مردم مسلمان و متعهد اين استان به پيروى از سيره خاندان رسالت مبنى بر زنده نگه‏داشتن شعائر اسلامى از اول محرم با پوشيدن لباس‌هاى سياه و برپايى مراسم عزادارى در مساجد، حسينيه‏‌ها و تكايا، ياد احياء كننده دين اسلام، اباعبدالله الحسين عليه ‏السلام را گرامى مي‌دارند.
 
سخنرانان و وعاظ و خطبا، رشادتها و فداكاري‌هاى ايشان را براى مردم مسلمان بيان مي‌‏كنند. به غير از مجالس روضه خوانى و وعظ و ارشاد، هيئتهاى عزادارى در همه مناطق چه در شهر و چه در روستاها به سينه زنى و عزادارى مي‌‏پردازند و در روزهاى تاسوعا و عاشورا با تعطيل كردن محل كار و كسب خود و خاطره رشادت‌هاى امام حسين عليه‏‌السلام و يارانش را ارج نهاده و در روز عاشورا صحنه شبيه‏‌سازى مبارزات اباعبدالله الحسين عليه‏‌السلام و يارانش در مقابل سپاه خونخوار و ظالم بني‌‏اميه را به نمايش مي‌‏گذارند.
 
در روز سوم پس از شهادت امام حسين عليه‏السلام و يارانش، مراسم دفن آنها را به وسيله شبيه سازى براى مردم مسلمان منطقه اجرا مي‌نمايند.
 
همچنين در روز اربعين باز هم طى مراسمى خاص سرهاى از تن جدا شده ياران امام حسين عليه‏‌السلام را دفن مي‌‏كنند.
 
معمولاً در عزاداري‌هاى غير عرب‏ها از عَلَم، نخل، شيدونه و مشعل استفاده مي‌‏شود.
 
عَلَم
 
علم يا جريده عبارت است از چوبى به ارتفاع 10 متر و قطر 10 سانتي‌‏متر كه پارچه‌‏هاى دو مترى سياه، با فاصله‏‌هاى معين، از بالا تا پايين با بند به آن بسته و يك شبكه (پنجه) برنجى يا نقره‏اى بر نوك آن وصل است.
 

اين عَلَم به نام عَلَم حضرت عباس عليه‏‌السلام معروف است. از هنگامى كه چوب آن را براى بستن پارچه به ميدان مى‏آورند، مردم جمع مي‌‏شوند و با ساز و دهل و صلوات وارد ميدانش مي‌‏كنند.
 
نخل
 
نخل را براى تشبيه به ايوان‌هاى طلايى اماكن متبركه مي‌سازند و عبارت است از سطحى از تخته كه اطراف آن را دندانه‏هاى تخته‏اى احاطه كرده و شكل آن مانند ايوانهاى قديم است كه روى آن با رنگ اكليل زينت يافته و ارتفاعش حداكثر 6 متر و عرض آن 3 متر است.
 

يك ايوان ديگر در مقابل آن به فاصله 3 متر مي‌نهند و با چوب هر دو را به يكديگر وصل مي‌‌‏كنند. وسط آن را خالى نگه مي‌‏دارند. روى اين چوبها را با پارچه‏‌هاى رنگارنگ زينت مى‏دهند و در انتهاى نوك اين نما، يك شبكه رنگين نصب مي‌‏شود.
 
اين نخل، حاشيه‏اى در زير و چهار پايه دارد كه آنها را بر روى 4 كرسى در وسط ميدان قرار ميدهند. نخل معروف دزفول، نخل كلبى خان است.
 
شيدونه
 
شيدونه تشبيهى است به ضريح و گنبد بالاى آن و چهار گلدسته در چهار گوشه گنبد و آن عبارتست از يك اتاق مكعب چوبى با شبكه‏‌هاى خوب و چهار گلدسته ظريف كوچك در چهار گوشه و عقب پايه‌‏ها. هر شيدونه به نام يكى از امامان يا شهداى بنى هاشم ناميده شده است.
 
مشعل
 
مشعل حداكثر يازده شبكه آهنى دارد كه بر روى يك چوب افقى نصب شده‏اند و در وسط اين چوب پاي‌ه‏اى است كه مانند علم آن را بر روى ناف جاى ميدهند.
 
ارتفاع مشعل حدود 5/1 متر و ارتفاع هر چشمه آن حدود نيم متر است. در شبكه‏ها تفاله كنجد مى‏ريزند و آتش ميزنند. مشعل‏چى به دنبال سينه‏‌زنان حركت مي‌‏كند و هنگامى كه به مجلسى مي‌رسند، در وسط سينه‌‏زنها قرار مي‌‏گيرد و با آهنگ دهل و سرنا مشعل را حول محور خود به چرخش درمي‌‏آورد. در اثر اين چرخاندن، آتش بر روى سينه زنان و فرشها مي‌‏ريزد كه لنگ داران آنها را خاموش مي‌‏كنند.
 
مراسم عزادارى در ماه‏هاى محرم، صفر و رمضان متداول است. در اين ماهها، به ويژه در دهه اول محرم، دسته‏‌هاى سينه‌‏زنى و زنجيرزنى در كوچه‏‌ها و خيابان‏ها به راه مي‌‏افتند.
 
در ماه‏هاى ديگر مجالس در مساجد، حسينيه‏‌ها و منازل شخصى برگزار و روضه خواني‌هاى زنانه و مردانه برپا مي‌شوند.
 
مجالس غير عرب‏ها
 
هنگام فوت زن يا مرد، همه اقوام و همسايگان جمع مي‌شوند. صاحب عزا پس از انجام مراسم تغسيل و تدفين به منزل باز مي‌‏گردد.
 
به مدت سه شبانه روز مردم به منزل متوفى مى‏آيند، تسليت مى‏گويند، فاتحه مى‏خوانند و شام و ناهار صرف مى‏كنند.
 
در سومين شب فوت متوفى، كه «سه شنبه» گفته مي‌‏شود، عده‏اى از نزديكان و همسايگان به گورستان مي‌‏روند و مراسمى را در كنار قبر متوفى انجام مي‌دهند و سپس براى صرف شام به منزل متوفى مي‌‏روند. شب هفت «هفته» ناميده مي‌شود و در برخى نقاط به سرتراشان (سرتراشون) نيز معروف است. مهمانان به گورستان مي‌روند و پس از خواندن فاتحه به منزل متوفى باز مي‌‏گردند.
 
پس از صرف شام، هر يك از مهمانان به رسم اتحاد و تعاون، مبلغى پرداخت مي‌‏كند كه در فهرستى ثبت و به صاحب عزا تسليم مي‌شود.
 
مراسم روز چهلم هم، مانند شب هفت، دعوتى است. مهمانان پس از خواندن فاتحه و صرف شام، به خانه‏هاى خود باز مي‌‏گردند. مراسم سال متوفى هم به طريق بالا صورت مي‌گيرد.
 
در مجلس زنانه، زنى را كه در مجالس فاتحه خوانى روى منبر مي‌‏رود، «نقيبه» گويند. او ابتدا در وصف ميت سخنانى مي‌‏گويد. سپس اشعارى را با آهنگ مخصوصى مي‌خواند.
 
بعد تمام زنان تكرار مي‌‏كنند و به سينه مي‌‏زنند. زنانى كه نمى‏توانند سينه بزنند، با دو دست بر بازوهاى خود مي‌زنند و در هر بار ناله‏اى از ته دل برمي‌‏كشند.
 
مجالس عرب‏ها
 
وقتى كه كسى فوت مي‌‏كند، بستگان، نزديكان، آشنايان و دوستان جمع مي‌‏شوند. پس از تغسيل و تدفين، يزله و فاتحه خوانى مي‌كنند و پرچم طايفه را بر سر در ورودى منزل متوفى نصب مي‌كنند.
 
قبايل، عشاير و نزديكان براى تسليت به بازماندگان به منزل متوفى مي‌‏آيند و مقدارى پول يا گوسفند يا گاو به عنوان «دَر جِرَه» به خانواده متوفى مي‌‏دهند.


تا سه روز پذيرايى و ناهار و شام ميهمانان به طور وعده‏اى و نوبتى به عهده اهالى طايفه متوفى است، يعنى خانواده متوفى تا سه روز غذا نمي‌‏دهد.
 
عصر روز سوم كه رسميت مراسم و فاتحه خوانى پايان يافت، شيخ يا بزرگ طايفه، سلمانى را احضار مي‌‏كند و صورت تراشى انجام مى‏شود. اين مراسم را خاتمة الفاتحه گويند.
 
شيخ طايفه در اين مراسم، لباس يا پارچه‏اى را در دستمال مى‏پيچد و تقديم پدر يا عموى متوفى يا بزرگ خانواده او مي‌‏كند و بدين ترتيب با بازماندگان اعلام همدردى مي‌‏نمايد.
 
اين عمل در محل به أزيان معروف است. صاحب عزا از شيخ طايفه تشكر مي‌‏كند. شيخ در پاسخ مي‌‏گويد: «ان شاء الله آخرين غمتان باشد».
 
همچنين كليه خويشاوندان و دوستان و آشنايان خانواده متوفى از هر قشر و طبقه كه باشند، نسبت به تعهدات قبيل‌ه‏اى و فراخور حال خود كمك‏‌هايى به صورت نقدى و يا جنسى به بازماندگان متوفى مي‌نمايند تا همراهى و همكارى خود را در شرايط سخت و بحرانى به خانواده متوفى به اثبات برسانند.
 
فاتحه خوانى اهالى منزل متوفى تا يك ماه و شايد بيشتر ادامه دارد. شب‏هاى جمعه به مزار متوفى مي‌‏روند فاتحه مي‌‏خوانند. مدت هفت هفته، شب‏هاى جمعه با شام از ميهمانان پذيرايى مي‌كنند.
 
شام شب هفته هفتم، هفت رنگ غذاست و تعداد زيادى را براى صرف شام دعوت مي‌‏كنند.
 
در حال حاضر سوم، هفتم، چهلم و سال را مي‌‏گيرند، ولى در سابق سال را مختصر مي‌گرفتند و سوم و هفتم و چهلم را مفصل‏‌تر برگزار مي‌‏كردند./ز