به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران قم، حالا دیگر قصه آب قم قصه دنباله‌داری شده است که هم تلخی دارد و هم شوری و شیرینی ... اما تفاوت این قصه با قصه‌های دیگر این است که پایان ندارد و همیشه باید منتظر یک اتفاق جدیدی برای آن باشیم به گونه‌ای که در شهر هر کس به زعم خود ادامه این داستان را می‌نویسد.

آب قم برای تمام کسانی که یک بار به این شهر سفر کرده بودند خاطرات نمکین در ذهن آنها باقی می‌گذاشت اما با پیروزی انقلاب داستان آب قم به بخش‌های شیرین خود نزدیک شد و با تاکیدات مقامات عالی رتبه نظام، تلاش‌های زیادی از سوی مسئولان صورت گرفت که مشکل آب خاستگاه انقلاب برطرف شود،‌ مشکلی که رفع آن برای اهالی شهر به رویایی شیرین تبدیل شده بود.

تلاش‌ها آغاز شد، یک روز انتقال آب از دشت علی‌آباد،‌ یک روز ساخت سد 15 خرداد به دستور مستقیم امام راحل و روز دیگر اجرای شبکه دوم آب برای نخستین بار در کشور، تا مردم قم که در دوران طاغوت مورد غضب رژیم قرار داشتند امیدوار باشند که نگاه نظام اسلامی به قم متفاوت از قبل است.

اما رشد جمعیت، مهاجرت و... باعث شد تا تمام اقدامات که صورت گرفته به صورت مقطعی مشکل آب این شهر را برطرف کند اما بعد از مدتی دوباره باز هم زخم قدیمی سر باز می‌کرد.

با این حال رفع مشکل آب قم در دراز مدت نیز از نگاه مسئولان دلسوز نظام مخفی نماند و از حدود 12 سال پیش طرح عظیم انتقال آب از کوه‌های زاگرس به قم که با عنوان طرح انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قمرود شناخته می‌شود بررسی و اجرایی شد.

این طرح یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین طرح‌های آبی است که شامل 4 بند انحرافی، تونل‌های انتقال آب به طول بیش از 50 کیلومتر، کانال انتقال آب سرپوشیده به طول 7 کیلومتر، سد مخزنی با حجم 207 میلیون متر مکعب و نهایتاً خط لوله انتقال آب به طول 186 کیلومتر می‌شود که بیش از هزار و 200 میلیارد تومان پول صرف اجرای آن شد که هنوز هم ادامه دارد...

اجرای این طرح نیز خود داستان‌های مختلفی را به دنبال داشت که بیان آن در این مقال نمی‌گنجد اما بالاخره با پیگیری‌های خستگی ناپذیر مسئولان آب قم و تمام دولت‌ها به ویژه دولت نهم و دهم و نمایندگان استان، این طرح طی دو مرحله و در هر دو مرحله با حضور دکتر احمدی نژاد رئیس جمهور وقت به پایان رسید.

البته ناگفته نماند ایده اولیه این طرح از سالیان دور از سوی علمای بزرگواری همچون آیت‌الله بروجردی و آیت‌الله مرعشی نجفی مبنی بر انتقال آب از سرشاخه های دز مطرح بوده که آیت‌الله مرعشی نجفی در دیداری که فیلم آن نیز بارها در مراسم مختلف این پروژه پخش شده است با صراحت این طرح را موجب رفع مشکل آب قم عنوان کرده است.

در مرحله نخست که 2500 لیتر در ثانیه آب از سرشاخه‌های دز به قم منتقل شد در اوایل آب قم کاملا شیرین شد اما با افزایش مصرف باز هم چاه‌های داخل شهر شروع به کار کرد و آب مجددا شور شد که مسئولان وقتی با اعتراضات مردم مواجه شدند اعلام کردند مرحله نخست طرح انتقال آب به قم نه فقط برای رفع مشکل دیرینه آب قم بلکه به منظور جلوگیری از جیره بندی آب به بهره‌برداری رسیده است.

باز هم مردم صبر کردند تا سوم اردیبهشت ماه امسال که احمدی نژاد برای دومین بار به تصفیه خانه آب قم آمد تا با حضور وی یکی از بزرگترین طرح‌های انتقال آب در خاورمیانه به بهره‌برداری کامل برسد.

احمدی‌نژاد پس از دستور آغاز بهره‌برداری،‌ یک لیوان از آب گوارایی که از رشته‌های کوه‌های زاگرس با گذشتن از مسیرهای مختلف به قم منتقل می‌شود نوشید و گفت که «این آب از آب محله ما در تهران هم بهتر است» اما پایان عمر ریاست جمهوری احمدی نژاد بود و حالا نیست ببیند که باز هم همان آش است و همان کاسه.

کمتر از هفت ماه از آن ماجرا می‌گذرد که شیرینی آب در برخی از مناطق باز هم به شوری تبدیل شده است و اعتراض مردم را به همراه داشته است، بسیاری از مردم که چند ماهی خیالشان از گرفتن آب شیرین به صورت دبه‌ای راحت شده بود باز هم دبه‌های 10 لیتری و 20 لیتری خود را از انبارها بیرون آورده و باز هم روی به آب کارتی آوردند.

البته این بار مسئولان دلیلی دیگر را علت شوری آب در برخی از مناطق قم عنوان کردند و آن عدم اتمام ساخت سدکوچری است در حالی که پیش از آن استفاده از سد گلپایگان و سد 15 خرداد را به عنوان جایگزین مناسبی تا پایان عملیات ساخت سدکوچری اعلام کرده بودند که می‌تواند فعلا بار سد ساخته نشده را به دوش بکشد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای قم که زحمات زیادی برای اجرا و اتمام پروژه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به قم طی سالیان گذشته متحمل شده است در رابطه با بازگشت به عقب آب قم در هفته‌های اخیر می‌گوید: به دلیل بارش کمی که امسال داشته‌ایم ذخایر آب سدها کم شده و آب مصرفی مردم از چاه بوده که این سبب بی‌کیفیتی آب قم شده است.

سید حسن رضوی درباره علت تفاوت کیفیت در نقاط مختلف شهر هم اظهار می‌کند: با توجه به اینکه آب از پایین شهر وارد می‌شود با کیفیت یکسان به تمام مناطق نمی‌رسد اما امیدواریم با بهره‌برداری از سد کوچری تمام شهروندان از آب با کیفیت یکسان برخوردار شوند. گرچه عبدالحمید توکلی‌بینا مدیرعامل آبفای قم هم ضمن اشاره‌ای به پروژه‌های انجام شده برای توزیع عادلانه آب سرشاخه‌های دز در تمام مناطق شهر قم می‌گوید با اجرای خطوط انتقال، ساخت مخزن و تکمیل زون‌های شهر قم تمام تلاش خود را کرده‌ایم تا آب سرشاخه‌های دز با کیفیت یکسان در تمام مناطق شهر قم توزیع شود.

البته مدیرعامل آبفای قم این را هم گفته این امر زمانی محقق می‌شود که حداقل 75 درصد آب مورد نیاز شهر قم از سرشاخه‌های دز تامین شود و این در حالی است که اکنون کمتر از 50 درصد آب قم از این طرح عظیم تامین می‌شود.

اما سئوال اینجا است که چرا این سد که از آن به عنوان تنظیم کننده اصلی و نهایی آب انتقالی از سرشاخه‌های دز به قم یاد می‌شود و تاکنون 200 میلیارد تومان هزینه دربرداشته هنوز پایان نیافته و آبگیری آن شروع نشده است.

آنگونه که مسئولان بیان می‌کنند اصلی‌ترین علت تاخیر در بهره‌برداری از سد کوچری مسائل مالی و اجتماعی است که باید برای این دو مشکل چاره‌ای اندیشیده شود تا پروژه‌ای با این هزینه سنگین به خاطر یک سد عقیم بماند.

رضوی آبگیری ﺳﺪ ﮐﻮﭼﺮی را نیازمند 50 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻮﻣﺎن دیگر می‌داند و تصریح می‌کند: اﮔﺮ ﮐﺎرﮔﺎه ﭘﺮوژه از ﻧﻈﺮ اﺟﺮاﯾﯽﺗﻌﻄﯿﻞ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻠﯽ ﺳﺪ ﮐﻮﭼﺮی اﻣﺴﺎل ﺑﻪ آﺑﮕﯿﺮی ﻧﻤﯽ‌رﺳﺪ و دوﺑﺎره ﻣﺸﮑﻞ آب ﻗﻢ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ.

وی معتقد است ﺳﺪ ﮐﻮﭼﺮی ﺑﺎﯾﺪﺑﻪ بهره‌ﺑﺮداری ﺑﺮﺳﺪ ﺗﺎ زﻧﺠﯿﺮه اﻧﺘﻘﺎل آب از ﺳﺮﺷﺎﺧﻪ‌ھﺎی دز ﮐﺎﻣﻞ ﺷﻮد و اﮔﺮ اﯾﻦ اﺗﻔﺎق ﻧﯿﻔﺘﺪ در ﻧﯿﻤﻪ دوم ﺳﺎل ﺑﺮای ﺗﺎﻣﯿﻦ آب شهرھﺎی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ وﯾﮋه ﻗﻢ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ‌ﺷﻮﯾﻢ.

«ﻣﻌﺎوﻧﺖ راھﺒﺮدی رﯾﺎﺳﺖ جمهوری ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از ﺗﻮﺟﯿﻪ و ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﮑﻠﯿﻒ اﯾﻦ ﭘﻮل را از ﻣﺎده 10ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ اﺧﺘﺼﺎص دھﺪ.» این را مدیرعامل شرکت آب منطقه ای قم می‌گوید و در این ارتباط به ماجرای سال گذشته اشاره می‌کند و می‌گوید: ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺗﻮﻧﻞ ﺑﻠﻨﺪ 36 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻠﻮﮔﺎه ﭘﺮوژه ﺳﺪ دز ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‌ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ اﻋﺘﺒﺎرات اﺧﺘﺼﺎص داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺛﻤﺮ رﺳﯿﺪ وﻟﯽ اﻣﺴﺎل ﺳﺪ ﮐﻮﭼﺮی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ‌ﺷﻮد.

لزوم تخلیه روستای کوچری نیز از جمله مسائل اجتماعی است که باید هرچه زودتر مسئولان نسبت به آن چاره بیندیشند زیرا در صورت عدم تخلیه باز هم این پروژه به تعویق خواهد افتاد که عدم توان مالی نیز این بخش از پروژه را روی زمین گذاشته است.

آنگونه که مسئولان می‌گویند از اواﯾﻞ اﺳﻔﻨﺪ ﺗﺎ اواﺧﺮ ﺧﺮداد ﻓﺮﺻﺖ ذﺧﯿﺮه ﺳﯿﻼب وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﯿﻢ در اﯾﻦ ﺳﺪ آﺑﮕﯿﺮی ﮐﻨﯿﻢ و اﮔﺮ در اﯾﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﺪ کوچری آﻣﺎده آﺑﮕﯿﺮی ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﻠﯽ ﺳﯿﻼب را از دﺳﺖ ﻣﯽ‌دھﯿﻢ و سال آینده با پایین رفتن ذخیره‌های سفره‌های زیر زمینی شوری آب بیشتر از امسال خواهد شد.

به هر حال شیرینی آب قم به سر زلف سد کوچری گره خورده و داستان بی پایان آب قم را وارد فصلی جدید کرده است که پایان شیرین این فصل نیز نیازمند تدبیر دولت یازدهم است تا با پیگیری‌ها و تخصیص اعتبارات لازم روح امید را به مردم قم بدمد تا حداقل سال آینده این مشکلی قدیمی رفع شود، اما آیا این اتفاق رخ خواهد داد یا همچنان باید منتظر فصول جدید در این قصه هزار و یک شب باشیم./س

گزارش: مهدی جعفری