به گزارش گروه استانها باشگاه خبرنگاران استان‏هاي شمالي كشور همه ساله در فصل زمستان،‏ پذيراي تعداد زيادي پرنده آبزي مهاجر هستند،‏ بنابر‌اين محل‏هاي مهمي براي زمستان گذراني گونه‏ هاي متعددي از اين جانوران محسوب مي‏ شوند.
 
 به طوركلي با توجه به اهميت‌ها و ارزش‏هاي ويژه بوم شناختي پرندگان آبزي در مناطق تالابي،‏ از نتيجه مطالعات مربوط به جمعيت‏هاي گونه‏ هاي مختلف پرندگان و تغييرات آنها مي‏ توان براي مديريت چنين منطقه‏هايي بهره جست.
 
چنگر، خوتكا، اردك سرسفید، اردك بلوطی،‌ قو، غاز، باكلان، كشیم ها‌،‌ حواصیل ها، اگرت ها، پرستوهای دریایی، سلیم ها و كاكایی ها' با طی هزاران كیلومتر از نواحی سردسیر شمالی به تالاب های استان مهاجرت كرده و نیمی از سال را در این مكان ها سپری می كنند.

محمد حیدری دوستدار محیط زیست در این زمینه می گوید: زمستان گذرانی پرندگان در تالابها، جذابیت خاصی به آبندانها، رودخانه ها و تالابهای مازندران بخشیده و مناظر زیبایی را برای استفاده علاقه مندان و دوستداران طبیعت به ارمغان آورده است.

وی اظهار داشت: برخی از این پرندگان مانند پلیكان، فلامینگو و قو به لحاظ ارزش های حفاظتی حمایت شده بوده و برخی نیز همانند پلیكان پا خاكستری و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه های در معرض خطر انقراض به شمار آمده كه همین مسئله حفظ و حراست از این پرندگان ارزشمند را بیش از پیش ضروری می سازد.

تالاب فرویدنکنار پذیرای پرندگان مهاجر کمیاب

وی با اشاره به تالاب بين المللي فريدونكنار كه بيست و دومين تالاب بين المللي ايران به شمار مي رود افزود: این تالاب، اين روزها پذيراي پرندگان مهاجر كميابي است كه اجتماع آنها در تالاب، جلوه زيبايي به اين اكوسيستم آبي بخشيده است.

حیدری افزود: در يك رخداد كم نظير، شمار زیادی از پرندگان مهاجر در تالاب بين المللي فريدونكنار فرود آمدند تا بعد از اين فريدونكنار نه تنها به خاطر حضور ارزشمند درناهاي سيبري كه يك گونه در خطر انقراض محسوب مي شود، بلكه به خاطر حضور پرتعداد انواع قو در صدر تالاب هاي ايران و منطقه قرار گيرد.

تالاب بين المللي فريدونكنار با بيش از ۵ هزار هكتار وسعت يكي از تالاب هاي مهم ايران محسوب مي شود كه ۵ سال قبل در فهرست تالاب هاي بين المللي جهان در سايت رامسر به ثبت رسيده و مورد پذيرش مجامع جهاني واقع شد. فريدونكنار هر ساله پذيراي هزاران پرنده مهاجر از نوع چنگر، انواع مرغابي، حواصيل، كشيم و قو و... است و تنها درنای باقیمانده از گله غربی درنای سفید سیبری به تالاب بین‌المللی فریدونکنار پاگشا شد.

کورش ربیعی رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: درنای سیبری هر ساله از اوایل آبان جهت زمستان گذرانی وارد منطقه تالابی فریدونکنار می شود و حدود 4 ماه از سال را تا اوایل اسفند در دامگاههای فریدونکنار، ازباران و سرخرود سپری می کند.

وی اظهار داشت: از سال 1353 که برای اولین‌بار حضور درنای سفید سیبری در این منطقه گزارش شده تاکنون تنها در سال 1388 این پرنده به ایران و تالاب فریدونکنار مهاجرت نداشته است.

وی عنوان کرد: درنای مهاجر به منطقه فریدونکنار آخرین فرد بازمانده از گله غربی درنای سیبری است که هر ساله طی یک تقویم نانوشته و منظم هفته اول آبان مهاجرت خود را از سرزمین جوجه آوری واقع در غرب سیبری به سوی آخرین حدّ جنوبی مهاجرتش که تالابهای حاشیه جنوبی دریای خزر که شامل اراضی غرقآبی و تالاب های فصلی منطقه فریدونکنار می باشند، آغاز و تا اوایل اسفند در این منطقه بسر می‌برند.

ربیعی افزود: درنا ها دارای 15 گونه مختلف هستند که سه گونه از آنها یعنی درنای فریادکش، درنای تاج قرمز و درنای سفید سیبری به عنوان گونه های در معرض خطر طبقه بندی شده اند. درنای سیبری دارای رقص و آواز با شکوهی بوده و سمبل طول عمر و وفاداری بشمار می روند. طول عمر درنای سیبری تا 70سال هم می رسد و جفت ها همواره با هم بسر می برند و با از دست رفتن یکی از جفت ها دیگری تا پایان عمر جفتی اختیار نمی کند.

وی اظهار داشت: پرهای این پرنده کاملا سفید و با شاهپرهای سیاه رنگ، دارای چین پوستی قرمز رنگ در نناحیه پیشانی هستند. پراکنش این گونه تنها در سیبری و آسیاست و دارای سه جمعیت مستقل غربی، مرکزی و شرقی هستند که جمعیت مرکزی آن که از سیبری مرکزی در شمال تا پارک ملی کئولادو در ایالت راجستان هند مهاجرت می کردند و به دلیل شکار بی رویه این پرنده در افغانستان و پاکستان آخرین جفت از آنها در طی سال های 2002 -2001 دیده شده و در حال حاضر از بین رفته اند.

ربیعی یادآور شد: جمعیت شرقی درنای سیبری که مهاجرت زمستانه شان را از غرب سیبری در ایالت خودمختار یاکوتیا روسیه به سمت دریاچه پویانگ در چین ادامه می دهند، کماکان از جمعیت خوبی برخوردار هستند و در سال جاری جمعیت آنها را حدود 4000 قطعه برآورد نموده اند.

وی بیان کرد: جمعیت غربی درنای سیبری که مسافتی حدود پنج هزار کیلومتر را از سر زمین های وسیع غربی سیبری به سمت تالاب های نارزوم در قزاقستان و تا ذخیره گاه طبیعی آستاراخان روسیه در دهانه رود ولگا، آذربایجان و نهایتاً تا منطقه تیراندازی ممنوع تالاب بین المللی فریدونکنار ادامه می دهد، وضعیت رو به زوالی دارد و در 6-5 سال گذشته تنها یک قطعه از آن باقی مانده و کماکان به مهاجرت خود ادامه می دهد.

وی افزود: تلاش های زیاد صورت گرفته در زمینه معرفی جوجه های پرورشی درنای سیبری که از سال 1374 با انتقال 2 قطعه از ایالات متحده آمریکا و متعاقباً در طی سال های 81 ، 82 و 85 به ترتیب با 3 ، 2 و 2 قطعه از مرکز تکثیر و پرورش درنای سیبری در مرکز OKA روسیه به تالاب فریدونکنار که تقویت جمعیت درنای سیبری و ترکیب با درناهای وحشی برای مهاجرت به سر زمین جوجه آوری آنها صورت گرفته است، متأسفانه موفقیت آمیز نبوده است و جوجه های پرورشی رها سازی شده قادر به همراهی درنای وحشی در زمان مهاجرت برگشت نبوده اند.

رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران افزود: تنها آمار ثبت شده از گله غربی درنای سیبری در سال های دور که در مسیر توقف سالیانه این گونه در دلتای رود ولگا در سال 1930 در دست است حاکیست که زمانی جمعیت آن بیش از 200 قطعه بوده است.

ربیعی در پایان گفت: مهاجرت های طولانی و وقایع طبیعی در مسیر مهاجرت، نرخ پایین جوجه آوری، مکانیسم های پیچیده تولید مثلی در این پرنده، سن بالای بلوغ، عدم تخمگذاری و آشیانه سازی سالانه و نیاز به زیستگاه ویژه و اختصاصی در این پرنده عوامل اصلی کاهش طبیعی جمعیت درناهای سیبری بشمار می روند.

بی توجهی به صنعت پرنده نگری

هرساله نزديك به ۳ ميليون پرنده از مناطق مختلف سيبري براي زمستان گذراني به ايران مهاجرت مي كنند كه به دليل موقعيت خاص تالاب هاي كشور يك ميليون از اين پرندگان فقط در مازندران فرود مي آيند. از اين رو مي توان استان مازندران را در صدر ليست استان هاي با قابليت اكوتوريستي در ايران قرار داد كه اگر زمينه جذب گردشگر با آموزش هاي لازم به آنها در تالاب هاي اين استان فراهم شود، هر ساله از محل جذب تماشاگران پرندگان (Bird Watchers) درآمدهاي خوبي نصيب مردم محلي و استان خواهد شد.

صنعت تماشاي پرندگان با تماشاي پرندگان هرساله در ايالات متحده معادل ۶۰ ميليارد دلار براي اين كشور درآمدزايي دارد و گردشگران طبيعت بدون آن كه به شكار اين پرندگان بپردازند تنها با پرداخت وجوه سنگين در تورهاي تماشاي پرندگان شركت مي كنند تا لحظاتي را در كنار يك تالاب به تماشاي صحنه هاي بي بديل طبيعي بپردازند. حال آن كه در ايران هنوز به تالاب ها با ديد جذب توريست توجه نشده كه در صورت توجه، استان مازندران در صدر استان هاي ديگر در جذب طبيعت گردها قرار خواهند گرفت./ش