كردستان/
دغدغه‌ای به نام افزایش سن ازدواج
بالا رفتن سن در میان جوانان و ناتوانی در انجام سنت حسنه ازدواج از جمله موضوعاتی است که به عنوان یک دغدغه بزرگ اذهان خانواده‌‌ها، مردم و مسئولان را به خود مشغول کرده است.
هادی سهرابی جوان 33 ساله و مجردی است که معتقد است جریان انسانیت حتماً باید از مسیر ازدواج طی شود و ازدواج یک امر ضروری و قاعده‌ای برای هستی است.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار باشگاه مبنی بر اینکه چرا در بین جوانان ازدواج کم و طلاق زیاد شده است می‌گوید: مسائل اقتصادی بویژه مسکن موضوع مهمی است که حرف اول را در ازدواج می‌زند و جوانان باید نهایتاً با حمایت پدر و مادر یک زندگی مشترک را آغاز کنند.
سهرابی تأکید کرد: مسئله فرهنگی نیز باید مورد توجه قرار بگیرد و در این موضوع ماهواره‌ها متأسفانه بسیار مؤثر در امر ازدواج و مسائل اجتماعی هستند.
این شهروند بیکاری چشمگیر جوانان و تورم در جامعه و بازتاب این ناامنی در تصمیمات مهم زندگی را عاملی می‌داند تا گرفتن تصمیم برای امر خطیر ازدواج سخت‌تر شود.
جوامع غربی این خلأ زمانی یا در حقیقت دوره بحرانی را با روابط آزاد جنسی که پشتوانه قانونی دارد، می‌پوشانند اما جامعه دینی ما چنین راهکاری را برنمی‌تابد.
در چنین شرایطی، آشکار شدن آسیب‌های دوره بحرانی ناگزیر است چرا که نه می‌توان مطابق راهکار دینی، سن ازدواج را به دوران بلوغ نزدیک کرد و نه شرایط فرهنگی و اجتماعی دنیای معاصر اجازه می‌دهد جامعه در شرایطی سالم افزایش سن ازدواج را تاب بیاورد.
در این باره توسل به آموزه‌های دینی مبنی بر خویشتنداری تنها گزینه پیش رو است که باز هم به دلیل شرایط فرهنگی روز و حاد بودن آسیب‌های تأخیر در ازدواج به صورت عمومی و گسترده راه به جایی نمی‌برد.
سهم 60 درصدی مسائل فرهنگی
یک جامعه شناس در این باره می‌گوید: در منطق اسلام جامعه سالم مساوی با خانواده سالم و انسان سالم محور توسعه پایدار است.
زهرا یعقوبی با بیان اینکه بحث خانواده سه مسئله اساسی از جمله تشکیل، تحکیم و تعالی خانواده را در بر می‌گیرد تصریح می‌کند: خانواده شاخصی برای کنترل تدبیر‌ها است.
وی در خصوص نقش مسائل فرهنگی و اقتصادی و تأثیر آن در بالا رفتن سن ازدواج جوانان گفت: حداقل 60 درصد مسائل فرهنگی و 40 درصد مسائل اقتصادی موجب بالا رفتن سن ازدواج جوانان شده است.
یعقوبی در خصوص مباحث فرهنگی گفت: در بحث فرهنگی ابعاد آموزشی مشاوره گام به گام و همسریابی و در ابعاد اقتصادی، تأمین مسکن، حداقل درآمد ماهیانه و دسترسی به امکانات زندگی مورد توجه است و اگر از جنبه منابع انسانی این موضوع را آسیب‌شناسی کنیم متوجه می‌شویم که جوانان چه دختر و چه پسر نقش اساسی را در تعیین سن ازدواج دارند اما در کل محور یک خانواده سالم را زنان تشکیل می‌دهند.
این جامعه شناس با اشاره به نقش مدیران اجرایی و فرهنگی گفت: مدیران ما در این زمینه نقش حیاتی دارند و در سرنوشت جامعه موثر هستند بنابراین اولین تحول و انقلاب فرهنگی باید در ذهنیت و اتاق‌های فکر ما صورت گیرد.
وی با بیان اینکه باید جوانان را به امر ازدواج تشویق کنیم اظهار کرد: هم اکنون معاشرت‌های نابجا و دوستی با جنس مخالف ارزان، آسان، فراوان و در مقابل آن تشکیل خانواده سخت، گران و دشوار است.
یعقوبی با تأکید بر اینکه باید کاری کنیم تا تشکیل خانواده سهل و آسان انجام گیرد و به صورت یک نهضت ملی آن را پیگیری کنیم گفت: معاشرت‌های غلط با جنس مخالف موجب شده است که زمینه ازدواج بین جوانان کاسته شود و همچنین افزایش طلاق فضای ناامیدی را بین جوانان ایجاد می‌کند.
این جامعه شناس افزود: هجوم ماهواره‌ها، سایت‌ها و فضای مجازی، کمبود الگوی آسان ازدواج و سعادتمند از دیگر علل کاهش تمایل به ازدواج در بین جوانان است.
وی با اشاره به عوارض تمدن امروز گفت: سست شدن پایه خانواده، کاهش علاقه پدر و مادر به فرزندان، جانشین شدن هوس‌های سطحی به جای عشق، نادر شدن وحدت و همدلی بین زوجین از جمله عوارض تمدن امروز است.
وی خانواده در کشور های اسلامی را با خانواده در غرب مقایسه کرد و گفت: عواطف انسانی، وحدت و یکدلی روحی در خانواده‌های ایرانی و اسلامی وجود دارد اما در غرب خانواده به مثابه یک شرکت تجاری است که سهام آن را با هم شریک میشوند و در سود آن با هم مشارکت دارند و عواطف انسانی در بین آنها کمتر تأثیرگذار است.
این جامعه‌شناس تصریح کرد: در حال حاضر پیش از 60 درصد جوانان حداقل مدرک لیسانس دارند اما در واقع چند درصد آنها کار دارند؟چند درصد به کشورهای مختلف برای اشتغال مراجعه می‌کنند؟
وی تأکید کرد: همچنین دخترها اکثرا تحصیلات بالایی دارند و همین تحصیلات بالایی توقعات بالایی را ایجاد می‌کند، جامعه ما چه پاسخی به این توقعات داده است؟
وی افزود: دخترها باید از نظر بینش و تفکر واقع‌گرایانه‌تر به زندگی نگاه کنند و کمتر به دنبال وسایل و امکانات خاص باشند، چرا که تجربه ثابت کرده کسانی که بیش از ازدواج به دنبال بهترین آرایشگاه‌ها و سالن‌های پذیرایی و عکاسی‌ها بودند پس از ازدواج به دنبال بهترین وکیل‌ها برای طلاق رفته‌اند.
یعقوبی افزود: برای حل مشکل اقتصادی پسرها باید کارآفرینی ایجاد شود. ما از سال 84 تا الان قانون داریم اما این قانون باید اجرایی شود تا نتیجه اصلی را شاهد باشیم و اگر نخواهیم از تمام ظرفیت‌ها استفاده کنیم مشکل ما همچنان ادامه خواهد داشت.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه باید روی توقعات و نگرش‌ها الگو‌سازی درستی داشته باشیم اظهار کرد: الگوهای اجتماعی از جمله رسانه قدرت تأثیر‌گذاری زیادی دارد اما تاکنون رسانه‌ها چه تعداد ازدواج آسان و سعادتمند را به نمایش گذاشته‌اند.رسانه زندگی‌هایی را نشان می‌دهد که حتی خانواده‌های چندین سال قبل هم حسرت آن را می‌خورند چه برسد که نسل جوان که می‌خواهد زندگی تشکیل دهد.
خشونت پیامد بالا رفتن سن ازدواج است
روانشناس بالینی و آسیب‌شناس اجتماعی نیاز جنسی را دارای ماهیتی زیستی، روانی و اجتماعی می‌داند که در صورت ازدواج از طریق درست ارضا میشود و در خدمت فرد و جامعه انسانی قرار می‌گیرد و در غیر این‌صورت به افزایش بی‌بندوباری، بزهکاری و عصبیت اجتماعی منجر میشود.
دکتر مهدی زندسلیمی، در این باره توضیح می‌دهد: هنگامی که انگیزه‌های قوی نظیر شهوت، تولید مثل، استقلال زیستی و تشکیل خانواده به وسیله موانع غیر قابل قبول یا موانعی که فرد در رفع آنها ناتوان است، سرکوب شوند یا معطل بمانند احساس ناکامی رخ می‌دهد.
زندسلیمی می‌گوید: احساس ناکامی یکی از الگوهای قدرتمند رفتاری هنجاری، ارزشی و نگرشی است که شخصیت و هویت فرد را زیر سلطه می‌گیرد و با گذشت زمان قوی‌تر میشود. این احساس به تدریج در تمامی ابعاد وجودی فرد ناکام تسری می‌یابد و به اندیشه بزهکاری و ایجاد بسترهای جرم‌زایی می‌انجامد.
وی ازدواج را فرهنگ مشترک میان همه جوامع می‌داند که با نیازهای عمیق و ریشه‌دار انسان در طول تاریخ بشریت سر و کار دارد و بدون آن جامعه انسانی با دگرگونی و مسخ بنیادین مواجه میشود.
این روانشناس درباره پیامدهای افزایش سن ازدواج نیز اظهار می‌کند: تحقیقات بسیاری در این حوزه صورت گرفته است، میان افزایش سن ازدواج و کاهش سن جرم در یک جامعه رابطه معناداری وجود دارد که در کوتاه مدت آشکار میشود.
به اعتقاد وی انواع مختلف فحشا، بی‌بندوباری، تجاوز به عنف با افزایش سن ازدواج رابطه‌ای مستقیم و قابل پیش‌بینی دارند. علاوه بر آن جنایت، قتل، دعواهای خیابانی و خانوادگی، دزدی، اوباشگری، مزاحمت، روابط نامتعارف و خشن، فرار از خانه نیز با افزایش سن تأهل بیشتر میشوند و در بلندمدت آسیب‌های بزرگ اجتماعی را دامن می‌زنند.
زندسلیمی در خصوص اثرات مثبت ازدواج به هنگام می‌گوید: افزایش امنیت درونی، بازیابی شخصیتی و حتی رفع برخی مشکلات ذهنی و روانی ارزش‌هایی هستند که در کنار بلوغ فردی و اجتماعی، افزایش مهارت، انگیزه و تولید ثروت می‌توان آنها را جزو پیامدهای ازدواج به‌موقع دانست.
وی اضافه می‌کند: در حقیقت ازدواج و تشکیل خانواده انگیزشی قدرتمند برای زوجین ایجاد می‌کند تا به جنگ دشواری‌های زندگی بروند و از آسیب‌های گوناگونی که در زندگی مجردی در کمین آنهاست، مصون بمانند. از این دیدگاه پاسخگویی به نیازهای عاطفی بزرگ‌ترین دستاورد ازدواج است.
راهکارهای وی نیز برای کاهش سن ازدواج و خروج از بحرانی که گریبان جامعه را گرفته است، فرهنگ‌سازی برای ازدواج ساده، برپایی کلاس‌های آموزشی درباره ضرورت ازدواج برای فرد و نظام اخلاقی و هنجاری اجتماع، فراهم شدن امکانات ضروری زندگی زوجین توسط نهادهای دولتی ، حمایت‌های متنوع بیمه‌ای و مالی از جوان‌ها در آستانه ازدواج است.
از نظر این روانشناس تربیت خانوادگی باید ازدواج ساده را تشویق کند و زمینه را برای انگیزش‌های تشکیل خانواده برای جوان فراهم آورد. دولت نیز باید به این انگیزه پاسخ بدهد و با ایجاد بسترهای اجتماعی و اقتصادی مناسب برای ازدواج، جوانان را حمایت کند.
وی می‌گوید: سیاستگذاری فرهنگی جامعه باید به گونه‌ای باشد که رشد متناسب فرد را در زمینه‌های جسمی، عاطفی، عقلی و بویژه اقتصادی رقم بزند چرا که در حال حاضر جوان سال‌ها پس از بلوغ تازه به دنبال شغل یا تأمین مسکن می‌رود و در چنین شرایطی، طولانی شدن فرآیند تأهل و افزایش نامعقول و دردسرآفرین سن ازدواج نیز اجتناب‌ناپذیر است./ج1
