قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُم بِوَاحِدَةٍ ۖ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ۚ مَا بِصَاحِبِكُم مِّن جِنَّةٍ ۚ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ لَّكُم بَيْنَ يَدَيْ عَذَابٍ شَدِيدٍ [٣٤:٤٦]
بگو: «شما را تنها به یک چیز اندرز میدهم، و آن اینکه: دو نفر دو نفر یا یک نفر یک نفر برای خدا قیام کنید، سپس بیندیشید این دوست و همنشین شما [= محمّد] هیچ گونه جنونی ندارد؛ او فقط بیمدهنده شما در برابر عذاب شدید (الهی) است!» ﴿٤٦﴾
در دیانت توحیدی اسلام همهٔ چیزها به سوی واحد میل می کند و چنانکه یک خدا در عالم بیش نیست دیگر چیزها نیز به نوعی یکتا و یگانه اند بدین معنی که تنها در جهان یک روزی دهنده هست، یک موثر در وجود و یک محبوب و یک سرچشمهٔ حسن و ملاحت.
به قول ابن فارض:
و کل ملحِ حسنها من جمالها مُعار لها بل حسن کل ملیحة
و اینک یک نصیحت از آن یگانه در این آیه آمده است که: همهٔ انگیزه ها را برای همهٔ کارها باید به یک انگیزه بدل کرد و آن وصالِ معشوق یگانهٔ عالم است.
سخن در این است که کمر همت ببندید و هر چه می کنید صرفاً و خالصاً برای خدا و به خاطر خدا باشد یعنی برای احراز حق و حقیقت، یعنی برای زیبایی و دانایی و نیکویی که از اوصاف آن یگانه است و این نصیحت را اگر به کار بندید از هزاران هزار عذاب و رنج و محنت گوناگون خلاصی خواهید یافت زیرا هر محنتی جدایی از اوست یا دوری از اوست یا فراموشیِ اوست چنانکه هر شادی از یاد اوست و از مصاحبت اوست و از عنایت اوست.
همین یک نصیحت است که به صورت احکام و دستورات و تعلیمات گوناگون درآمده و هزاران کتاب را از آن پر کرده اند، زیرا به قول شیخ محمود شبستری:
حدیث زلف جانان بس دراز است چه می پرسی از آن کان جای راز است
بدین بیان هر چه بدی در عالم هست در این خلاصه می شود که کاری را به خاطر غیر خدا انجام بدهیم. کتاب بنویسیم صرفا برای اینکه شهرتی یا ثروتی به چنگ آریم و آهنگی بسازیم تا به مکنتی برسیم یا خطابه ای بخوانیم تا جاه و مقامی یابیم.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید