نام: آیه بدیر (Ayah Bdeir)

محل تولد: بیروت، لبنان

تحصیلات: فوق‌لیسانس علوم رایانه

سن: ۳۱ سال

نام ایده: لیتل بیتس (littleBits)

وب‌سایت: littlebits.com

۱۲ سال بیشتر نداشت که پدرش او را در یک کلاس برنامه‌نویسی ثبت‌نام کرد. آیه به‌اجبار در آن کلاس شرکت می‌کرد، ولی علاقه‌اش جای دیگری بود؛ او دوست داشت معمار شود. علاقه به معماری و خلق چیزی که پیش از آن وجود نداشته، آن‌قدر برای آیه شیرین و لذت‌بخش بود که او را بر آن داشت تا مهندسی بخواند. در زادگاهش، لبنان وارد دانشگاه شد و رشته کامپیوتر را برگزید. از آنجا که آیه دانشجوی زرنگی بود، همه او را تشویق می‌کردند تا علوم پایه مثل ریاضی یا فیزیک بخواند، اما نتیجه برعکس بود، زیرا آیه ذاتا به فناوری و ساخت و ساز علاقه داشت. دوران کارشناسی که به پایان رسید برای ادامه تحصیل راهی دانشگاه ام.آی.تی شد.

 ایده

آیه تازه وارد محیط دانشگاه ام.آی.تی شده بود که از بخت او با توجه به این که اندروید بتازگی داشت به عنوان یک سیستم عامل متن باز موفق ظهور می‌کرد، جنبشی راه افتاده بود که هر کسی دوست داشت سهمی در آن داشته باشد و به پیشرفت نرم‌افزارهای متن‌باز کمک کند. تا پیش از جنبش متن بازی، برنامه‌نویسی برنامک‌ها و بسیاری از محصولات نرم‌افزاری در انحصار یک فرد یا شرکت تولیدکننده بود، اما با حرکت به‌سمت منبع باز، این مرز‌ها شکسته شد. دیگر هرکسی با کمی مطالعه و تحقیق می‌توانست نرم‌افزار جالبی را به کمک متن باز تولید کند. با توجه به آن حرکت خیلی سریع برنامک‌ها و حتی سایت‌هایی که براساس تفکر متن باز شکل گرفته بود، پدیدار شد. آیه جوان نیز شاهد این حرکت بود و از آن لذت می‌برد، اما همیشه با خود فکر می‌کرد که چه می‌شد اگر چنین اتفاقی در مورد سخت‌افزارها و دستگاه‌های الکترونیک نیز به وقوع می‌پیوست.

دستگاه‌های الکترونیک هر قدر هم که پیشرفته باشد مانند نرم‌افزارها که از یک‌سری برنامه‌ها و دستورهای ثابت و از یک‌سری قطعات عادی مثل خازن، ترانزیستور، کلید، مقاومت و غیره ساخته شده است؛ با این حال نقشه ساخت آنها در اختیار مهندسان الکترونیک و یک‌سری شرکت‌های خاص است. لامپ ایده در ذهن آیه روشن شد.

با توجه به این‌ که خودش هم از کودکی از مفاهیم سخت و پیچیده مهندسی گریزان بود به این فکر افتاد تا همان اجزای ساده تشکیل دهنده مدارهای الکترونیک را به صورت جداگانه بسازد تا هر شخصی بتواند آنها را بنا بر علاقه خودش به یکدیگر متصل کند و در حقیقت تفکر متن باز را به سخت‌افزار نیز انتقال دهد.

به این ترتیب دیگر نیاز نبود تا یک مهندس الکترونیک نقشه ساخت مدار یک دستگاه را بکشد، بلکه هر شخص عادی با کمترین سواد می‌توانست وسایل جالبی بسازد. این‌گونه بود که لیتل بیتس خلق شد.

تلاش

او کارش را برای ساخت نمونه اولیه لیتل بیتس آغاز کرد. در ابتدا انبوهی از مشکلات پیچیده مهندسی بر سر راهش قرار داشت و اولین مشکل، ساختن قطعات به صورت جداگانه بود. در واقع هرکدام از این مدارها یک ماژول مستقل به حساب می‌آمد که باید بتواند با هر قطعه دیگری قبل و بعد از خود ارتباط درست برقرار کنند. مشکل بعدی در اتصال این قطعه‌ها به یکدیگر بود. او می‌خواست ایده اش را به گونه‌ای عملی کند تا بدون نیاز به سیم‌کشی و لحیم‌کاری بتوان به آسانی مدارهای بزرگ‌تری ساخت. اما آیه در همان حین که درگیر طراحی بود ناگهان به این فکر افتاد تا ایده‌اش را جوری بسازد که بتواند توسط آن سهم خوبی را از بازار به دست آورد. به عبارتی اگر او فقط به مهندسان و طراحانی که قصد داشتند از لیتل بیتس برای تهیه نقشه اولیه ساخت یک دستگاه کمک بگیرند، بسنده می‌کرد، به شهرت و محبوبیت نمی‌رسید. از همین‌رو از آنجا که خودش هم در مدرسه و دانشگاه رابطه خوبی با علوم نظری نداشت تصمیم گرفت کاری کند که این علوم بیشتر برای دانش‌آموزان قابل درک شود.

لیتل بیتس در حقیقت چیزی شبیه لگوهای خانه‌سازی اسباب‌بازی است؛ مجموعه‌ای از قطعه‌های الکترونیک از پیش تولید شده که هر کدام وظیفه خاصی دارد. برای نمونه قطعه‌ای نقش کلید، قطعه‌ای دیگر نقش حسگر و قطعه‌ای هم نقش چراغ را دارد. آنها طوری از پیش طراحی شده است‌ که به صورت قطعه تولیدکننده نور، صدا یا سنسور عمل کند.

روی هر کدام از این قطعه‌ها آهنربای کوچکی وجود دارد که با اتصال به یکدیگر می‌توان قطعات بزرگ‌تری ساخت. برای نمونه با اتصال سه مدار لیتل بیتس به یکدیگر می‌توان چراغ چشمک زن ساخت. اما نکته خلاقانه در مورد این مدارها این است که قطعات لیتل بیتس به کمک آهنربا به هم وصل می‌شود و دیگر نیازی به سیم، لحیم‌کاری یا برنامه‌نویسی نیست. از آنجا که آیه طرفدار جنبش حرکت به سمت نرم‌افزارهای متن باز بود، لیتل بیتس را به صورت سخت‌افزارهای متن باز ساخت. به این ترتیب با اتصال مدارهای کوچک لیتل بیتس به یکدیگر می‌توان بی‌نهایت دستگاه الکترونیک خلق کرد. در واقع این هنر کاربر است که با این قطعات چه چیزهایی بسازد. او در مرحله طراحی و تولید نمونه اولیه، سرمایه مورد نیاز را خودش تامین می‌کرد، ولی زمانی که نوبت ساخت و تولید انبوه رسید با توجه به هزینه‌ بسیار بالا راهی جز این‌‌که سرمایه‌گذار جذب کند، ندید. اما ساخت یک سخت‌افزار مانند نرم‌افزار نیست که بتوان نسخه آزمایشی(بتا) برای آن منتشر کرد. کوچک‌ترین مشکل در طراحی قطعه می‌تواند به تولید صد، هزار یا ده هزار قطعه معیوب منجر شود که در نهایت روی دست تولیدکننده باقی می‌ماند. این مشکلات مهندسی حدود سه سال زمان برد تا او در نهایت بتواند نمونه اولیه ایده‌اش را بسازد. در همین سه سال، آیه تقریبا ۲۲ بار طراحی لیتل بیتس را تغییر داد تا در نهایت به آنچه در ذهن داشت، رسید.

پس از ساخت نخستین قطعات، آیه لیتل بیتس‌ها را با یک فیلم کوتاه که طرز کار آنها را به تصویر می‌کشید، روی وب‌سایت قرار داد. چند نفر از دوستانش سایت وی را به اشتراک گذاشتند تا این‌ که در نهایت یک رسانه حوزه فناوری آنها را معرفی کرد. همین امر باعث شد تا افراد بسیاری در سراسر جهان از او لیتل بیتس بخواهند.

آینده

اکنون آیه شرکتی با ۳۰ نفر کارمند دارد که روی لیتل بیتس فعالیت می‌کنند. آیه سه نوع بسته لیتل بیتس تهیه کرده که در هر کدام از آنها قطعات مختلف با قیمت‌های متفاوت وجود دارد. کاربرانی که علاقه‌مند به داشتن تمامی قطعات از انواع کلید و سنسور گرفته تا موتور و چراغ‌های ال.ای.دی هستند باید بسته کامل‌تر را انتخاب کنند.

آیه معتقد است برای ایده‌پردازی و خلق چیزی که قبلا وجود نداشته، باید به صدای قلب‌مان گوش دهیم. او معتقد است که ساخت یک ایده نو مشکلات فراوانی دارد که ممکن است بارها با شکست روبه‌رو شود، اما در این راه هیچ‌گاه نباید ناامید شد و باید بی‌وقفه کار کرد. آیه بر این باور است که با اختراعش توانسته به دخترها که کمتر به مسائل فنی و الکترونیک علاقه دارند اعتماد به نفس بیشتری ببخشد.

رامين فتوت