باشگاه خبرنگاران گزارش می دهد: مجلس ششم که 90 درصد آنرا حزب مشارکت تشکیل داده بود، پرتنش ترین و جنجالی ترین مجلس پس از انقلاب بوده است . نامه 127 نماینده مجلس به رهبر معظم انقلاب اسلامی (که کارنامه ننگین و فضاحت باری برای مجلس ششم به حساب می آید و نشانه همراهی و همدلی عده ای از نمایندگان با دشمنان خارجی است)، حمایت نابجای نمایندگان مجلس از یک نماینده خاطی و محکوم در دادگاه، قرائت بیانیه نمایندگان در حمایت از جریان موسوم به ملی مذهبیها در صحن علنی مجلس، طرح منع شکنجه (بدون طی مراحل قانونی) (9) و ... و نیز نطقهای اختلاف آفرین و دعوت به آشوب برخی از نمایندگان مجلس، تحص در مجلس در پی ردصلاحیت شدنشان توسط شورای نگهبان و استعفای دسته جمعی و... کارنامه این مجلس بود، که در ایجاد تنش و جنجال در جامعه  و سوق دادن کشور به سوی التهاب، درگیری و دور ماندن از آرامش به خصوص در دانشگاه ها تأثیر بسیاری داشت.
آنچه پيش رو داريم بررسي اجمالي از نقد هاي اصلاح طلبان بر عملكرد نمايندگان مجلس ششم است . با توجه به اينكه دو وظيفه " قانونگذاري " و " نظارت بر قوه مجريه " از جمله وظايف اصلي نمايندگان است، در اين گزارش به دنبال آن هستیم كه بدانيم به راستي مجلس ششم در زمينه اصلاحات ، يعني انجام مهم ترين وظيفه اش موفق بوده است؟ لذا اين قسمت بخشي از اعتراف اصلاح طلبان به ناكار آمدي خودشان است كه همين مقدار اندك گوياي حقايق بسياري است.

الف- کم کاري
*شک نکنيد، مجلس ششم کم کاري کرده است(1)

الهه کولايي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت: در اين که مجلس ششم کم کاري کرده، شک نکنيد، چرا که فقدان پشتوانه حزبي باعث ناکارآمدي آن شده است... اصلاحات به رغم حرف ها و شعارها به خاطر محدوديت ها و معذوريت ها فاقد استراتژي بود.

*مجلس ششم در قانون گذاري و نظارت ناموفق بود(2)

محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: دو وظيفه اصلي مجلس، قانونگذاري و نظارت است که در اين بعد، معتقدم نسبت به مجالس گذشته، مجلس فعلي ناموفق تر بوده است. نمايندگان به جاي کلان نگري بيشتر به مشکلات منطقه خويش پرداخته اند و اکثر وقت آنان در حوزه هاي انتخابيه صرف شده است. در مجلس يک سيستم و مکانيسمي وجود ندارد که اگر يک نماينده چهار سال سکوت کرد و در زمينه نظارت و قانون گذاري فعاليت نداشت، از نماينده سئوال کند که چرا فعال نيست.

*بلد نيستيم قانون بنويسيم(3)
بهزاد نبوي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت با پذيرش ناکارآمدي مجلس ششم در بيان علت آن مي گويد:‌ يک بخش آن به اين خاطر است که ما اشکال داريم. بلد نيستيم قانون بنويسيم. در امر قانونگذاري مشکل داريم. روز اول که آمديم مجلس، کسي يک برنامه مدون مشخص نداشت که مثلا مي خواهيم طي اين چهار سال اين 15 لايحه را بدهيم... به اعتقاد من همه اصلاح طلبان در شکست، ناکامي و ضعف جنبش اصلاحي سهيم هستند.

*حاصل مجلس ششم، مصوبات کم اهميت بود(4)

علي‌محمد احمدي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت: مجلس اصلاحات،‌ وقت خود را صرف مصوبات کم اهميت کرده است. اگر با همين وضعيت پيش برويم، دو سال باقيمانده وقت مجلس هم مي گذرد و مطالبات اصلي مردم در زمينه اشتغال و ديگر موارد بدون پاسخ مي ماند.

*مجلس در بررسي طرح ها و لوايح شتاب زدگي کرد(5)

احمد پورنجاتي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ مجلس فاقد نظام ارزش يابي عملکرد نمايندگان است و هيچ ساز و کاري براي سنجش ميزان فعاليت يک نماينده وجود ندارد. هيچ مرجعي در مجلس ارزيابي نمي کند که يک نماينده در زمينه رفع مشکلات حوزه انتخابيه اش، در تدوين قوانين و تصويب آنها و نيز نظارت بر عملکرد دستگاه ها تا چه اندازه است.

نوعي شتابزدگي و فقدان همه سونگري در بررسي طرح ها و لوايح مشاهده مي شود.

*اصلاح طلبان مجلس از پتانسيل ها استفاده نکردند(6)

محمد سلامتي، دبيرکل سازمان مجاهدين انقلاب: اصلاح طلبان در طي اين مدت منسجم و منظم نبوده اند و به موقع عمل نکرده اند. به عنوان مثال اصلاح طلبان در مجلس از پتانسيل هاي موجود به خوبي استفاده نکردند و منسجم نبودند.

*مجلس ششم هيچ کاري نکرده(7)

عزت الله سحابي، از فعالان ملي- مذهبي: مجلس ششم که دو سوم نمايندگان آن از اصلاح طلبان بودند،‌ عملا نتوانستند هيچ کاري کنند.

*در مجلس اراده اي براي برخورد با ضعف ها نيست(8)

محمد محمدرضايي،‌ عضو فراکسيون جبهه دوم خرداد: متاسفانه اکثريت مجلس بنابه مصالحي در خدمت و همسو با دولت درآمده اند، لذا در آن، اراده کافي براي برخورد جدي با ضعف ها و کاستي هاي دولت مردان وجود نخواهد داشت. بيشترين تذکرات قانوني به دستگاه هاي اجرايي،‌ تقديم سئوالات مختلف به وزرا و حتي تدوين و طرح استيضاح برخي از وزيران از سوي نمايندگان استان کردستان و مناطق محروم بوده است، اما اين اقدامات بر اثر پاره اي ملاحظات سياسي و مصلحت انديشي هاي خوش باورانه در هيئت رئيسه مجلس و يا در کميسيون هاي مربوطه بلااثر و با شکست مواجه شده است. مکاتبات عديده ما با مقامات اجرايي بويژه وزارت کشور، بعضا بدون جواب يا با پاسخ‌هاي خلاف واقع روبرو مي شود. سئوالات مطرح شده از وزير کشور، چهار ماه در کميسيون به بهانه اعزام هيئتي به منطقه کردستان مسکوت ماند و هرگز نيز هيئتي هم مراجعه نکرد و کسي هم پاسخگو نيست.

آيا اين وقايع نتيجه روند ناصواب حاکم بر مجلس نيست،‌که مقامات وزارت کشور براي توجيه خطاها و بي تدبيري هاي خويش و کم اهميت جلوه دادن حرکت منسجم و جوان‌مردانه و تاريخي نمايندگان کردستان به ملت و مجلس و دولت گزارش خلاف واقع ارايه مي دهند.

*مجلس براي حل مشکلات،‌ کارشناسانه عمل نمي کند(9)

حميد کهرام، عضو فراکسيون جبهه مشارکت: متاسفانه تنها جايي که مجلس را از نظر يافتن راه حل براي مشکلات جامعه و تدوين برنامه هاي درازمدت تغذيه مي کند،‌ دولت است و چون دولت به گذر روز و روزمرگي فکر مي کند و براي گذران روزها شکل گرفته است، مجلس نيز روزمره شده است.

متاسفانه چون مجلس در سطح حرکت مي کند، براي حل مشکلات جامعه به شکل کارشناسي اقدام نمي کند و راه حل هايي که ارايه مي دهد،‌ باعث تنش در روابط با ديگر نهادها مي گردد، لذا اين امر در بلندمدت باعث ياس در نمايندگان خواهد شد.

تنها نهادي که مي تواند بدنه کارشناسي مجلس را تغذيه و تقويت کند،‌ مرکز پژوهش‌هاي مجلس است که تاکنون ضعيف بوده و بايد براي آن راهي پيدا کرد. چون بدنه کارشناسي دولت قوي است و بدنه کارشناسي مجلس شکل نهادينه و قوي پيدا نکرده، ما در سايه لوايح دولت حرکت مي کنيم و اين باعث مي شود ما دنباله رو دولت شويم که کمتر پيگير مسايل کلي است.

*رانت خواري، ناشي از عملکرد ضعيف مجلس است(10)

محمد رئيسي، عضو فراکسيون حزب کارگزاران:‌ وجود رانت خواري در جامعه،‌ به علت ضعف عملکرد مجلس است.

وي در پاسخ به اين پرسش که چرا برخي از رانت هاي ويژه اقتصادي برخوردارند،‌ گفت:‌ اين ايراد را به مجلس بگيريد نه به دولت و هر چه موفقيت يا عدم موفقيت وجود دارد را به اسم نمايندگان بنويسيد.

عضو کميسيون حقوقي و قضايي مجلس، در توضيح اين مسأله اظهار داشت:‌ مشکل، يکي از اين سه مورد است، نبود قانون،‌ نقص قانون يا عدم اجراي بهينه آن که هر سه مورد به مجلس مربوط مي شود،‌ زيرا هر نماينده اي حق دارد که از مديران سطوح مختلف بازخواست کند.
وي افزود: اگر وزيري امتياز ويژه در اختيار برخي افراد قرار مي دهد،‌ نشان دهنده ضعف مجلس است. چرا که تنها نمايندگان مجلس مي توانند از اين مسأله ممانعت به عمل آورند.

*قوانين تصويب شده در اين مدت،‌ قوانين عادي بودند(11)

حسين لقمانيان،‌ عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ همانگونه که کارنامه يک ساله مجلس گواهي مي دهد،‌ قوانين تصويب شده در اين مدت،‌ جملگي قوانين عادي بودند که در مقام اجرا،‌ تاثير چنداني نمي توانند بر چرخه امور داشته باشند.

*مجلس ششم دچار روزمرگي شد(12)

مجيد انصاري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز:‌مجلس ششم دچار روزمرگي شده است.

*مجلس اصلاحات هيچ توفيقي نداشت(13)

سيدعلي اکبر محتشمي پور، رئيس فراکسيون جبهه دوم خرداد: به نظر من،‌ اصلاحات به همه چيز پرداخته ولي توفيق به دست نياورده است. اصلاح طلبان طي چهار سال گذشته به توسعه سياسي، آزادي احزاب، آزادي مطبوعات و... پرداخته اند، ولي موفق نبودند که بايد اصلاح طلبان نقد از خود انجام دهند تا ببينند اشکال از کجاست.

*مجلس ششم دچار آفت پرگويي است(14)

جميله کديور، عضو فراکسيون جبهه مشارکت: مجلس ششم علاوه بر عوامل بيروني،‌ از درون نيز تضعيف شد و لذا نتوانست انتظارات و توقعاتي را که از «مجلس اصلاحات»‌ مي‌رفت،‌ برآورده کند.

در ابتداي دوره اصلاحات شاهد بوديم که دود تندروي برخي مطبوعات و عملکرد شتابزده آنها به چشم همه مطبوعات رفت و فضاي پرنشاط فعاليت مطبوعاتي را تنگ و محدود کرد.

در مجلس ششم هم،‌ تندروي هايي شد که فعاليت نمايندگان مجلس شوراي اسلامي را در برخي موارد قفل کرد.

اظهارات نسنجيده بعضي نمايندگان، اقدامات ناموجه برخي ديگر و ارائه طرح هاي خام و فاقد ابعاد کارشناسي، مجلس را از درون تضعيف کرده است. به دليل اين که طيف اکثريت مجلس، برنامه و استراتژي مشخصي نداشت، نتوانست پاسخگوي افکار عمومي و انتقادهايي باشد که بعضا از مجلس مي شد. مجلس ششم، هر چند گاه مانورهايي مي داد که نتيجه اش از قبل قابل پيش بيني بود و متعاقبا نيز مجبور به عقب نشيني مي شد. از جمله اين موارد، مي توان عقب نشيني اخير در ارائه طرح دوفوريتي اصلاح قانون انتخابات و يک ماه مسکوت ماندن آن را مثال زد. مجلس ششم به «مجلس اصلاحات» معروف شد،‌ ولي هيچ تعريفي از اين تعبير ارائه نشد و هر کس از ظن خود، سعي کرد مصاديق اصلاحات را محقق کند.

به جز چند مصوبه اساسي، قسمت اعظم وقت مجلس مصروف بخيه زدن به مصوبات گذشته شده است. مرکز پژوهش هاي مجلس نتوانست آن گونه که بايد و شايد پاسخگوي نيازهاي کارشناسي نمايندگان باشد تا زمينه تصويب قوانين بدون خدشه را فراهم کند.

بعضي مصوبات مجلس،‌ نگاه مقطعي عده اي از نمايندگان را نشان مي دهد. برخي از نمايندگان بدون اينکه پيامدهاي اقدام خود را در نظر بگيرند، زمينه تصويب طرحي را فراهم مي کنند.

يکي از مشکلات اساسي کشور که مجلس نيز دچار آن است، «پرگويي» است،‌ بدون آنکه به آثار آن توجه داشته باشيم. طي اين دو سال، مي توانستيم بهتر از اين عمل کنيم. البته نيت همه نمايندگان خير بوده و هدف همه آنها، تحقق اصلاحات،‌ اما مشکل اين بود که تلاش نکردند تا اصلاحات را تعريف کنند. اين امر موجب شد به جاي نگرش همه جانبه به مسائل و مشکلات اساسي جامعه، بيشتر به حوزه هاي خاص توجه شود که شايد تامين کننده افکار عمومي نبود.

*نمايندگان در نظارت بر قراردادها سهل انگاري کرد(15)

محمدرضا دولت آبادي، عضو فراکسيون جبهه دوم خرداد:
مجلس شوراي اسلامي دو وظيفه مهم دارد،‌ اول قانون گذاري و دوم نظارت بر اجراي صحيح قانون است که مجلس در راستاي اين وظيفه،‌ آن طور که بايد و شايد اعمال مديريت نکرد و نظارتي بر اجراي مصوبات خود نداشت، به همين دليل ما در اجرا شاهد مشکلاتي بوديم.

*مجلس ششم به حالت خمودگي و روزمرگي رسيده(16)

حسين لقمانيان،‌ عضو فراکسيون جبهه مشارکت: ناکارآمدي استراتژي اصلاح طلبان از اين جهت است که کاري از پيش نمي رود و حتي ما در مجلس هم به يک حالت خمودگي و روزمرگي رسيديم.

*طرح ها و پيشنهادات بدون پشتوانه کارشناسي است(17)

سراج الدين ميردامادي،‌ عضو سابق دفتر تحکيم وحدت در گفتگو با حيات نو:‌ طرح ها و پيشنهادات با پشتوانه کارشناسي و عملي مطلوب در صحن مجلس مطرح نشده است. ضعف نظارت در حوزه هاي کشاورزي، صنايع و نفت از نقاظ ضعف عملکرد سه ماهه مجلس ششم است.

در اصلاحيه قانون انتخابات،‌ امکان سوءاستفاده بيشتر شده(18)

محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز: از اصلاحيه اي که مجلس براي قانون انتخابات در دست تدوين دارد،‌ امکان سوءاستفاده بيشتر است، زيرا ادعاي مسلماني و ابراز وفاداري به قانون اساسي مشکلي را حل نمي کند و اگر موقع انتخابات هر منافقي هم بخواهد ثبت نام کند،‌ ادعاي مسلماني خواهد کرد. براي اثبات ادعايش، هر منافقي حاضر است قسم بخورد که مسلمان است. بايد قانون به نحوي نوشته شود که جلوي سوءاستفاده را بگيرد. متاسفانه کساني که دست اندرکار تدوين اصلاح قانون انتخابات بودند، به جاي ايجاد راه کاري براي جلوگيري از سوءاستفاده احتمالي، صورت مساله را پاک کرده و عبارت التزام به اسلام و ولايت فقيه را حذف کردند که اميدواريم به نحوي اين اشتباه را جبران کنند و شرايط محکم و ارزشي براي داوطلبان ورود به مجلس در قانون بگنجانند.

*مجلس ششم در اجراي استيضاح، ضعف هاي زيادي از خود نشان داده(19)
غلام حيدر ابراهيم باي سلامي، عضو فراکسيون همبستگي: يکي از ضعف هاي مجلس ششم،‌ شيوه اجراي طرح استيضاح است.

به رغم آنکه استيضاح حق قانوني نمايندگان است، اما مجلس ششم براي اجراي آن ضعف‌هاي زيادي از خود نشان داده است.

*عملکرد مجلس در بررسي طرح ها و لوايح ضعيف بود(20)

علي شکوري راد، عضو فراکسيون جبهه مشارکت و نايب رئيس فراکسيون جبهه دوم خرداد:‌ در برخي کارها مانند بررسي طرح ها و لوايح، خوب عمل نشد. به دليل اشتغالات نمايندگان و نيز سايه انداختن مسايل سياسي روي قانونگذاري مجلس، فراکسيون دوم خرداد در بررسي طرح ها و لوايح مهم،‌ ضعيف عمل کرد.

*مجلس در طرح ها و لوايح اولويت دار،‌ استراتژي ندارد(21)

مصطفي خانزادي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ مجلس در طرح ها و لوايح اولويت‌دار، استراتژي مشخصي ندارد.

*به سختي مي توان به اصلاح طلبان نمره خوبي داد(22)

روزنامه مردم سالاري: در دوره پس از تشکيل مجلس ششم تاکنون،‌ نه تنها به سختي مي‌توان به اصلاح طلبان نمره خوبي داد، بلکه نمرات خوب قبلي آنها به سرعت اعتبار خود را از دست داده و مي دهد.

*ناکارآمدي دولت،‌ تقصير مجلس است(23)

مصطفي کواکبيان در کنگره حزب مدافعين پيام دوم خرداد: اگر امروز دولت ما ناکارآمد است،‌ مقصر مجلس مي باشد. زيرا نظارت مجلس بر عملکرد دولت ضعيف است. در مجلس اولويت ها به دليل سوءنيت، حرکت هايي از خود بروز مي دهند که مردم را از جنبش اصلاحات مايوس مي کنند.

*برخي نمايندگان کار مجلس را رها کرده اند(24)

جعفر گلباز، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ تعدادي از نمايندگان مجلس ششم از گردونه کاري مجلس خارج شده اند و در مباحث کاري آن شرکت نمي کنند و من علت دقيق آن را نمي دانم.

*من هم معتقدم،‌ مجلس ششم ايده آل نبوده(25)

مهدي کروبي، رئيس مجلس: من هم معتقدم مجلس(ششم)، ايده آل نبوده است،‌ ولي کارهاي خوبي هم انجام داده است.

*طرح ها و لوايح بي اهميت، در مجلس ششم تصويب شد(26)

محسن آرمين، عضو سازمان مجاهدين و فراکسيون جبهه مشارکت: برخي از طرح ها و لوايحي که چندان مهم نبودند و اهميتي نداشتند، در مجلس ششم تصويب شد. مجلس به جاي اين طرح ها مي بايستي طرح هاي بهتري را بررسي مي کرد.

*مجلس دچار روزمرگي شده(27)
رحمان قلي قلي زاده: عضو حزب همبستگي:‌ مجلس دچار روزمرگي شده و هنوز نقش و جايگاه خود را به عنوان زبان گوياي مردم نمي داند.

*نظارت مجلس بر قراردادهاي نفتي، غيرواقعي است(28)

جعفر گلباز، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ نظارت مجلس بر قراردادهاي نفتي، بيش از آنکه واقعي باشد،‌ غيرواقعي و تا حدودي جنجالي و توأم با افراط و تفريط است. جريان قراردادهاي نفتي خالي از اشکال و ابهام نيست. يقينا هر جا پول هست، مشکلات نيز وجود دارد. ضمن آنکه هيچ قراردادي چرب تر از قراردادهاي نفتي نيست.

*نمايندگان حوصله نظارت بر قراردادهاي نفتي را ندارند(29)

رجبعلي مزروعي، عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ بحث نظارت مجلس بر قراردادهاي نفتي در حوصله و تخصص نمايندگان مجلس نمي گنجد.

قراردادهاي نفتي بسيار فني، کارشناسي و اقتصادي است و اصل را بر اين قرار مي دهيم که همه دست اندرکاران تصميم گيري و اجرايي کشور کار خود را در اين زمينه درست انجام مي دهند(!) من تاکنون در اين زمينه که اشکالاتي را بشود در مباحث اين قرارداد مشاهده کرد،‌ نديدم.

*دولت نسبت به سئوالات نمايندگان بي تفاوت است(30)

اعظم ناصري پور، عضو فراکسيون جبهه دوم خرداد:‌ شايد مقداري تأمل و يا رعايت دولت از سوي نمايندگان مجلس باعث شده است که برخي از اعضاي دولت،‌ پاسخگوي سئوالات نمايندگان نباشند و به موقع براي پاسخگويي در مجلس حاضر نشوند.

*مجلس ششم در وضع قوانين زيربنايي موفق نبوده(31)

رسول منتجب نيا، عضو شوراي مرکزي مجمع روحانيون مبارز:‌ مجلس ششم در زمينه وضع قوانين، به خصوص قوانين زيربنايي چندان موفق نبوده است. متاسفانه مجلس در زمينه هاي ديگر موفقيتي نداشته که اين دور از شأن نمايندگان و مجلس اصلاح طلب است.

*بررسي ضعيف طرح ها در مجلس و کميسيون ها(32)

تصويب برخي از قراردادها در مجلس، موشکافي کامل انجام نشده و برخي طرح ها به طور خيلي ضعيف در مجلس و يا کميسيون ها مطرح و بعد در مورد آنها رأي گيري مي‌شود، بدون اينکه حتي کمترين کار و يا بررسي بر روي آن انجام شده باشد.

*مجلس فقط وقت و هزينه هدر مي دهد(33)

محمدباقر ذاکري، عضو فراکسيون مجمع روحانيون مبارز:‌ با اين روندي که اکنون مجلس در پيش گرفته است و نوع رابطه اي که با شوراي نگهبان دارد، نتيجه نخواهد گرفت و فقط وقت و هزينه هدر مي رود.

*عادت کرده ايم کارهاي آسان را انجام دهيم(34)

محمدعلي کوزه گر،‌ عضو فراکسيون جبهه مشارکت:‌ ما در مجلس عادت کرده ايم که کارهاي آسان را انجام دهيم، کارهاي سخت را براي فردا بگذاريم(!) مثل دانش آموزي که سئوالات راحت را حل مي کند، مسئله هاي سخت را يا پاک مي کند يا مي گويد فردا صبح،‌ فردا شب حل مي کنم،‌ آخرش هم حل نمي کند.

*مجلس، ضعف هاي ستادي،‌ مديريتي و عملياتي دارد(35)

بيانيه سازمان مجاهدين انقلاب:‌ مجلس و بويژه دولت اصلاحات،‌ بايد ضعف هاي ستادي، مديريتي و عملياتي خود را جدي گرفته،‌ براي رفع آنها و بالا بردن ميزان کارآمدي معطوف به اصلاحات، تلاشي مضاعف را سازماندهي کنند./ن

_____________________________________

1.روزنامه کيهان: 20 ارديبهشت 82، ص2
2.روزنامه مردم‌سالاري:11 خرداد 82، ص3
3.روزنامه کيهان:30مرداد 81، ص3
4.روزنامه رسالت:16 مهر80، ص3
5.روزنامه آفتاب يزد: 6 آذر 80، ص 14
6.روزنامه ايران: 15 آذر 82، ص 14
7.روزنامه اعتماد: 12 آذر 82، ص 8
8.روزنامه حيات‌نو: 12 مهر 80، ص 3
9.روزنامه حيات‌نو: 25 تير 80، ص 3
10.روزنامه همبستگي: 14 اسفند 80، ص9
11.روزنامه کيهان: 8 خرداد 80، ص 2
12.روزنامه همبستگي: 12 آذر 80، ص 3
13.روزنامه آفتاب يزد: 6 آذر 80، ص 1 و 11
14.روزنامه آفتاب يزد: 6 آذر 80، ص 14
15.روزنامه کيهان: 12 خرداد 81، ص 4
16.روزنامه مردم‌سالاري:25 خرداد 81، ص3
17.روزنامه کيهان:21 شهريور 79، ص 2
18.روزنامه رسالت: 4 اسفند 81، ص3
19. روزنامه کيهان: 20 ارديبهشت 82، ص2
20.روزنامه همبستگي: 30 مهر 80، ص1
21.روزنامه توسعه:5 آذر 80، ص2
22.روزنامه مردم‌سالاري:‌7 شهريور 81، ص 2
23.روزنامه رسالت: 4 خرداد 81، ص2
24.روزنامه کيهان:24 مهر 81، ص2
25.روزنامه کيهان: 1آبان 81، ص3
26.روزنامه ابرار: 8آبان 79
27.روزنامه توسعه: 5ارديبهشت 81، ص2
28.روزنامه توسعه: 3 ارديبهشت 81، ص5
29.روزنامه کيهان: 28 فروردين 81، ص2
30.روزنامه کيهان: 17 شهريور 81، ص3
31.روزنامه کيهان: 11 خرداد 81، ص 14
32.روزنامه کيهان: 1 مرداد 81، ص 2
33.روزنامه کيهان: 3 دي 81،ص 1
34.مذاکرات علني مجلس، جلسه 223(18 ارديبهشت 81)
35.روزنامه رسالت: 2 تير 80، ص2