به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، طرح توسعه‌ی مسجدالحرام با اضافه شدن سازه‌های جدید، نمای قدیمی این مسجد و شرایط طواف کردن را برای زایران تغییر داده است، بعثه‌ی مقام معظم رهبری با توجه به ایجاد این سازه‌های جدید در مسجدالحرام، از مراجع تقلید درباره‌ی صحت انجام طواف در این بخش اضافه شده، استفتاء کرده است.

از جمله تغییراتی که در مسجدالحرام روی داده است و بر مناسک حج برخی افراد نیز تاثیر دارد، ایجاد سازه‌ای جدید برای طواف افراد ویلچری است. در سال‌های گذشته افراد معذور که با ویلچر طواف می‌کردند، معمولا باید به طبقه‌ی دوم مسجدالحرام می‌رفتند؛ ولی امسال سازه‌ای جدید در حیاط مسجدالحرام برای این گروه درست شده است که دارای دو طبقه است.

طبقه‌ی نخست آن که ارتفاعی حدود سه تا چهار متر دارد و به فتوای همه‌ی فقها، طواف در آن صحیح است؛ اما طبقه‌ی دوم که ارتفاعی 13 متری دارد، به گفته‌ی برخی مراجع، طواف در آن، برای معذور کافی است، برخی مراجع نیز در این‌باره احتیاط کردند و گفتند: معذور در طبقه‌ی دوم طواف کند و نایبی بگیرد که از طرف ایشان در صحن طواف کند.

  متن استفتاء

با توجه به اینکه عملیات تخریب قسمتی از مسجدالحرام و توسعه‌ی مطاف در حال انجام است و حدود 3 سال می‌کشد، برای انجام طواف در اطراف کعبه، سازه‌ای موقت در دو طبقه احداث شده است که طبقه‌ی اول آن با ارتفاعی در حدود نیمه‌ی ارتفاع دیوار کعبه و طبقه‌ی دوم آن بیش از 13 متر (هم‌سطح بام کعبه یا کمی بالاتر از آن) است که برای استفاده در موسم حج امسال و دو سال آینده در نظر گرفته شده و نماز طواف این افراد نیز پشت مقام در طبقات احداثی جدید خوانده می‌شود. به نظر حضرتعالی طواف و نماز طواف افراد سالم و ناتوان بر روی سازه‌س یاد شده، چه حکمی دارد؟

جوابیه مراجع عظام تقلید

-مقام معظم رهبری آیت‌الله خامنه‌ای دامت برکاته: در فرض سوال، طواف در طبقه‌ی اول صحیح است؛ ولی در طبقه دوم محل اشکال است و برای افراد ناتوان که ناچار از طواف در طبقه‌ی دوم هستند، احتیاط این است که علاوه‌ بر آن نایب نیز بگیرند.


-آیت‌الله مکارم شیرازی دامت برکاته: طواف در طبقه‌ی اول سازه‌ی موقت، اشکالی ندارد؛ ولی در طبقه‌ی دوم هرگاه ثابت شود بالاتر از بام کعبه است، جایز نیست؛ مگر در ضرورت. نماز در طبقه‌ی اول، پشت مقام اشکالی ندارد و در طبقه‌ی دوم سازه جز در مقام ضرورت جایز نیست.


-آیت‌الله صافی گلپایگانی دامت برکاته: به طور کلی چنانچه طواف در سازه‌ی جدید، همسطح یا بالاتر از دیوار کعبه‌ی معظمه باشد، طواف صحیح نیست و نایب باید از طرف معذور در طبقه‌ی همکف مسجد طواف را انجام دهد و نماز هم در طبقه‌ی همکف پشت مقام خوانده شود.


-آیت‌الله سیستانی دامت برکاته: اگر سازه‌ی جدید از دیوار بام کعبه معظمه‌ی کوتاه‌تر است، هر چند از سطح بام کوتاه‌تر نیست، طواف بر آن جایز است و در مورد نماز طواف به تفصیل یاد شده در رساله‌ی مناسک عمل شود.


-آیت‌الله نوری همدانی دامت برکاته: طواف در طبقه‌ی اول سازه‌ی فلزی برای همگان حتا افراد سالم، صحیح و مجزی است و طواف در طبقه‌ی دوم نیز تنها برای معذورینی که با ویلچر طواف می‌کنند و ارتفاع آن‌ها از یک متر بیشتر نیست، صحیح و مجزی است و نسبت به نماز، به طور کلی در هر جای مسجدالحرام (همکف، طبقه‌ی اول و دوم) خوانده شود، صحیح است، هر چند مستحب موکد خلف مقام است.


-آیت‌الله موسوی اردبیلی دامت برکاته: طواف افراد حتی افراد سالم بر سازه‌ی طبقه اول و دوم به شرط اتصال به مطوفین در صحن مسجدالحرام در تمام دوره‌ها صحیح است؛ ولی نماز طواف را احتیاطا باید در صحن مسجد، پشت مقام به‌جا آورند.


-آیت‌الله سبحانی دامت برکاته: الف؛ اگر جایگاه جدید بر پایین‌تر از سقف کعبه قرار گیرد، مسلما طواف مجزی خواهد بود و در این قسمت فرقی میان معذور و غیر معذور نیست. ب؛ جایگاه جدید بالاتر از سقف کعبه؛ اما پایین‌تر از دیوار پشت بام کعبه باشد، در این صورت کسانی که معذورند و امکان طواف در کف مسجد یا طبقه‌ی دوم ندارند، برای آن‌ها مجزی است، بلکه می‌توان گفت برای مطلق زایران حتی افراد مختار نیز کافی است، زیرا عرفا می‌گویند؛ طاف بالبیت.


ج؛ جایگاهی که در فضای بالاتر از پشت بام کعبه باشد، مسلما برای مختار کافی نیست؛ ولی کسانی که نمی‌توانند از سه راه پیشین بهره بگیرند، طبق قاعده میسور (اصول فقه) کافی خواهد بود.


-آیت‌الله شبیری زنجانی دامت برکاته: در فرضی که محدوده شرط نباشد در مناسک م1415 توضیح آن آمده طواف از سازه‌ی فلزی چه طبقه اول و چه طبقه دوم حتی برای غیر معذورین صحیح و مجزی است. نماز طواف در طبقه‌ی اول سازه به شرط آنکه در همان سازه پشت مقام بخواند کافی است؛ اما نماز طواف در طبقه‌ی دوم سازه کافی نیست و در صورت ناتوانی نایب بگیرد.


-آیت‌الله جوادی آملی دامت برکاته: طواف و نماز طواف افراد توانا و ناتوان بر روی سازه‌ی یاد شده صحیح است، هر چند سطح زمین افضل است.


-آیت‌الله وحید خراسانی دامت برکاته: به سه شرط طواف از سازه‌ی فلزی (چه طبقه اول و چه طبقه دوم) صحیخ است: 1. سازه در محدوده مسجد قدیم باشد. 2. بنابر احتیاط حائلی نباشد. 3. ارتفاع سازه از دیوار کعبه پایین‌تر باشد و در غیر این صورت، نایب بگیرد و به احتیاط واجب خودش در طبقه طواف کند.