سرويس بين‌‌الملل باشگاه خبرنگاران گزارش می‌دهد؛

در سال 1983 قرار بود فقط یک مانور نظامی مشترک میان "ناتو" و شوروی سابق اجرا شود اما ارتش مسکو با بدعهدی ناتو مواجه شد. اسنادی که اکنون روزنامه "گاردین" منتشر کرده، از واقعیات سی سال پیش، پرده برداشت.

*** "شنبه سیاه": عهدشکنی آمریکا و حمله به کوبا

در آگوست 1962 اتحاد جماهیر شوروی در کوبا اقدام به ساختن سکوهای پرتاب موشک‌های میان‌برد کرد. سپس کلاهک‌های هسته‌ای بسیاری توسط آمریکا در انگلیس، ایتالیا، یونان و مهم‌تر از همه در ترکیه مستقر شد. این کار باعث ایجاد نگرانی در اطرافیان رهبر اتحاد شوروی شد. لذا روسیه نیز موشک‌های روسی را در کوبا مستقر کرد. هواپیماهای U۲ آمریکا از سکوهای پرتاب موشک‌های در حال ساخت عکس گرفتند. این سکوها قادر به پرتاب کردن موشکهایی با برد ۱۶۰۰ کیلومتر بودند.

در این شرایط، شمارش معکوس درگیری عظیمی آغاز شد تا اینکه "جان کندی" رئیس جمهور وقت آمریکا طی پیامی در اکتبر ۱۹۶۲ آماده‌باش نیروهای آمریکایی را اعلام و حرکت کلیه کشتی‌های شوروی به مقصد کوبا را ممنوع اعلام کرد. وی همچنین ازرهبر اتحاد شوروی خواست موشک‌ها را تحت نظارت سازمان ملل از کوبا خارج کند.

با پذیرش درخواست کندی از سوی کرملین در ۲۸ اکتبر بحران موشکی کوبا که جهان را تا آستانهٔ جنگ اتمی پیش برد، پایان یافت.

اما بعدها روشن شد که این پایان، فقط صوری و ظاهری بود. چون در نوامبر 1983 خطر بروز جنگ اتمی در دنیا بسیار پررنگ شده بود:

در این زمان، اعضای ناتو رزمایشی با عنوان "Able Archer" اجرا کردند. در این مانور، قدرت‌های بلوک غرب (انگلیس، آمریکا، آلمان) با شدت بی‌سابقه‌ای، یک جنگ اتمی را نمایش دادند. این مانور به حدّی برای مقامات شوروی رعب‌آور شد که آن را به مقدمه‌ای برای حمله اتمی ناتو تعبیر کردند؛ لذا مسکو مجبور شد نیروهای پیمان ورشو را در حالت آماده‌باش قرار دهد.

این مانور که عصبانیت و بی‌اعتمادی شوروی‌ها نسبت به غرب را برانگیخت، تا مدتها داغ‌ترین بحث محافل سیاسی بود. اما با گذشت 30 سال از این واقعه، روزنامه انگلیسی "گاردین" روز شنبه 2 نوامبر 2013 اسنادی منتشر کرد که حقایق جدیدی از این ماجرا را نشان می‌داد.

شواهد و دست‌نوشته‌های سال 1983 حاکی از آن است که احتمال حمله هسته‌ای از سوی ناتو واقعاً وجود داشت. "مارگارت تاچر" نخست‌وزیر انگلیس بر این عقیده بود که باید از بروز چنین بی‌اعتمادی‌هایی در آینده جلوگیری کرد.

"پیتر بورت" (Peter Burt) رئیس "سرویس اطلاعات هسته‌ای انگلیس" (Britisch Nuclear Information Service) خطاب به افکارعمومی نوشت:

«این مدارک، از یک نقطه عطف در تاریخ معاصر جهان سخن می‌گویند. و این همان هشدار مارگارت تاچر است که می‌گفت هرچه سریع‌تر باید به جنگ سرد پایان داد. ارتش مسکو کاملاً فرض را بر این گذاشته بود که این عملیات، هیچ شباهتی به مانور ندارد و حتماً مقدمه‌ای برای "حمله اتمی" است. به ویژه آنکه قبل و بعد از این مانور، حجم زیادی از ارتباطات کدگذاری‌شده میان سرویس‌های اطلاعاتی انگلیس و ایالات متحده آمریکا ردّ و بدل گردید.»

تنها مسئله‌ای که یک ماه پیش از مانور باعث شد جهان از آغاز یک جنگ اتمی (جنگ جهانی سوم) نجات یابد، تدبیر و دوراندیشی "استانیسلاو پترو" (Stanislaw Petrow) فرمانده روسی قبل از عملکرد موشک‌های آمریکایی بود.

در واقع اين مواضع نشان‌دهنده رويكرد برتري‌طلبانه و ناپايدار آمريكايي‌هاست.

"جان میرشایمر" استاد دانشگاه شیکاگو و از مهمترین نظریه‌پردازان نئوواقع‌گرا در عرصه روابط بین‌الملل و نویسنده کتاب «لابی یهود و رئالیسم تهاجمی»، درباره ديدگاه برخی سياسيون آمريكايي گفته است:

«واشنگتن شهری است پر از افرادی که می‌خواهند آمریکا، جهان را اداره کند. این‌ها کسانی هستند که عمدتاً باور دارند آمریکا کشور کلیدی جهان است. باور آنها این است که آمریکا قامتی بلندتر دارد و دوردست ها را می‌بیند و چون اینقدر قدرت دارد، نه فقط حق، که مسئولیتش این است که جهان را اداره کند. البته این در عمل به معنی دخالت آمریکا در سیاست داخلی کشورها در سراسر جهان است و به خصوص در خاورمیانه. همان طور که می‌دانید آمریکا نقشی کلیدی در سرنگونی دولت در افغانستان، عراق و لیبی داشته و اکنون هم در تلاش برای سرنگونی دولت سوریه است. خلاصه اینکه آمریکا در این مقطع، گرایش قوی امپراتوری‌طلبی را در نهاد خود دارد.»

از زمان پایان جنگ سرد تاکنون، روابط آمریکا و روسیه (در مقیاسی وسیع‌تر ناتو-روسیه یا اروپا- روسیه) همچنان در میان دیوارهای بی‌اعتمادی محصور است. روسیه، هنوز نگرانی‌های متعددی نسبت به قول‌های حتی مستند و به‌امضارسیده آمریکایی‌ها دارد.

مقامات آمریکا بارها اعلام کرده‌اند که فعالیت سپر موشکی اروپا، علیه روسیه نیست و همکاری در این زمینه، هم به نفع آمریکا و ناتو، هم به نفع مسکو است، اما مسکو فقط می‌خواهد این تضمین‌ها را کتبی و به لحاظ حقوقی لازم‌الاجرا کند. آمریکایی ها تا به حال چنین تضمین‌هایی به روسیه نداده و این طرح واشنگتن را از سال 2010 در بن‌بست نگه داشته‌اند.

لذا "سرگئی لاوروف" وزیر امورخارجه روسیه بعد از پایان نشست بروکسل در دوشنبه 28 اکتبر 2013 (6 آبان) اذعان کرد: روابط روسیه و ناتو درباره طرح سپر دفاع موشکی که آمریکا به دنبال آن است، بسیار سطحی است و دو طرف در این مذاکرات به هیچ نتیجه‌ای دست نیافتند.

چنانچه ملاحظه می‌شود، جایگاه راهبردی آمریکا اکنون به گونه‌ای است که کسب اعتماد و اعتبار برایش بسیار دشوار است. این امر نه فقط مختص کشورهای در حال توسعه خاورمیانه با ریشه‌های اسلامی است بلکه حتی قدرت مهمی مانند روسیه را هم شامل می‌شود.

انتهای پیام- گزارش از: طاهری/