باشگاه خبرنگاران قم،   دیدن این‌همه عروسک یک‌جا واقعا تعجب آور بود، عروسک‌هایی تقریبا همه شبیه هم بودند و فقط مدل لباس آنها فرق داشت و در رنگ‌های متفاوت طراحی شده و آرایش داده شده بودند.

دختر بچه هشت ساله چنان غرق بازی با این عروسک‌ها است که گویا در این دنیا وجود ندارد و به قول خودش باربی‌ها را دور تا دور اتاقش چیده و برای هر یک در ذهن غصه‌ای پرورانده که موقع بازی به اجرا در می‌آورد و جالب‌تر از همه اینکه نام همه آنها را دقیق حفظ است.

به گفته مادر یاسمین او وابستگی زیادی به این عروسک‌ها دارد و به دلیل اینکه خانواده‌اش تمایلی برای فرزندار شدن ندارند او راحت پذیرفته که عروسک باربی خواهر اوست و چند عروسک را گلچین کرده و در بیشتر اوقات با خود همراه می‌کند.

یاسمین هشت ساله خود نیز شباهت زیادی به باربی دارد اندامی لاغر و کمری باریک و صورتی کوچک که گاهی آنها را کنار صورتش قرار می‌دهد و از شباهت خود با باربی حرف می‌زند.

مادر یاسمین بدون هیچ‌گونه دغدغه‌ای از اینکه این عروسک مورد علاقه فرزندش است و بیشتر اوقات فراغت خود را با باربی می‌گذارد اصلا نگران نیست و می‌گوید که خرید یک باربی برای یاسمین بهترین هدیه است و من و پدرش همیشه این عروسک را به او هدیه می‌دهیم چون هرچه تعدادش بیشتر می‌شود یاسمین خوشحال‌تر و ذوق‌زده‌تر است.

شاید بسیاری از خانواده‌ها به دلیل ناآگاهی فرزندان را نیز در منجلاب بی‌اطلاعی خود غرق کنند در حالی‌که خانواده وظیفه دارد ضمن خریداری یک عروسک کوچک که شاید به نظرش مهم نباشد تحقیقاتی کند و ببیند این وسیله بازی چه تاثیرات و مثبت و منفی بر روی روان فرزندش خواهد داشت.

باربی یکی از عروسک‌هایی است که امروزه در بازار حرف اول را می‌زند و با استقبال بی‌نظیر مردم و کودکان مواجه شده در حالی‌که این عروسک کاملا غربی بوده و به منظور انتقال فرهنگ غرب به کشور ما طراحی شده و به فروش می‌رسد.

بد نیست نگاهی کوتاه به تاریخچه این عروسک بیندازیم و ویژگی‌های باربی دختر ناخوانده خانواده‌های ایرانی را بررسی کنیم.

کمپانی متل در سال 1945 توسط زوج هندلرومت در ایالت کالیفرنیای جنوبی آمریکا تاسیس شد این شرکت، ابتدا قاب عکس تولید می‌کرد و سپس به ساخت مبلمان خانه و در نهایت به تولید اسباب‌بازی روی آورد.

کمپانی متل در سال 1955 با کلوپ میکی ماوس برای تبلیغ اسباب بازی‌ها به همکاری در نمایش‌های تلویزیونی پرداخت که موجب دگرگونی ساختاری در تجارت اسباب بازی شد.

در 1959 به دلیل علاقه دختر هندلر به عروسک‌های کاغذی، طرح ساخت عروسک را دنبال کردند که منجر به عقد قرارداد برای دریافت امتیاز عروسک آلمانی لی لی شد.

عروسک لی‌لی در واقع برگرفته از شخصیت و اندام و چهره زن خیابان‌گرد آلمانی به همین نام بود و لی‌لی به عنوان یک قطعه کلکسیونی فقط به بزرگسالان به ویژه به کلکسیونرهای اسباب بازی فروخته می‌شد.

کمپانی متل امتیاز عروسک لی‌لی را از آلمان خرید و پس از تغییراتی، صورت‌بندی نژادی آن را به نژاد «آنگلوساکسون» همانند کرده و به تولید انبوه آن در آمریکا اقدام کرد.

تولد ناگهانی باربی

این عروسک تغییر نژاد یافته (آمریکایی - انگلیسی انگلوساکسون) باربی لقب گرفت و باربی اسم خلاصه شده باربارا دختر کوچک رئیس کمپانی متل یعنی آقای هندلر بود.

باربی به زودی در صف اول اسباب‌بازی دختران در غرب قرار گرفت و در سال 1959 هر عروسک باربی به قیمت سه دلار فروخته می‌شد اما اکنون هر عروسک باربی اصل ساخت کمپانی متل تا 4500 دلار قیمت دارد.

طراح تغییرات باربی در آمریکا در کمپانی متل، جک رایان است که وی قبل از آن در پنتاگون طراح موشک‌های اسپارو و هاوک بود. شرکت متل او را به خاطر تخصص و استعدادش استخدام کرد.

ویژگی‌های باربی

در میان عروسک‌هایی که تاکنون ساخته شده باربی از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار است چرا که باربی تنها یک عروسک نیست بلکه یک سلاح کارآمد در صحنه جنگ فرهنگی است و به همین خاطر متخصصین فراوانی در تولید، طراحی، تبلیغ و توزیع آن نقش آفرینی کرده‌اند.

باربی تقریبا یک زن 19 یا 20 ساله است که اندامی غیر طبیعی دارد و با قد 195 سانتی و پاهایی بلند و کشیده توانسته محبوب کودکان باشد و خانواده‌ها نیز این عروسک را در مدل‌های متفاوت برای بازی کودکان خود تهیه می‌کنند.

عارفه 15 سال دارد و یکی از طرفداران پرو پا قرص باربی به حساب می‌آید که سخت خود را درگیر این عروسک کرده و حاضر است به جای غذا خوردن با این عروسک بازی کند که البته در کنار باربی چندین عروسک مرد نیز دارد که برای بعضی از آنها به سلیقه خودش لباس هم دوخته است.

عارفه می‌خواهد هیکلش مثل باربی شود در حالی‌که دست‌یافت به این اندام ناقص و غیر طبیعی هزاران مریضی به وجود می‌آورد و همانطور که مادر عارفه می‌گوید دخترش در ابتدا دچار مشکل سوء تغذیه شده بود.

اعظم‌سادات . ف خود نیز عروسک باربی را دوست دارد اما از رفتار‌ها و کارهای دخترش دنیایی گلایه دارد و می‌‌گوید: دخترم غذا نمی‌خورد تا لاغر شود و به خود گرسنگی می‌دهد تا بتواند اندامی مانند باربی داشته باشد و با توجه به اینکه در سن حساسی است مدام لجبازی می‌کند.

فتوحی از علاقه وافر فرزندش به باربی می‌گوید و ادامه می‌دهد: عارفه این عروسک را کنار خود سر سفره می‌گذارد و گویی باربی هم عضوی از خانواده ما است.

وی می‌افزاید: قبلا هر مدل از باربی که به بازار می‌آمد می‌خریدیم اما اخیرا به دلیل افزایش قیمت قادر به تهیه این عروسک نیستیم و فقط گاهی به اصرار دخترم فقط یک مدل را برایش تهیه می‌کنم هرچند او حاضر است پول تو جیبی‌هایش را برای خرید باربی بدهد.

باربی علاوه بر اندامی ناقص چهره‌ای اغراق گونه دارد و آنقدر در آرایش و طراحی صورتش اغراق شده که این عروسک از چهره‌ای کاملا غیر طبیعی برخوردار است و با توجه اینکه چهره‌ای زنانه دارد اما باز هم کودکان و نوجوانان علاقه خاصی به باربی نشان می‌دهند.

یک کارشناس خانواده عقیده دارد که عروسک باربی با سیاست‌ هدفمندی طراحی شده و از آنجایی که سلایق افراد متفاوت است باربی را نیز در مدل‌های گوناگون طراحی کرده و به آن تنوع داده‌اند تا هر کسی طبق سلیقه‌اش بتواند یکی از آنها خریداری کند.

مانور تجمل‌گرایی برروی اندام باربی

مدینه واسعی با بیان اینکه باربی نماد تجمل‌گرایی است می‌گوید: این عروسک در همه جا لباس‌هایی را به تن دارد که مختص اشراف و ثروتمندان است و همین موضوع به صورت غیر مستقیم بر ذهن کودکان و حتی بزرگتر‌ها تاثیر‌گذار خواهد بود.

وی ادامه می‌دهد: خانواده‌ها باید در این زمینه توجه بیشتری داشته باشند و بدانند که تربیت فرزند، ابعاد گسترده‌ای دارد که یکی از مهم‌ترین آنها انتخاب اسباب‌بازی است که نقش عمده‌ای بر شکل‌گیری شخصیت دختر یا پسر دارد.

باربی همراه مدرسه دانش‌آموزان

متاسفانه اندام لاغر باربی بر روی کیف‌های دانش‌آموزان نیز خودنمایی می‌کند و این بزرگترین تهاجم فرهنگی است که به مدارس نیز راه پیدا کرده در حالی که مدرسه محل ترویج علم و فرهنگ اسلامی است.

در سال‌های گذشته عروسک‌های دارا و سارا وارد لوازم‌التحریر و دنیای کودکان شدند اما عمری کوتاه داشتند و دیگر خبری از آنها نیست که مسئولان فرهنگی باید با تدابیری که می‌اندیشند قهرمانان ایرانی را جایگزین این عروسک‌های غربی کنند تا جامعه نیز از این تهاجم نجات پیدا کند./س