به موجب متن صریح این توافقنامه، بزرگترین پیشرفتی که طی دهه گذشته "بی‌سابقه"‌ تلقی می‌شود، این است که حق غنی‌سازی ایران برای مصارف صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای به رسمیت شناخته شد.

هرچند باز هم جزییات مذاکرات هسته‌ای، آنچه که در چهار روز نشست‌های فشرده، گفتند و شنیدند تا چنین بیانیه مشترکی به امضاء برسد، قرار بود "محرمانه" بماند و البته "محرمانه" هم ماند، اما کنارهم چیدن تمامی اظهارات و سخنانی که طرفین مذاکرات، بعد از هر دیدار در جمع خبرنگاران داخلی و خارجی اعلام می‌داشتند، تنها مستمسکی است که می‌توان از طریق آن به پیش‌بینی‌های راهبردی آینده در این باره دست یافت.

*** هر آنچه که از "تنور داغ" هیئت ایرانی بیرون آمد

جو امنیتی محدوده نشست‌های هسته‌ای و هتل محل اقامت رؤسا و سفرای کشورها، نسبت به دفعه قبل بسیار تشدید شده بود. تمامی تلاش‌های هیئت ایرانی بر این بود که مباحث، حتی‌الامکان از هیاهوی خبرنگاری در امان بماند و اتمسفری آرام را دنبال کند.

دیپلمات‌های کشورمان (اعم از دکتر ظریف، عراقچی، تخت روانچی و سایرین) قبل از این چند روز و همچنین طی چهار روز مذاکره، سخنان و اخباری متعدد اما کوتاه از آنچه که در پشت درهای بسته روی می‌داد بر زبان و قلم آوردند.

آنان در ابتدای سفرشان با تأکید بر این اصل که "هر چه خدا بخواهد، همان می‌شود" اعلام کردند که اگر مذاکرات طولانی بشود، یعنی تا روز جمعه تمدید شود، بدانید که این علامت پیشرفت در گفتگوهاست. مقامات ایرانی به ملت ایران اطمینان دادند هرگونه توافق، منوط به وجود ذکر شدن "حق غنی‌سازی" در سند است و حتی اگر هم توافقی حاصل نشود، هیچ تهدیدی برای ما محسوب نمی‌شود.

هر اظهارات جزئی یا محتوایی که پیش از موعد، توسط هر یک از مقامات کشورها (مثلاً رئیس جمهور فرانسه) از مذاکرات هسته‌ای به بیرون درز کند، پیشاپیش مورد تکذیب تیم ایرانی می‌باشد.

در مذاکرات قبلی (ژنو 2) موفقیت قابل قبولی حاصل شده و این موفقیت چشمگیر بود. در مقطعی امید به رسیدن تفاهم نهایی رخ داد اما این فرصت، به دلایلی که همه می‌دانند از دست رفت. با توجه به بعضی افراط‌گرایی‌ها که در آخرین روز مذاکرات در ژنو 2 پیش آمد، و همینطور به علت اختلافاتی که بین اعضای 1+5 وجود داشت، سند مشترک تمام نشد و به جلسه آینده موکول شد.

تیم ایرانی معتقد بود: ما با "زیاده‌خواهی"هایی که موجب سلب اعتماد طرف ما می‌شود، مخالفیم. ما 3+3 را توصیه به "واقع‌گرایی" کرده و کوشیدیم در ژنو 3 اولاً این اعتماد را بازسازی کنیم و دوماً به طور فشرده روی موارد اصلی که با هم اختلاف داریم متمرکز شویم. احترام متقابل، شرط رسیدن به توافقی همه‌جانبه با طرف غربی است. 

این مسأله به معنی شکست در مذاکرات نیست. ما در خیلی از مسائل به برداشت مشترک و همچنین متن مشترک رسیده‌ایم. برخی از اعضای 5+1 خواهان به تأخیر انداختن نتیجه‌گیری و برخی دیگر به دنبال تسریع این روند هستند. البته 5+1 اکنون مطمئن شده‌اند که ما بر سر خط قرمزها و حقوق قطعی خویش ایستاده‌ایم. گفتنی است اگر کشوری بخواهد قبل از مذاکره، شرطی بگذارد ما نمی‌پذیریم.

هیئت ایرانی در روز سه شنبه هنوز نمی‌دانست که باید به مذاکرات خوش‌بین باشد یا بدبین؛ اما روز اول نشست، چشم‌انداز نسبتاً روشنی را برای افکارعمومی روشن کرد و آن اینکه اعلام کرد مسئولیت ما، صدور یک "بیانیه مشترک"، حاوی سه بخش عمده است:

1. اعلام هدف مشترک

2. اقدامات مربوط به گام اول: اقدامات عملی را برای یک دوره زمانی مشخص تعیین می‌کند، این گام مشتمل بر اقدامات اعتمادساز بوده که از سوی دو طرف باید انجام شود، اقدامات اعتمادساز ما شامل مواردی می‌شود که اطمینان نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه ما را بیشتر می‌کند و اقدامات اعتمادسازی که آن‌ها باید انجام دهند، برداشتن بخشی از تحریم‌هاست که می‌تواند متناسب با کارهایی که ایران انجام می‌دهد، درنظر گرفته شود.

3. مشخصات گام آخر: چالش اصلی ما در همه بخش‌های پرونده، مربوط به نگارش و ادبیات بیانیه است. ما نسبت به همه قسمت‌های سند دقّت و حساسیت داریم. توافقات مربوط به رفع تحریم‌ها، مقدمه‌ای برای راه‌حل نهایی است و طرفین باید از مواردی که عملاً باعث سوءتفاهم و اختلاف‌نظر در مذاکرات نهایی شود، اجتناب کنند.

بالاخره در صبحگاه روز یکشنبه، خبر به امضاء رسیدن سند توافق هسته‌ای این نکته را مشخص کرد که هیئت ایرانی علی‌رغم یأس برخی مقامات، منفی‌بافی‌های بیرونی و سنگ‌اندازی‌های رژیم صهیونیستی، نگاه درست و منطبق با واقعیتی نسبت به مذاکرات داشت. می‌توان گفت اراده سیاسی مردان دیپلمات کشورمان برای به نتیجه رساندن گفتگوها، از همه اعضای 5+1 بالاتر بود و این اراده سرانجام نیز به نتیجه مطلوب منتهی شد.

*** انعکاس اخبار و نتایج، از زبان 1+5

در خلال چهار روز مذاکره، چه مقامات خارجی که در ژنو حاضر بودند و چه ناظران بیرونی، به اظهارنظرهای گوناگونی در این باره پرداختند که مضمون همگی آنان از فرا رسیدن "یک زمان تاریخی برای دیپلماسی" حکایت داشت. البته موضع‌گیری‌هایی در رسانه‌ها انتشار می‌یافت، به گونه‌ای بود که مخاطبان را همواره در نوعی "خوف و رجاء" نگه دارد.

به این معنی که مثلاً "ویلیام هیگ" وزیر امور خارجه انگیس، احتمال توافق زودهنگام در پرونده هسته‌ای ایران را بسیار بالا دانست اما در مقابل، یک سناتور آمریکایی حین مذاکرات گفت برخی از نمایندگان کاخ سفید خواهان اعمال تحریم‌های جدید در روزهای آینده علیه ایران هستند. یا دیپلمات آمریکایی دیگری با لحن توهین‌آمیز خبر از اعمال باقیمانده تحریم‌ها "با قدرت" می‌دهد!

"زبیگنیو برژینسکی" متفکر آمریکایی، استراتژیست و مشاور اسبق کاخ سفید، پیش از آغاز مذاکرات ژنو طی نامه‌ای به رهبران سنا و مجلس نمایندگان آمریکا نوشت:

«ما از تصمیم باراک اوباما برای دستیابی به مرحله اول تفاهم با ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور حمایت می‌کنیم، اگر آمریکا نتواند از این فرصت تاریخی استفاده کند، ما با خطر شکست در دستیابی به هدف عدم اشاعه هسته‌ای و از دست دادن حمایت متحدین و دوستان و نیز افزایش احتمال یک جنگ مواجه می‌شویم.»

*** اعراب و اسرائیل: دلشوره‌ای که هر لحظه شدید‌تر می‌شود...

"نتانیاهو" نخست وزیر رژیم صهیونیستی، چند روز پیش طی صریح‌ترین سخنرانی اخیر خود در پارلمان اسرائیل اعتراف کرد: «نتیجه مذاکرات هسته‌ای بر سرنوشت ما تأثیرگذار خواهد بود.» همچنین خبر توافق ایران و 5+1 نیز از سوی وی "اشتباه تاریخی" خوانده شد.

صهیونیست‌ها با اینکه به ظاهر کاملاً از گود مذاکرات هسته‌ای بیرون بودند، اما شاید بتوان گفت در چهار روز بازه زمانی مذاکرات، درست به اندازه کشورهای 5+1 یا شاید هم فشرده‌تر (!) برای خرابکاری و خنثی‌سازی پیشرفت‌ها، فعالیت کردند.

مقامات اسرائیلی برای برهم زدن توافقات، از هفته قبل به تب و تاب افتادند و مدتی "فرانسوی‌ها" را بهترین گزینه برای سپردن نقش نیابتی خود دیدند. اما روزنامه صهیونیستی "هاآرتص" روز شنبه افشا کرد که مقامات اسرائیلی، به صورت مکرر با وزرای خارجه 5+1 حاضر در ژنو تماس داشتند.

روز یکشنبه گذشته "نتانیاهو" در دیدار با "فرانسوا اولاند"، رئیس جمهور فرانسه با نگرانی گفته بود، این خطر وجود دارد که یک توافق احتمالی، به ایران فرصت دهد هزاران سانتریفوژ را برای غنی‌سازی اورانیوم بکار بیاندازد.

"لوران فابیوس" وزیرخارجه فرانسه که نامش با عنوان "اخلال‌گر توافق هسته‌ای" بر سر زبان‌ها افتاد، در دقیقه نود این دور مذاکرات هم با "نتانیاهو" دیدار کرد. البته فرانسه، تنها مزرعه‌ای نبود که اسرائیل برای پاشیدن بذر شوم کارشکنی، برایش نقشه‌ها کشیده بود.

در شرایطی که نشست‌ها در ژنو، آغازی مثبت را تجربه می‌کرد، "نتانیاهو" در آن سوی مرزها بلافاصله عازم روسیه شد تا با "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهور این کشور دیدار و گفتگو کند. وی در این سفر ادعای مضحک خود را تکرار کرد که اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد.

گفتنی است، "پوتین" به تازگی از یک "شانس واقعی" سخن گفته بود که این مذاکرات قادر است مسأله اتمی ایران را حل و فصل کند.

از یک سو همانند نشست قبلی (ژنو 2) این بار هم "جان کری" جمعه هفته گذشته، به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد و برخی نشریات آمریکایی مانند "نیویورک تایمز" از مکالمات تلفنی متعددی میان "اوباما" و "نتانیاهو" خبر دادند.

چنانچه می‌بینیم، اسرائیل، تلاش کرد در هر یک از کشورهای 5+1 رخنه کند و با نفوذ بر جهش‌های سیاسی مثبتی که در هر یک از این کشورها حاصل شده، مغز مقامات 5+1 را شستشو دهد؛ اما با وجود زحمات فراوان، نتوانست نتیجه دلخواه خود را بدست آورد.

البته رژیم صهیونیستی و آمریکا دو متحد نزدیک هستند و طبیعی است که بین آن‌ها مشورت‌هایی وجود داشته باشد؛ اما اینکه این مشورت‌ها، مسافرت‌ها و موضع‌گیری‌های خصمانه بخواهد نهایتاً به مداخله پنهان رژیم صهیونیستی در خلال پرونده هسته‌ای بینجامد، به هیچ وجه از طرف ایران پذیرفتنی نبوده و نیست.

"لیونی" وزیر خارجه سابق رژیم صهیونیستی در گفتگو با خبرگزاری "رویترز" اعلام کرد که موضع اسرائیل و عربستان سعودی در قبال پرونده هسته‌ای ایران یکسان است.

اکثر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، قبلاً از به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ اظهار نگرانی کرده بودند. دو طرف اسرائيلي و سعودي موضعشان بر ضد ايران و ضد هرگونه توافق 1+5 با ايران با يكديگر تطابق دارد. و این دو اکنون با این توافق هسته‌ای قطعاً در عرصه خاورمیانه به انزوا کشده خواهند شد.

این مطلب را روزنامه آلمانی "اشپیگل" یکشنبه 24 نوامبر در گزارشی با عنوان «توافق با ایران: اسرائیل از انزوا وحشت دارد.» اعلام کرد.

روزنامه‌هاي اسرائيلي دیروز و امروز، خبر از همكاري اسرائيل و عربستان براي ضربه زدن به ايران داده‌اند، همچنان كه روزنامه‌هاي آمريكايي از وجود يك ائتلاف سعودي - اسرائيلي به منظور حمله اسرائيل به ايران از طريق مرز هوايي عربستان خبر داده‌اند.

انتهای پیام/