به گزارش گروه استانها باشگاه خبرگاران به تعبیری دیگر می‌توان گفت پارک علم و فناوری سازمانی است که با هدف افزایش ثروت در جامعه توسط متخصصان حرفه‌ای مدیریت می‌شود و جریان دانش و فناوری را میان دانشگاه‌ها، موسسات تحقیق و توسعه، شرکت‌های خصوصی و بازار به حرکت می‌اندازد؛ این گونه پارک‌ها از طریق مراکز رشد، سازمان‌های نوآور را تقویت کرده و فرایندهای زایشی را تسهیل می‌کند.

پارک علم و فناوری محیطی برای ابراز خلاقیت و نوآوری

پارک علم و فناوری محیطی است که در آن واحدهای تحقیقاتی مستقل و یا وابسته به سازمان‌ها و صنایع، مجتمع شده و زیر پوشش و حمایت قرار می‌گیرند تا به خلاقیت و نوآوری بپردازند؛ تعمیق ارتباط بین دانشگاه‌ها، سازمان‌های تحقیقاتی، واحدهای تولیدی و مراکز تصمیم‌گیری دولتی در جهت توسعه فناوری و علوم کاربردی را می توان از جمله اهداف ایجاد و توسعه پارک‌های علم و فناوری دانست.

از طرف دیگر پارک‌های فناوری به عنوان ابزار جلب شرکت‌های مبتنی بر فناوری پیشرفته در سطح بین‌المللی شناخته می‌شوند و علاوه برآن محلی برای جذب متخصصان و دانشمندان و توسعه فعالیت کارآفرینان می‌باشند.

بیش از 800 پارک علم و فناوری در بیش از 55 کشور جهان ایجاد شده و بیش از این مقدار در حال ساخت است که نشان از توجه کشورها به این نهاد اجتماعی مهم دارد؛ همچنین شکل‌گیری و توسعه بسیاری از پدیده‌های نوظهور تکنولوژیکی از درون این پارک‌ها است و دولت‌ها می‌کوشند با ایجاد محیطی مناسب، شرایط کار و فعالیت را برای شرکت‌های کوچک و متوسط، و جذب شرکت‌های بین‌المللی مبتنی بر فناوری را فراهم نمایند.

ایجاد 29 پارک علمی و 90 مرکز رشد در ایران

ایران نیز از 12 سال قبل یعنی 1380 اقدام به ایجاد پارک‌های فناوری به منظور مدیریت جریان فناوری کشور به سمت رفع نیازهای صنعتی کشور کرده که در این راستا تاکنون 29 پارک علمی و 90 مرکز رشد ایجاد شده است.

در راستای شناخت بیشتر از پارک و علم و فناوری استان قم گفتگویی پیرامون این بحث و روند شکل گیری و فعالیت‌های این مجموعه با رئیس پارک علم و فناوری استان قم انجام شد به تفصیل در ذیل آمده است.

دکتر سید هاشم عارف در گفتگو با خبرنگار، با اشاره به آغاز بکار پارک علم و فناوری عنوان کرد: پارک علم و فناوری قم از مهرماه سال 90 پایه ریزی و با حمایت استانداری قم و وزارت علوم تحقیقات و فناوری فعالیت خود را علی رغم وجود کمبودها و مشکلات در 23 فروردین سال 91 با حضور وزیر علوم و مدیران ارشد کشوری و استانی رسما آغاز کرد.

بی توجهی به استعدادهای بالقوه و بالفعل منابع انسانی و بازار قم

وی در ادامه افزود: با توجه به وجود ظرفیت ها و استعدادهای بالقوه و بالفعل چشمگیر منابع انسانی، بازار و صنعت در استان قم، تاکنون به این منابع توجه نشده و در اثر غفلت به منصه ظهور نرسیده است.

رئیس پارک علم و فناوری قم تصریح کرد: در راستای دستیابی به اهداف مهمی همچون تولید ثروت، ایجاد زمینه اشتغال با تجاری سازی دستاوردهای فناورانه و دانش بنیان، ارتقای سطح علمی و فناوری استان با توسعه و حمایت از موسسات خصوصی دانش بنیان، بهبود صنایع و محصولات داخلی با تزریق فناوری های نو و دستاوردهای علمی ناشی از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی، استفاده کارآمد از نیروهای تخصصی بومی و دانش آموخته در مسیر نیاز بازار و صنعت این پارک در استان راه اندازی شد.

حوزه‌های علمیه قم ظرفیت ویژه منابع علوم اسلامی و انسانی استان

این استاد دانشگاه قم اظهار داشت: یکی از ظرفیت های ویژه استان وجود حوزه های علمیه و غنی بودن استان در بعد علوم اسلامی و انسانی است که با عنایت به این ظرفیت، یکی از مهمترین ظرفیت های کاری پارک به این بحث اختصاص داده شده و نخستین مرکز رشد علوم انسانی کشور به عنوان مرکز تابعه پارک همزمان با افتتاح پارک در این مجموعه شروع به فعالیت نموده و تلاش می کند تا نخبگان حوزوی و دانشگاهی که ایده های نوآورانه و قابلیت تجاری سازی را دارند، شناسایی و جذب نموده و هسته های فناور در حوزه فناوری نرم را به شرکت های دانش بنیان تبدیل کند.

اهداف کلان تاسیس پارک علم و فناوری قم

وی با اشاره به اهداف تاسیس پارک علم و فناوری ادامه داد: از جمله اهداف کلان تاسیس پارک علم و فناوری در استان می‌توان به مواردی نظیر ایجاد رونق اقتصاد محلی بر پایه افزایش دانش فنی، ظرفیت‌ها و مزیت های موجود در منطقه، افزایش قدرت رقابت شرکت های نوپا در حوزه تجاری سازی طرح های فناور، ایجاد نقش محوری در رابطه بین نوآوران، نیروهای متخصص و سرمایه گذاران به عنوان سه ضلع اساسی در تولید ثروت دانش بنیان، بومی سازی فناوری های جدید، نقش محوری در جهت شناسایی و رفع نیازهای فناورانه در صنعت کشور با به کارگیری و توان تخصصی دانش آموختگان منطقه اشاره کرد.

رئیس پارک علم و فناوری قم تاکید کرد: هدفگذاری ویژه پارک قم طی برنامه مصوب پنج ساله ایجاد شده که با استقرار بیش از 500 شرکت دانش بنیان و توجه به ظرفیت‌های منطقه‌ای استان قم شکل گرفته و تاسیس حداقل 3 مراکز رشد تخصصی در سطح استان، تاسیس کلینیک تخصصی صنعت و معدن، راه اندازی مرکز نوآوری و شکوفایی و راه اندازی فن بازار استان از جمله برنامه‌های اصلی این طرح است.

معرفی ظرفیت‌های استان طی سال نخست طرح

عارف با اشاره به هدفگذاری سال نخست تاسیس پارک عنوان کرد: سال اول فعالیت پارک بیشتر در حوزه معرفی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های بالقوه پارک به دستگاه‌های اجرایی، دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی و برقراری تعامل از طریق امضای تفاهم نامه‌های همکاری بوده است.

وی در خصوص نتیجه تعاملات سال اول فعالیت پارک گفت: نتیجه این تعاملات امضای بیش از 15 مورد تفاهم نامه با مراکز ذیربط بود که در خصوص فعالیت شرکت های دانش بنیان نیز  طی یک سال گذشته بیش از 100 طرح از طرف شرکت ها و هسته ها از طریق سامانه پارک دریافت و با کارشناسی های صورت گرفته تعدادی از آنها پذیرش شد.

رئیس پارک علم و فناوری قم اظهار داشت: در خصوص ایجاد مراکز رشد تخصصی نیز به عنوان یک هدف گذاری کلان، پارک با دانشگاههای علوم پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکز تحقیقات کشاورزی، سازمان فنی و حرفه ای در تعامل است و زمینه های اولیه انجام کار فراهم شده است.

محدودیت فضا و امکانات مهم ترین دغدغه پارک

عضو شورای کارآفرینی ارتباط با صنعت دانشگاه قم در ادامه افزود: با توجه به محدودیت فضا و امکانات پارک که از دغدغه‌های اساسی مجموعه است، در سال 90 بیش از 35 واحد فناور پذیرش و در این مجموعه مستقر شد که شرکت‌های پذیرش شده بر اساس طرح دانش بنیان ارزیابی و مجوز یک ساله کار برای آنها صادر شده که در سال 2 بار شرکت‌ها ارزیابی شده و در پایان با توجه به نتایج ارزیابی مجوز آنها تمدید می‌شود.

وی با اشاره به فضای موجود این مجموعه گفت: در حال حاضر فضای موجود حداکثر پذیرش 40 واحد فناور دیگر را ممکن می‌سازد که محدودیت فضای موجود و عدم تحقق اعتبارات لازم مانع توسعه پارک می‌شود که با توجه به هدفگذاری پنج ساله، یعنی ایجاد و استقرار بیش از 500 شرکت دانش بنیان، سایت 30 هکتاری به پارک تخصیص یافته و در صورت تخصیص ردیف اعتباری در قانون بودجه و تخصیص بودجه عمرانی برای ساخت و ساز اولیه و فراهم نمودن زیرساخت‌های لازم بستر و شرایط لازم برای استقرار تعداد مورد نظر از شرکت‌های دانش بنیان فراهم خواهد شد.

رئیس پارک علم و فناوری قم درخصوص جایگاه و رتبه پارک علم و فناوری استان قم بیان کرد: ارزیابی پارک های علم و فناوری هر ساله توسط معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری انجام می شود ولی تاکنون رتبه بندی پارک های علم و فناوری بطور رسمی اعلام نشده است.

عارف افزود: 31 پارک در کشور وجود دارد که حدود 10 مورد آنها دارای بیش از 10 سال سابقه و سه مورد بیش از پنج سال سابقه است که علیرغم اینکه برخی از دارای سابقه بیش از سه سال هستند، می‌توان با اطمینان گفت که پارک قم جزو اولین‌ها است و با وجود نوپا بودن و نداشتن ردیف بودجه چهره شناخته شده‌ای در بین دستگاه‌های اجرایی استان، دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی دارد که موجب اعتبار و همکاری خوب شرکت‌های دانش بنیان و پارک شده است.

رئیس پارک علم و فناوری استان قم تصریح کرد: باتوجه به عمر یکساله تاسیس این مجموعه و وجود موانع و مشکلات و کمبود امکانات در این راستا، انتظار اشتغال زایی از چنین مجموعه ای با این عمر کوتاه که از کمترین امکانات برخوردار است، کمی زود است ولی با وجود این مسائل با همت و تلاش واحدهای فناوری مستقر در پایگاه، میزان اشتغال زایی مولد و پایدار حداقل به 100 نفر می‌رسد که نشانگر استعداد و قابلیت‌های بالای مراکز علم و فناوری برای ایجاد اشتغال و ثروت آفرینی هدفمند می باشد.

عارف با اشاره به آینده این مرکز نوپا گفت: طرح های نوآورانه و فناورانه به دلیل دارابودن ویژگی های منحصر به فرد، تا قبل از تولید انبوه و ورود به بازار دارای ریسک بالایی هستند ولی پس از تجاری سازی با توجه به بومی بودن آنها، نیروی انسانی کارامد و استراتژی محور بودن شرکت ها ریسک بسیار پایینی خواهند داشت.

اشتغال زایی هدف غیرمستقیم پارک علم و فناوری

 وی ادامه داد: ایجاد این شرکت‌ها برای رسیدن به اهداف کلان سند ایران در 1404 که همان اقتصاد دانش بنیان بدون وابستگی به خام فروشی است، جزو مسائل حیاتی کشور محسوب می‌شود، لذا بحث اشتغال زایی جزو هدف‌های غیر مستقیم پارک محسوب می‌شود و آنچه که در پارک اتفاق می‌افتد حمایت از طرح‌های نوآورانه و دانش بنیان که ظرفیت اقتصادی خوبی دارند یعنی توجیه اقتصادی داشته و بازار مناسبی برای آنها وجود دارد که در نتیجه این امر توسعه شرکت‌ها و توسعه بازار آنها و فرایندهای زایشی که از این شرکت‌ها ایجاد می‌شود عملا با یک اعتبار و حمایت اولیه تعداد قابل توجهی اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ایجاد می‌شود.

رئیس  پارک علم و فناوری قم عنوان داشت: مطابق با قانون منابع تسهیلاتی به شرکت‌های دانش بنیان تخصیص می‌یابد که در ایران 18 صندوق غیر دولتی پژوهش و فناوری فعال است که زیر نظر پارک‌های علم و فناوری فعالیت می‌کنند و مستقیما به طرح‌های دانش بنیان تسهیلات ارائه می‌دهند یا با آنها مشارکت می‌کنند.

عضو پژوهش و فناوری و تحول اداری استان قم در ادامه گفت: شرایط عمومی دریافت تسهیلات داشتن طرح کسب و کار، دانش بنیان بودن، استقرار در پارک‌ها یا مراکز رشد است. سقف تسهیلات صندوق‌ها در اختیار هیئت مدیره صندوق تا چندین میلیارد تومان هم بوده و سقف تسهیلاتی که پارکها ارائه می‌دهند به مصوبات هیئت امنای آنها بر می‌گردد.

عارف افزود: سقف این تسهیلات به شرط وجود اعتبار فعلاً برای شرکت‌های مستقر در پارک و برای شرکت های مستقر در مراکز رشد است؛ تفاهم نامه هایی هم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری با برخی بانک‌ها و موسسات اعتباری دارند که البته در دادن تسهیلات چندان موفق عمل نشده است.

ایجاد تعامل و هم افزایی با نخبگان رویکرد اصلی این مجموعه است

وی خاطرنشان کرد: رویکرد اصلی این مجموعه ایجاد تعامل و هم افزایی و مشارکت با نخبگان فرهیختکان استان بوده که هم مرکز رشد علوم انسانی و هم پارک علم و فناوری با دو مسیر جداگانه اما با یک هدف مشترک باب مذاکره و همکاری را با سازمان ها و نهادهای گوناگون استان و حتی کشور باز کرده است.

رئیس پارک علم و فناوری قم در ادامه تصریح کرد: مرکز رشد علوم انسانی به عنوان نخستین مرکز تخصصی کاربردی سازی یافته ها و دستاوردهای حوزه علوم انسانی سنگ بنای همکاری و تعامل را با مراکز مهم و حیاتی علوم اسلامی بویژه حوزه علمیه قم گذاشت و توانست زعما، علما و فضلای برجسته و فرهیخته حوزه علمیه را در جریان اهداف بزرگ خود گذاشته و نسبت به آشنایی و فرهنگ سازی رسالت خود موفق بوده که نتیجه این ارتباطات امضای هفت تفاهم نامه همکاری از جمله با مرکز پژوهش های صدا و سیما، اداره کل آموزش و پرورش، اداره کل فرهنگ و ارشاد، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، مرکز تحقیقات کامپیوتر اسلامی نور، بنیاد ملی بازی های رایانه ای، کلینیک علوم انسانی دانشگاه تهران بوده است.

عارف هدف از امضای تفاهم نامه های مذکور را چنین بیان کرد: هدف از ارتباط  و امضای تفاهم نامه با سازمان ها و نهادهای حقوقی، فراهم نمودن بستر مناسب جهت تعامل و استفاده از ظرفیت های مجموعه های مختلف در استان برای شرکت های دانش بنیان، ایجاد بستر هم افزایی و انتقال تجربیات دو جانبه، شناسایی توانمندی ها و نخبگان و فناوران سازمان های متبوع، ایجاد مراکز رشد اقماری با استفاده از توان و امکانات بومی سازمان می باشد.

جذب سرمایه گذاران از طریق صندوق غیر دولتی کریمه استان

استاد دانشگاه قم با اشاره به دعوت سرمایه گذاران به فعالیت در پارک گفت: جذب سرمایه گذاران از طریق صندوق غیر دولتی پژوهش و فناوری کریمه استان دنبال می شود که با تلاش و فعالیت های پارک به نتیجه رسیده که اکنون نیز به نام این مجموعه فعالیت می کند و به دنبال اهدافی چون ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش غیردولتی دربخش پژوهش و فناوری، تسریع در فرآیند تبدیل ایده به ثروت و جلوگیری از بروکراسی معمول در تخصیص عتبارات بانکی به طرح های دانش بنیان و حمایت از دستاوردهای پژوهش و فناوری و رفع مشکلات و موانع موجود از جمله اهداف این صندوق است.

عارف درخصوص راه اندازی کلینک صنعت استان بیان کرد: صنعت و معدن به عنوان ارکانی مهم در اقتصاد پویا، نیازمند نگاه و رویکردی تخصصی بر مبنای دانش و تجربه است که از یک سو، بازاری برای دانش و فناوری و از سوی دیگر چشمه و مولدی برای تجربه و تخصص محسوب می­ گردد؛ کلینیک صنعت و معدن عاملی هم افزا در ایجاد ارتباطی مؤثر در سه رکن دانش، فناوری و تجربه و در نهایت دست­یابی به ثروت پایدار ملی­، می­باشد.

وی افزود: خدمات تخصصی از قبیل مشاوره، آموزش، عارضه یابی و ... در راستای توسعه و بهبود صنایع که قالب خدمات کلینیک صنعت و معدن را شکل می­دهد، می­تواند به ایجاد تحرّک و جهش بنیادین در صنایع تولیدی و خدماتی بومی کمک کند؛ این امر در استان توسط پارک علم و فناوری قم با حضور و نقش آفرینی نهادهای ذیربط با هدف کلان تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه و با سه حوزه کاری: تولید دانش و جهت دهی آن،  بومی سازی فناوری، تولید محصول و خدمت و جریان سازی اقتصادی در قالب کلینیک صنعت و معدن استان قم، در حال شکل گیری است.

کلینیک صنعت اولویت نخست برنامه ای پارک علم و فناوری قم

عضو شورای کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه قم خاطرنشان کرد: کلینیک صنعت جزء اولویت های برنامه ای پارک علم و فناوری قم می باشد که تاکنون چهار تفاهم نامه در این راستا با سازمان صنعت، معدن و تجارت، شرکت شهرک های صنعتی استان قم، دانشگاه قم و دانشگاه آزاد واحد قم منعقد شده تا با همکاری سازمان های مرتبط بتوان علم و فناوری را به صنایع استان وارد کرد و شاهد شکوفایی، رشد و توسعه صنعت بود.

عارف در پایان با اشاره به برنامه های کاری آینده این مرکز علمی گفت: پارک علم و فناوری به عنوان نهاد سیاستگزار در توسعه فناوری و نهاد حامی شرکت ها و موسسات دانش بنیان منطقه فعالیت خود را یک سال است که شروع کرده و برای دست یافتن به اهداف کلان باید تلاش های بسیاری در راستای گسترش تعاملات و معرفی و فرهنگ سازی حوزه فناوری انجام دهد به همین منظور برنامه هایی برای سال 92 هدف گزاری کرده که از جمله آنها: برگزاری همایش بهینه سازی انرژی با هدف ارتقا سطح جامعه مهندسان استان و معرفی محصولات جدید در این عرصه، برگزاری همایش سراسری معرفی ظرفیت های پارک علم و فناوری در بین اعضای هیات علمی و مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه های استان و همچنین حضور فعال در نمایشگاهها و رسانه ها است.

وی خاطرنشان کرد: تلاش هایی در راستای به فعلیت رساندن ظرفیت های قانونی برای شرکت های دانش بنیان و به اجرا درآوردن ظرفیت تفاهم نامه های امضا شده انجام می شود؛ همچنین برنامه تاسیس و شروع به فعالیت صندوق پژوهش و فناوری استان، ایجاد حداقل یک مرکز رشد جامع تابع پارک و یک مرکز رشد اقماری در سطح استان، راه اندازی فن بازار منطقه ای در استان، جذب و پذیرش شرکت های دانش بنیان، برنامه ریزی در جهت ایجاد فضای هم افزا بین شرکت های مستقر و رفع موانع تجاری سازی در راستای کار این مرکز است./ش