شکست سپاه «محمدعلی شاه» از مشروطه طلبان، ضد حمله ايران عليه عراق، تشکیل قدیمی ترین ارتش جهان در سوئیس، آتشسوزی بزرگ شهر رُم، اتحاد بین شوروی و انگلستان در جنگ جهانی دوم و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 22 تیر 1392 خورشیدی برابر با 4 رمضان 1434 هجری و 13 جولای 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
ضد حمله ایران علیه عراق موسوم به عملیات رمضان - کربلای 4 در بغداد (1361 ش) هفتمین اجلاس سران کشورهای غیرمتعهد قرار بود در بغداد تشکیل شود و این کشور میزبان سران این جنبش در بغداد در اوایل دهه 1360 ش (1980 م) باشد. در این میان عراق به شدت میکوشید با آماده کردن تاسیسات و تهیه زودرس پیشنویس بیانیه اجلاس، کشورهای عضو را در مقابل یک عمل انجام شده قرار داده، با یک وجهه بینالمللی موثر، عنوان متجاوز را از خود دور سازد؛ اما جمهوری اسلامی ایران با محل اجلاس مخالفت نمود و تلاشهای وسیعی را جهت عدم برگزاری اجلاس در بغداد به انجام رساند زیرا شخصی همانند صدام حسین را که به اصول عدم تعهد پایبند نبود، شایستگی ریاست جنبش را نداشت.
در این میان امنیت بغداد به عنوان محل تشکیل اجلاس هفتم سران مورد بحث قرار گرفت تا اینکه با عملیات نظامی ایران علیه عراق موسوم به عملیات رمضان - کربلای 4 در 22 تیرماه 1361 ش برابر با 13 ژوئیه 1982 م و بمبارانِ بغداد توسط تیزپروازان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، فشاهاری جدیدی بر بغداد وارد آمد و اعضای جنبش نسبت به امنیت پایتخت عراق مردد شدند. این فشار سرانجام بدین جا انجامید که سران عراق در مرداد آن سال، از میزبانی اجلاس سران انصراف داده و هند به عنوان میزبان جدید کنفرانس معرفی شد.
شکست سپاه «محمدعلی شاه» به فرماندهی «کلنل لیاخوف» از مشروطه طلبان (1288 ش) در پی اعمال مستبدانه محمدعلی شاه قاجار و سرکوب آزادی خواهان، تعدادی از مشروطه طلبان به فکر فتح تهران و سرنگونی شاه افتادند. از این رو به سمت پایتخت به راه افتادند و وارد شهر شدند. پس از آن که نیروهای محمدعلی شاه، در نبردهای مختلف از قوای مشروطه شکست خوردند، سرانجام درگیری نهایی در تهران روی داد و مشروطهطلبان به راحتی تهران را تسخیر کردند. با ورود مشروطهطلبان و آزادیخواهان به تهران، محمدعلی شاه قاجار که خود را در برابر آنان ناتوان دید به سفارت روسیه پناهنده گردید. پس از آن، لیاخوف روسی فرمانده قزاقان نیز خود را به سپهدار اعظم، فاتح تهران تسلیم کرد و شمشیر خود را از کمر باز کرده، به عنوان تسلیم در مقابل وی بر زمین نهاد. ساعت چهار بعدازظهر همان روز، جلسه مهمی شامل پانصد تن از نمایندگان مجلس، بزرگان پایتخت و آزادیخواهان معروف در بهارستان منعقد شد. این مجلس تاریخی که تحت عنوان مجلس عالی فوق العاده انعقاد یافت، محمدعلی شاه را که به سفارت روس پناه برده بود، از سلطنت عزل کرد و پسر دوازده ساله او، احمد میرزا ولیعهد را به سمت شاهنشاهی ایران اعلام نمود.
رحلت فقیه جلیل و عالم بزرگوار، آیت اللَّه «سیدمحمد وحیدی شبستری» (1379 ش) آیت اللَّه سید محمد وحیدی شبستری در سال 1295 ش در شهرستان شبستر در استان آذربایجان شرقی و در بیت علم و تقوا زاده شد. وی پس از پشت سر گذاشتن دروس مقدماتی و دوره سطح، در 18 سالگی راهی قم شد. وی سپس بنا به دعوت مکرر مردم زادگاهش و دستور آیت اللَّه حجت به شبستر بازگشت و نزدیک به ده سال در آن سامان به خدمات بزرگ علمی و دینی پرداخت. آیت اللَّه وحیدی در 37 سالگی به قم بازگشت و به تدریس خارج فقه و اصول و نیز شرکت در درس آیت اللَّه بروجردی مشغول شد. معظم له که از آیت اللَّه حجت و سید ابوالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد داشت، در نشر مذهب اهل بیت (ع) در استانهای آذربایجان غربی و کردستان، کوششِ بسیار مینمود و علاوه بر تاسیس مساجد و حسینیههای فراوان در این دو استان، مبلغان بسیاری به آن سامان میفرستاد. از این فقیه فرزانه آثار متعددی بر جای مانده که حاشیه بر عروةُ الوثقی، حاکمیت پیرامون خاتمیت و رفع شبهات، پنجاه مجلس و شرح وسیلةُ النجاة، از آن جملهاند. سرانجام آن فقیه بزرگوار در 22 تیرماه 1379 ش برابر با دهم ربیع الثانی 1421 ق در 84 سالگی دار فانی را وداع گفت و در مسجد بالاسر حضرت معصومه (س) مدفون شد.
درگذشت ابوالحسن علوی طباطبایی منتقد و مترجم و از فعالان مطبوعاتی (1390 ش) او متولد سال 1324 در شهر بروجرد و از نوادگان آیتالله العظمی بروجردی بود. علوی طباطبایی تحصیلات عالیه خود را در رشته زبان و ادبیان انگلیسی ادامه داد و موفق به اخذ مدرک کارشناسی شد و همچنین در رشته ارتباطات مدرک کارشناسی ارشد را دریافت کرد. او فعالیت مطبوعاتی خود را از سال 1344 با نوشتن نقد فیلم و ترجمه مقالات و مصاحبه برای نشریات آغاز کرد. از جمله فعالیتهای علوی طباطبایی میتوان به ترجمه و تألیف 20 کتاب سینمایی از جمله «ایدئولوژی سیاسی و نیروی مقاومت تبلیغاتی در سینما»، «سینمای جنگی»، «فرهنگ فیلمنگاری»، «سینمای یاسوجیرو اوزو» و «سینمای داستانی جنگ، از کابوس تا حماسه» اشاره کرد. مرحوم علوی طباطبایی سال 1388 در سومین جشن انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران مورد تجلیل قرار گرفت. او همچنین عضو وبلاگ نخبگان خبرآنلاین بود و آخرین مطلب خود را 31 فروردین امسال در وبلاگ خود منتشر کرد.
در گذشت حمید سمندریان، کارگردان و استاد پیشکسوت تئاتر ایران (1391 ش) حمید سمندریان در ۹ اردیبهشت سال ۱۳۱۰ در تهران زاده شد. فعالیت تئاتریش را حین تحصیل در دورهٔ متوسطه آغاز کرد. او در کلاسهای تئاتر و هنرپیشگی حسین خیرخواه، شباویز و نصرت کریمی شرکت کردهاست که زیر نظر عبدالحسین نوشین اداره میشد. برخورد با تئاتر آنقدر برایش جذاب بود که مجالی برای موسیقی نمیگذاشت و به همین دلیل برای همیشه از موسیقی خداحافظی کرد. وی پس از پایان این دوره به دعوت ادارهٔ هنرهای نمایشی دراماتیک ادارهٔ کل هنرهای زیبای ایران به کشور برگشت و بهسرعت نمایشنامهٔ دوزخ یا در بسته اثر ژان پل سارتر را در تالار نوبنیاد همین اداره به روی صحنه برد و فعالیتهای خود را به شکل پیوسته در عرصهٔ تئاتر ادامه داد.
همچنین با همکاری مهدی فروغ به تأسیس هنرستان آزاد هنرهای دراماتیک که وابسته به هنرهای زیبای کل کشور بود دست زد. پس از آن حمید سمندریان به دعوت مهندس هوشنگ، مهدی برکشلی و با همکاری مهدی نامدار دانشکدهٔ تئاتر دانشگاه تهران را بنیان گذاشتند و کار تدریس را بدون وقفه تا پایان عمر در دانشگاههای تهران و کلیهٔ دانشگاههای تئاتری ادامه داد. در سال ۱۳۷۳ به تأسیس کلاسهای آزاد بازیگری و کارگردانی دست زد که هنرجویان بسیاری از آنجا دانشآموخته شدند و به عرصهٔ حرفهای هنر وارد شدند. ایشان به دلیل بیماری سرطان کبد، صبح روز پنجشنبه 22 تیر ماه 1391 دارفانی را وداع گفت.
وفات «قاضی سعید بن سناء الملک» ادیب مصری (608 ق) ابوالقاسم هبةاللَّه بن جعفر ملقب به قاضی سعید ابن سناء الملک در سال 545 ق در قاهره به دنیا آمد. او قرآن، نحو و برخی علوم دیگر را فرا گرفت و با سرودن قصایدی در مدح صلاحالدین ایوبی و نیز قاضی فاضل، نبوغ خود را آشکار نمود. پس از این که وی در فنون بلاغت و نویسندگی تبحّر و تجربهای کسب کرد، قاضی فاضل او را در امور ولایت مصر به کار گماشت ولی آن چه بیشتر باعث شهرت و بلندی آوازهٔ ابن سناءالملک شد، تدوینِ اصول و قواعد مُوَشّحات است. دیوان شعر او در موضوعات گوناگون از جمله توصیف روز عاشورا و شهادت امام حسین (ع) و... سروده شده است.
درگذشت عالم زاهد آیت اللَّه «شیخ حسنعلی تهرانی» (1325 ق) آیتاللَّه شیخ حسنعلی تهرانی فرزند حاج محمود تاجر تبریزی در تهران دیده به جان گشود. پس از فراگیری مقدمات، عازم نجف اشرف گردید و از محضر بزرگانی چون میرزای بزرگ شیرازی بهره جست. ایشان صاحب کرامات بوده و به توصیهٔ استادش، پیش از درس، نهجالبلاغه میگفت و روح شاگردان را با کلام امیرالمؤمنین (ع) صفا میبخشید. این عالم ربانی از صالحین بوده و از کثرت احتیاط، از حقوق شرعی استفاده نمیکرد و به نماز و مراقبت بر اعمال، دقت زیادی داشت. آیتاللَّه تهرانی پس از فوت در جوار حضرت امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
رحلت آیت اللَّه «میرزاهاشم آملی» فقیه نامدار شیعه (1413 ق) آیت اللَّه میرزا هاشم آملی در سال 1322 قمری در روستای «پردمِهِ لاریجان» آمل دیده به جهان گشود. پس از آموختن قرآن و گذراندن تحصیلات ابتدایی، علاقهٔ سرشار او به علوم دینی، وی را به آمل و از آن جا به تهران کشاند. در مدرسهٔ علمیهٔ سپهسالار تهران که در آن زمان زیر نظر آیتاللَّه سید حسن مدرس اداره میشد اقامت نمود. وی به علت هوش و ذکاوت زیادش در تهران از محضر اساتیدی چون سیدمحمد تنکابنی و میرزا ابوالحسن شعرانی استفاده نمود. پس از مدتی به قم عزیمت نمود و از محضر اساتیدی چون آیتاللَّه حائری، حجت کوه کمرهای و شاه آبادی استفاده شایانی برد. پس از اخذ اجازهٔ اجتهاد، به نجف اشرف مشرف شد و از دروس فقه و اصول میرزای نائینی، سیدابوالحسن اصفهانی و آقاضیاء عراقی کسب فیض نمود. میرزا هاشم آملی همچنین در امور سیاسی و مبارزه علیه رژیم ستمشاهی بسیار فعال بود و نقش مثبتی در حمایت از امام راحل (ره) و انقلاب اسلامی داشته است. آثاری چون بدایعُ الافکار، حاشیه بر عُروةُ الوُثقی، کتاب الصلاة و تقریرات دروس آیتاللَّه حائری از وی به جای مانده است. سرانجام این عالم ربانی در چهارم رمضان سال 1413 ق برابر با هفتم اسفند 1371 ش در 91 سالگی دار فانی راوداع گفت و در مسجد بالاسرِ حرم حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
تولد میرزاعبدالحسین قدسی، شاعر ادیب و هنرمند خوشنویس برجسته (1287 ق) میرزاعبدالحسین قدسی، در شب چهارم رمضان ۱۲۸۷ق چشم به جهان گشود. میرزاعبدالحسین قدسی؛ ادیب فاضل و شاعر، جامع فضایل و کمالات صوری و معنوی و از جمله فرهنگیان اصفهانی بود که با تأسیس مدرسه قدسیه (یکی از قدیمیترین مدارس جدید اصفهان)، فرهنگ جدید را در این شهر هنرپرور پیریزی نمود. وی علاوه بر نوشتن خط نسخ و رقاع؛ در علوم ادبی نیز ید طولائی داشته و گاهی نیز شعری میگفته است. کتاب «تحفةالفاطمیة» و کتاب «شرعیات» جهت مدارس جدید؛ از جمله آثار چاپی بهجای مانده از میرزاعبدالحسین میباشد. از آثار خوشنویسی وی نیز میتوان به قرآن وزیری کوچک مذهب عالی روغنی نسخ کتابت خفی عالی؛ و - رقاع کتابت خفی عالی بلکه ممتاز با رقم: «... اشیر الی به کتابة القرآن الحکیم... الحاج میرزا محمد هاشم امام الجمعة والجماعة. کتبه عبدالحسین الاصفهانی» اشاره کرد. میرزاعبدالحسین قدسی پس از عمری خدمت به فرهنگ و هنر این مرز و بوم؛ سرانجام در شب یکشنبه پنجم صفر سال ۱۳۶۶ق دنیای فانی را وداع گفت و چشم از جهان فروبست. وی در تکیه تویسرکانی گورستان تخت فولاد اصفهان مدفون است. ماده تاریخ وفات میرزاعبدالحسین به این شرح است: لما فقدت ادیبا قل لرحلته / عبدالحسین اتی فی جنةالقدس.
آتشسوزی بزرگ شهر رُم پایتخت امپراتوری روم (64 م) نرون امپراتور خونریز و سفاک روم که در 17 سالگی موجب قتل پدرخواندهاش شد، به مدت 14 سال بر مسند امپراتوری تکیه زد. حکومت وی با وعدههای طلایی آغاز شد اما از آنجا که مردی ضعیفالنفس و تحت تاثیر اطرافیان بود به دیکتاتوری روی آورد. از حوادث مهم تاریخ حکومت نرون، وقوع آتشسوزی در شهر رم بود که به دستور وی در تاریخ 13 ژوئیه سال 64 م انجام گرفت. از آن جا که بسیاری از بناها در آن زمان از چوب بود، در مدت کوتاهی، قسمت اعظم شهر باستانی رُم، در کام آتش فرو رفت و عده زیادی از اهالی این شهر بزرگ کشته شدند.
این آتشسوزی همه شهر را فرا گرفت و مدت 6 روز ادامه داشت به طوری که از 14 محله شهر فقط 4 محله باقی ماند. این آتش سوزی بهانه مناسبی به نرون امپراتور خونریز روم داد تا با متهم کردن مسیحیان به دست داشتن در ایجاد حریق رُم، بیش از یکصد هزارتن از آنها را قتل عام کند. دیکتاتور روم سپس طرح شهر جدیدی بر خاکسترهای شهر سوخته، ریخت اما چهار سال بعد از آن در 8 اوت سال 68 م در پی قیام مردمی مجبور به خودکشی گردید.
تشکیل قدیمی ترین ارتش جهان در سوئیس در دوره جدید (1400 م) در سیزدهم ژوئیه 1400 م قدیمیترین ارتش جهان که از بدو تأسیس تاکنون به همان صورتْ باقی مانده و حتی لباسهای افراد آن نیز عوض نشده است، تأسیس شد. تعداد افراد این ارتش کوچک و منظم، 83 نفر و از مردم سوئیس بود. این ارتش که همیشه نفرات آن سوئیسی هستند در این روز برای حفاظت رهبر کاتولیکهایِ آن روز شکل گرفت و هنوز هم پس از گذشت بیش از ششصد سال، وظیفه حفاظت از پاپ را در واتیکان برعهده دارند.
پایان سفر تاریخی، علمی و تحقیقاتی «جِیمز کوک» دریاسالار انگلیسی (1771 م) سفر تاریخی جِیمز کوک دریا سالار معروف انگلیسی به نیم کره جنوبی زمین، از 26 ژوئیه سال 1768 م آغاز شده بود و سه سال به طول انجامید. این سفر در 13 ژوئیه 1771 م پایان یافت و در جریان آن، یک تیم از دانشمندان علوم طبیعی برای بررسی گیاهان، جانوران و ساکنین نیم کره جنوبی و یک تیم برای رَصد سیاره زهره شرکت داشتند.
روز استقلال «رومانی» از امپراتوری عثمانی (1878 م) کشور جمهوری رومانی با 237/500 کیلومتر مربع وسعت در جنوب شرقی اروپا، در غرب دریای سیاه و در همسایگی یوگسلاوی، اوکراین، مولداوی، بلغارستان و مجارستان است. جمعیت رومانی بیش از 22 میلیون نفر بوده که بیشتر از تیرههای رومانیایی و دارای مذهب ارتدوکس میباشند. پیشبینی شده است با توجه به رشد منفی جمعیت در این کشور تا سال 2025 جمعیت رومانی کمتر از 20 میلیون نفر باشد. پایتخت رومانی بخارست نام دارد و واحد پول آن لئو است. زبان رسمی مردم رومانی، رومانیایی و البته زبان مجاری نیز طرفدارانی دارد. از شهرهای مهم آن یاشی، کلوژ و گالاتسی است. رومانی از قرن پانزدهم تحت سلطه عثمانیها قرار داشت ولی در سال 1877 رومانی با روسیه در جنگ علیه عثمانی متحد شد و تا 1878 به این جنگ ادامه داد. در 13 ژوئیه این سال و بر اساس مصوبه کنگره برلین، رومانی رسماً مستقل شد و سه سال بعد استقلال کامل و قطعی خود را به دست آورد.
امضای قرارداد اتحاد بین شوروی و انگلستان در جریان جنگ جهانی دوم (1941 م) فردای حمله آلمان به روسیه در 24 ژوئن 1941 م چرچیل و روزولت آمادگی خود را برای همکاری با استالین در برابر هیتلر اعلام داشتند، زیرا آنها هیتلر را خطر بزرگتر و نزدیکتری میدانستند و معتقد بودند که اگر هیتلر بتواند روسیه را شکست دهد و بر منابع عظیم ثروت آن کشور دست یابد دیگرهیچ قدرتی قادر به جلوگیری از تسلط وی بر جهان نخواهد شد.
استالین از پیامهای کمک و همدردی چرچیل و روزولت استقبال کرد و به دنبال آن، نمایندهای از طرف دولت انگلستان برای عقد یک قرارداد دوستی و اتحاد عازم مسکو شد. بر اساس این قرارداد که در روز 13 ژوئیه 1941 م در مسکو به امضا رسید، انگلیس و شوروی در برابر خطر آلمان متحد شدند و متعهد گردیدند که هیچ یک به عقد قرارداد جداگانه با آلمان مبادرت نکنند. در ادامه انعقاد قرارداد دوستی انگلیس با شوروی، امریکا آمادگی خود را برای ارسال تجهیزات نظامی به شوروی اعلام کرد و زمینههای اشغال ایران از جانب انگلیس، امریکا و شوروی فراهم گردید.
برخی دیگر از رخدادهای امروز • 1822: استقلال طلبان یونان در تنگه ترموپیل نیروهای عثمانی را شکست دادند. • 1854: جورج ایستمن George Eastman موسس کارخانه کداک در رُچستِر ایالت نیویورک به دنیا آمد و 78 سال عمر کرد. وی مخترع حلقه فیلم (فیلم انعطاف پذیر)، پلیت خشک، دوربین کُداک (دوربین کوچک و قابل حمل) و عکس متحرک (فیلم) است. • 1878: دولتهای بزرگ اروپایی بر نقشه تازه بالکان که خود ترسیم کرده بودند صحه گذاردند و به این ترتیب، برای عثمانی در بالکان جایی جز آلبانی باقی نماند. بلغارستان نیر استقلال داخلی یافت و قرار شد که در آنجا از جانب عثمانی، فقط یک فرماندار کل باقی بماند. • 1911: انگلستان و ژاپن پیمان اتحاد خود را برای چهار سال دیگر تمدید کردند. • 1976: نمایندگان 12 دولت که در پاریس اجتماع کرده بودند به توافق رسیدند که از سال 1989 در منطقه قطب جنوب به اکتشاف و استخراج مواد معدنی بپردازند.