقهی، عنوانی به مبانی هستی‌شناختی اختصاص داده نشده است اذعان داشت: با توجه به آیات مربوط به جهان‌بینی اسلامی و بررسی ابواب مختلف کتب فقهی و اصولی می‌توان مبانی هستی‌شناسیِ دانش فقه را استنتاج و استخراج کرد./س