به گزارش خبرنگار حوزه تئاتر باشگاه خبرنگاران شب گذشته برنامه مجله تئاتر با حضور "بهزاد صدیقی" پژوهشگر و نویسنده تئاتر و" فارس باقری" استاد دانشگاه و نویسنده تئاتر  در ادامه بحث هفته گذشته در خصوص نقد و جایگاه آن در شرایط کنونی پرداختند.

صدیقی پژوهشگر ابتدا در خصوص وضعیت کلی  نقد در تئاتر گفت: نقد در طول این سال‌ها به خصوص پنج سال اخیر شرایط خیلی خوبی نداشته است. دلایل بی‌شماری نیز وجود دارد، کسانی که حرفه‌ای و دست اندرکار تئاتر هستند این دلایل را می‌دانند.

وی ادامه داد: امروزه در تئاتر کشورمان منتقدان حرفه‌ای و با تجربه و به طور مشخص در یک رسانه حضور نداشتند . دلیل اصلی آن مطبوعات و رسانه‌های مکتوب بوده که شرایط را برای نقد تئاتر و منتقد فراهم نمی‌کند.

صدیقی افزود: یکی دیگر از دلایل این است که جایگاه نقد در عرصه فرهنگی کشور، جایگاه مشخص و روشنی ندارد وشاید خیلی از مدیران جایگاه نقد تئات را نمی‌بینند و یا نمی‌خواهند به وضعیت تئاتر توجه کنند، علی‌رغم اینکه  دو نهاد صنفی در در حوزه تئاتر کار می‌کردند، اما آنها خیلی این نهادها را قبول ندارند.

نویسنده تئاتر اظهارداشت: دلیل دیگر که می‌توان به آن اشاره کرد، مدیران نشریات و رسانه ها هستند که کار آنها روشنگری در عرصه فرهنگ است. یک نشریه روزانه میتواند خیلی تاثیرگذار باشد، آنها می‌توانند صفحه‌ای را به نقد تئاتر اختصاص دهند.

صدیقی ادامه داد: متاسفانه روزنامه‌ها با کپی کردن اخبار تئاتر از خبرگزاری‌ها  در نشریه‌شان این اخبار را منعکس می‌کنند  و کسی در عرصه رسانه پاسخگو نیست  که چرا این کار را انجام می‌دهند.

وی تصریح کرد: زمانی که من در کانون ملی منتقدان تئاتر حضور داشتم به برخی از مدیران و سردبیران روزنامه‌ها نامه دادیم که چرا روزنامه شما از صفحه نقد و تئاتر خالی است، ولی هیچکدام پاسخ روشنی ندادند.
 
صدیقی گفت:  سینما  حوزه پرمخاطبی است، روزنامه‌ها دو صفحه از نشریه خود را به اخبار اختصاص می‌دهند و خبرهای بسیاری زیادی را  از گفتگو و یادداشت کار می‌کنند، اما در عرصه تئاتر کمتر این اتفاق می‌افتد که البته بخشی از آن به کسانی که در راس نشریات مکتوب هستند، برمیگردد که دغدغه‌ای برای کار کردن اخبار حوزه تئاتر ندارند.

در ادامه برنامه" مجله تئاتر" باقری در خصوص وضعیت نقد تئاتر بیان کرد: در وهله اول اگر تئاتر را فرایندی در نظر بگیریم، در نظام عرضه، تقاضا و توزیع در کنار نقد، کجا قرار گرفته؟ نظام توزیع  این است که محصول را به دست مصرف کنند برساند.

وی افزود: منتقد در نظام زیبایی‌شناسی قرار می‌گیرد که می‌تواند در حیطه خودش پل ارتباطی باشد، که این واسطه هنری خیلی اهمیت دارد.

استاد دانشگاه اظهارداشت: در نظام توزیع نقد تئاتر جایگاهی ندارد و اگر هم نقدی باشد باید نهادهایی وجود داشته باشد که در این زمینه صحبت کنند.

باقری گفت: نهاد نقد وضعیت غایبی را سپری می‌کند، بخشی از تاثیرات جامعه و وضعیت اجتماعی ما است. در نقد باید حیطه اجتماعی پذیرای آن باشد، منظور من مردم جامعه نبوده  بلکه مدیران در سطح کلان به نهاد نقد ارزش قائل شوند و این امکان را ایجاد کنند.

وی افزود: گفتمان نقد به شدت تحت تاثیر گفتمان سیاسی اجتماعی است که در جامعه وجود دارد. 

باقری اظهار داشت: نهاد نقد را تنها هنرمندان نمی‌سازند، نقد ما تنها آثار هنری نیست بلکه باید این امکان را ایجاد کرد که از مدیران فرهنگی، تولیدات فرهنگی، و عدم نظم در تئاتر مورد نقد قرار گیرد.  
 
وی ادامه داد: تمام این موارد عیب جویی نبوده بلکه روند اصلاح گرایانه در وضعیت اجتماعی دارد.  
 
این نویسنده تئاتر افزود : برکتی که تئاتر و آثار هنری می‌تواند برای جامعه و سیاست و گفتمان کلی داشته باشد این است که پیامی را از وضعیت جامعه کنونی بدهد.  
 
باقری ادامه داد: وقتی این نهاد غایب است یک سوء‌تفاهم ایجاد می‌شود و درطول زمان به یک آسیب جدی در بنیاد فرهنگی منجر می‌شود.  
 
در ادامه برنامه صادقی بیان کرد: وضعیت تئاتر در طول سالهای اخیر وضعیت خوبی نبوده که به لحاظ اقتصادی تولید آثار و امکان اجرای عادلانه برای تمامی گروههای حرفه‌ای وقتی شرایط به سامانی وجود ندارد طبیعی است که در نقد و پیرامون تئاتر این اتفاق بیافتد و خالی بودن این عرصه را می‌بینیم که کار پژوهشی در آن وجود ندارد.

باقری عنوان کرد: در حوزه مدیریت به تولید فرهنگی به عنوان جعبه سیاه نگاه می شود یعنی نگاه شکاکانه که در غیاب نقد می‌شود  که شاید این نگاه را هرگز منتقد نمی‌تواند پیدا کند.
 
صادقی تصریح کرد: نهاد نقد از سوی مدیران کلان فرهنگی باید حمایت شود اگر این اتفاق رخ بدهد کاستی‌هایی که در این زمینه وجود دارد برطرف خواهد شد.  
 
وی در ادامه گفت: کسانی که مسئول انتشار نقد در حوزه مکتوب و یا شفاهی هستند باید عرصه را برای نسل جدید فراهم کنند.  
 
صادقی افزود: بسیاری از منتقدان نسل جدید کسانی هستند که علاقه‌مند به نقد شفاهی و مکتوب هستند اما دانش کافی و لازم را ندارند و در نقدهایشان به خلاصه داستان اکتفا می‌کنند و در پایان بندی نمایش خوب یا بد بودن اثر را نیز بیان می‌کنند.  
 
این نویسنده تئاتر بیان کرد: قبل از اینکه وارد عرصه نقد حرفه‌ای تئاتر بشویم باید تجربه لازم را داشته باشیم.
 
در این حوزه براحتی هر کسی اظهار نظر می‌کند و زمانی که مطلب آنها در رسانه منتشر می‌شود تصور می‌کنند که در جایگاه منتقد واقعی قرار گرفتند.  
 
وی تصریح کرد: این شرایط خوبی نیست به نظر من رسانه‌ها و اساسا هر مکانی که شرایط نقد را دارد این عرصه را برای منتقد فراهم کند که در مکانهای فرهنگی همچون فرهنگسراها به صورت تخصصی نقد آثار را به دست منتقدان فرهیخته بدهند.  
 
صادقی در پاسخ به سوال مجری برنامه که بعضی اوقات بحث از خود نمایش به شخص کارگردان یا بازیگر پرداخته می شود بیان کرد: اینها غرضهای شخصی است کسی منتقد منصف باشد در کل نقد نظر شخصی خود را مطرح نمی کند و منتقدی که این کار را انجام می دهد در واقع ترور شخصیتی و به نوعی خود زنی می کند.  
 
وی گفت: جایگاه نقد و منتقد والا بوده و هست. این جایگاه را نباید به همین سادگی وارد دسته بندی سیاسی کرد. این پژوهشگر خاطر نشان کرد: اگر در نقد به شخصیت اثر بپردازیم از همان ابتدا راه درستی را نرفته ایم و قضاوت صریحی انجام نمی شود.