سرويس بين‌ الملل باشگاه خبرنگاران گزارش می‌دهد؛

کشور سوریه از مارس 2011 تاکنون درگیر جنگی است که چنانچه ماهیت هر جنگی ایجاب می‌کند، به جرأت می‌توان گفت قربانیان اصلی آن، کودکان و نوجوانان هستند. در این گزارش قصد داریم به ابعاد گوناگون این جنگ از منظر کودکان و نوجوانان سوری بپردازیم.

ناآرامی‌های مرگباری که بیش از دو سال است سوریه را به چنگال خود فرو برده، ابتدا با نام "جنگ داخلی" شناخته شد اما به مرور زمان، ریشه‌های غیرسوری و حتی بعضاً آمریکایی- اروپایی شبه‌نظامیان تکفیری، ماهیت آن را برملا ساخت. بیشترین متحدان منطقه‌ای غربی‌ها دولت‌های قطر، عربستان سعودی و ترکیه هستند.

*** چمدان‌هایی که به امید "زندگی بهتر" بسته شدند

بر اساس آمارهای رسمی سازمان ملل متحد، جنگ سوریه تاکنون بیش از 120 هزار کشته بر جای گذاشته و میلیون‌ها نفر را آواره ساخته است. تعداد بی‌شماری از سوریان، به امید فرار از بمباران خانه‌هایشان، ناامنی‌ها و بی‌ثباتی فعلی، راهی کشورهای دیگر می‌شوند. اکنون معضل پناهندگان سوری محوری‌ترین موضوعی است که فعالیت‌های کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان "UNHCR" و گزارش‌های هفتگی آن‌ها را به خود اختصاص داده است.

کودکان و نوجوانان سوری، به عنوان بزرگترین قربانیان جنگ سوریه دستخوش پیامدهای جبران‌ناپذیری شده‌اند که مدّنظر قرار دادن آن‌ها در مذاکرات ژنو برای حل بحران در این کشور ضروری است:

1) گرسنگی و بیماری

سخنگوی "سازمان جهانی غذا" به تازگی نسبت به افزایش میزان گرسنگی و سوء‌تغذیه میان کودکان سوری در مناطق تحت محاصره در این کشور هشدار داده است؛ مناطقی که به ویژه با آغاز فصل سرما، از کمبود شدید مواد غذایی و دشواری ارسال کمک‌ها به این مناطق با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو هستند و به کمک‌های غذایی، نیاز فوری دارند. تعداد کودکانی که در سوریه از عوارض ناشی از سوء‌تغذیه به بیمارستان‌های دمشق یا مناطق دیگر مراجعه می‌کنند به شدت افزایش یافته و این وضعیت خطرناک شده است.

به نقل از سایت خبری عرب‌زبان "الشرفه" چاپ بغداد در اکتبر 2013، جبهه تروریستی "النصره" مانع از وصول کمک‌های ارسالی سازمان‌های خیریه به سوری‌ها می‌شوند. هزینه‌های لازم برای انجام عملیات‌های تروریستی، با فروش موادغذایی، شیر خشک‌هایی که برای نوزادان ارسال شده بود، و سایر تدارکات در بازار سیاه تأمین می‌شود.

هفته گذشته عده‌ای از شبه‌نظامیان مسلح در مرز سوریه، با هجوم به کامیون‌های حامل اقلام خوراکی، پتو و پوشاک زمستانی، آنان را به سرقت بردند.

زندگی متراکم در کمپ‌های پناهندگی که از شرایط بهداشتی و درمانی خوبی برخوردار نیست، موجب افزایش خطر شیوع انواع بیماری در میان کودکان شده است.

به گزارش خبرگزاری "آسوشیتد پرس"، سازمان ملل ضمن اشاره به مشاهده موارد فلج اطفال در شمال سوریه، نسبت به شیوع این بیماری بین بیش از ۵۰۰ هزار کودک سوری که واکسن فلج اطفال دریافت نکرده‌اند، هشدار داد. این در حالیست که تقریباً تمام کودکان سوری پیش از آغاز جنگ داخلی در این کشور در برابر بیماری ایمن‌سازی شده بودند.

2) جدایی از پدر یا مادر

یکی از نتایج پناهندگی‌های اجباری این است که احتمال اینکه برخی اعضای خانواده به هر دلیلی نتوانند سایرین را در مهاجرت همراهی کنند، نسبتاً زیاد است. این مسئله نهایتاً به جدایی فرزندان از یکی از والدین منجر می‌شود.

حتی در مواردی والدین، پس از بی‌خانمان شدن، حاضر می‌شوند برای حفظ جان کودکان و نوجوانان خود، آن‌ها را با اقوام دورتر و حتی آشنایان و همسایگان راهی کشورهای دیگر کنند. سه چهارم این کودکان، کمتر از 11 سال سن دارند. همچنین بر اساس گزارشات، کودکان و نوجوانان بسیاری شاهد کشتارهای دسته‌جمعی بوده و حتی دیده‌اند که اعضای خانواده آن‌ها به قتل می‌رسند.

اردوگاه پناهجویان در منطقه" زعتری" واقع در شمال اردن، ۱۲۰ هزار سوری را در خود اسکان داده که در میانشان 3 تا 5 هزار زن باردار دیده می‌شود، در حالی که در درمانگاه این اردوگاه تنها 2 پزشک ماما به صورت داوطلبانه فعالیت می‌کنند.

3) کار اجباری و محرومیت از تحصیل

کودکان پناهندگان سوری از حق بنیادین تحصیل محرومند و عموماً امکان دسترسی و استفاده از مراکز آموزشی را ندارند. پناهندگان سوری در کشورهای میزبان با تبعیض‌ها گوناگونی مواجهند. برای مثال، کودکان مجبورند از سنین پایین، کاری برای امرارمعاش پیدا کنند و در صورت یافتن شغل معمولاً کمتر از شهروندان معمولی حقوق دریافت می‌کنند.

علاوه بر این، سردمداران برخی کشورهای میزبان درصددند تا با پرورش سربازان کودک سوری، اهداف اقتصادی و سیاسی خود را پیگیری کنند؛ حتی به قیمت آنکه در این حین حقوق کودکان نقض گردد و آنان در چنگال زندان‌ها گرفتار و شکنجه شوند.

4) خشونت جنسی

به گزارش پایگاه خبری سازمان ملل از میان پناهندگان سوری، کودکان و نوجوانان دختر با مشکلات مضاعف روبرو هستند. برخی از این زنان و دختران به عوامل سازمان ملل گفتند که هر لحظه را با ترس از آزار و اذیت‌های جنسی و خشونت سپری می‌کنند و از اینکه در ساعات نیمه شب از محل اسکان خود دور شوند هراس دارند.

مردان اردنی در میان زنان و دختران پناهنده به دنبال همسر می‌گردند و به دلیل شرایط سخت آنها، انتظار دارند که این دختران به هر ازدواجی تن دهند و بهره‌کشی‌های تبعیض‌آمیز را تحمل کنند.

به گزارش شبکه تلویزیونی "الأخباریه" سوریه، تجارت خرید و فروش دختران سوری در اردوگاه‌های آوارگان عراق نیز رواج یافته است.

*** کشورهای پذیرنده، اقدامات نهادهای بین‌المللی

گزارشات مختلف نشان می‌دهد که نزدیک به دو میلیون سوری به کشورهای ترکیه، لبنان، عراق، اردن و نیز به شمال آفریقا گریخته‌اند و حدود چهل هزار نفر از کردهای سوریه نیز در هفته گذشته به کردستان عراق پناه برده‌اند. البته هر یک از این کشورها به طرق مختلف رفته رفته از میزبانی خود کاسته‌اند.

پناهندگان سوری که از صحنه جنگ داخلی گریخته و در کشورهای همسایه اقامت گزیده‌اند با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. سازمان عفو بین‌الملل در ماه آگوست اعلام کرد بسیاری از این پناهندگان، با مهر "استرداد" روی گذرنامه‌هایشان پس از مدتی به سوریه بازگردانده می‌شوند.

لبنان: بیشترین شمار آوارگان سوری، لبنان را به عنوان مقصد خود انتخاب کردند. صندوق کودکان سازمان ملل "یونیسف" در بیانیه نوامبر خود اعلام کرد: «در لبنان بر خلاف ترکیه و اردن، اردوگاهی برای پناهندگان سوری به طور رسمی بر پا نشده و پناهندگان در شهرها و روستاها مأوا گرفته‌اند. از همین رو کودکان سوری بیشتر در خیابان‌ها و حاشیه‌های محله‌های مسکونی به سر می‌برند... بیش از 100 هزار کودک سوری درون چادرهای غیررسمی در کشور لبنان اقامت دارند.»

گزارش هفتگی کمیساریای عالی پناهندگان نشان می‌دهد که بیش از 52 هزار آواره سوری فقط در اکتبر 2013 وارد لبنان شده‌اند.

اردن: پس از لبنان، اردن میزبان بیشترین آوارگان سوری است. اخیراً شاه اردن از سیل مهاجران سوری به این کشور ابراز نارضایتی کرده و اقدامات پیشگیرانه را در دستورکار قرار داده است.

ترکیه: مرز مشترک سوریه با ترکیه نیز دو سال است که شاهد رفت و آمدهای اغلب نامساعد سوریان است. حدود نیم میلیون سوری مایلند در ترکیه پناهنده شوند. بحث میزبانی ترکیه از آوارگان سوری، به جنجال بزرگی در محافل حکومتی این کشور تبدیل شده، چراکه دولت آنکارا خود در دوره دردناک ضعف سیاسی به سر می‌برد. "سوریان، آمده‌اند که بمانند" فریادی است که از سرمایه‌گذاران تجاری و همه معترضان به راهبردهای سیاست خارجی "اردوغان" شنیده می‌شود.

مصر: بنا بر اعلام آژانس پناهندگان سازمان ملل دست‌کم ۱۱۰ هزار پناهنده سوری در مصر به سر می‌برند، اما حکومت مصر مبادرت به بازداشت غیرقانونی پناهندگان سوری و اجبار آنان به بازگشت می‌کند. سازمان عفو بین‌الملل خواستار پایان دادن فوری به این اقدامات شده است.

پناهندگی به اروپا: به جز کشورهایی که گفته شد، 12 کشور اروپایی نیز هستند که قول پذیرفتن شمار محدودی از پناهندگان سوری را داده‌اند. از آن جمله می‌توان به آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و اسپانیا اشاره کرد که طبق نمودار، به ترتیب بیشترین متقاضیان تبعید از سوریه بوده‌اند:

آن دسته از اندک مردم سوریه که در وضع مطلوب اقتصادی به سر می‌برند، به کشورهای مرفه‌تر اروپا مانند آلمان وارد می‌شوند. از سال 2011 تعداد 18 هزار سوری به آلمان پناهنده شده‌اند. اما وضعیت سکونت، اشتغال و تأمین نیازهای اولیه‌شان همچنان با مشکل روبروست.

همین امر سبب شده تا 18 نفر از 108 خانواده‌ای که ماه گذشته به شهر هانوفر آلمان وارد شده بودند، اردوگاه‌های این شهر را ترک کنند.

بدیهی است که جامعه بین‌الملل برای حل این معضل بحرانی، نقش بسیار مهمی در رفع کابوس‌های پناهندگان سوری ایفا می‌کند. آنها باید هر چه فوری کمک‌های بشردوستانه همچون آب، غذا، دارو و تجهیزات برپایی چادر و اردوگاه را به همسایه‌های سوریه ارائه دهند تا این کشورها بتوانند پذیرای پناهندگان باشند. اما شواهد عملی حاکیست که سوریان، دغدغه چندان مهمی برای سازمان‌های جهانی محسوب نمی‌شود.

وقتی "آنجلینا جولی" یک هنرپیشه آمریکایی به عنوان فرستاده ویژه سازمان ملل در امور پناهندگان به سوریه اعزام می‌شود، آیا نباید این سوءظنّ در اذهان دردمند آوارگان سوری تقویت شود که اقدامات نجات‌بخش جامعه بین‌الملل، تنها نمایشی و تبلیغاتی است؟

به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا برای مدیریت پناهندگانی که به این قاره مهاجرت کرده‌اند، و همچنین "یونیسف" برای پیگیری وضع نامطلوب کودکان آواره سوری، باید سریعاً در سیاست‌های خود تجدیدنظر کنند.
"آنتونیو گوترز" (António Guterres) کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان گفت:

«خطر عظیمی که هم‌اکنون سوریه را تهدید می‌کند، مسئله نابودی یک نسل است. ما نه توانایی پاسخگویی به نیازهای پناهندگان را داریم و نه حتی می‌توانیم حافظ حرمت انسانی آنها باشیم. این یک مسئله اساسی است.»

بر اساس گزارش این سازمان، بحران کودکان سوریه بدترین بحران پناهندگان جهان در بیست سال اخیر بوده است.

انتهای پیام/