رییس ستاد ارتش:
می‌توانیم با کشورهای اسلامی اتحاد استراتژیک داشته باشیم/ جنگ‌طلب نیستیم ولی هوشیاریم
رییس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر اینکه باید شرایطی فراهم کرد تا از هر فرصتی برای گسترش مناسبات دفاعی با دوستانمان استفاده کنیم، گفت: می‌توانیم با کشورهای اسلامی اتحاد استراتژیک و با کشورهای دیگر اتحاد تاکتیکی داشته باشیم.
به گزارش حوزه دفاعي امنيتي باشگاه خبرنگاران، امیر سرتیپ محمد حسین دادرس در گفتگويي با تاکید بر آمادگی نیروهای مسلح کشور بویژه ارتش، اظهارداشت: ما قصد حمله نظامی به هیچ کشوری را نداریم، ولی کسب و گسترش توان دفاعی برای ما مهم است. بنابراین توسعه توان نظامی ما گامی در جهت رشد و توسعه کشور است.
امیر سرتیپ محمدحسین دادرس رییس ستاد ارتش، دارای مدرک دکترای مدیریت استراتژیک، استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه و مؤلف کتاب «تهدیدشناسی و بحران» است.
وی از ابتدای جنگ تحمیلی در جبهه‌ها حضور داشت و با 110 ماه حضور در مناطق عملیاتی دفاع مقدس، جانباز 55 درصد است. وی تاکنون مسئولیت‌های مختلفی از جمله فرماندهی لشکر 64 و فرماندهی نیروی زمینی ارتش را بر عهده داشته و هم‌اکنون نیز رییس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
دادرس همچنین عضو مجمع سازمان‌های صنایع دفاعی، صا ایران، سازمان صنایع هوایی، مجمع سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و عضو مجمع سازمان اتکا است که عالی‌ترین شورای هدایت و تصمیم‌گیری برای این مجموعه‌ها محسوب می‌شود. از وی تاکنون چندین مقاله در نشریات بین‌المللی و نشریات داخلی به چاپ رسیده است.
به گزارش ایسنا، مشروح گفت‌وگوی امیر سرتیپ دادرس با پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش درباره جنگ الکترونیک و جایگاه نیروهای مسلح در آن، اولویت‌های دفاعی دولت جدید و تأثیر تحریم‌ها در خودکفایی نیروهای مسلح ایران بدین شرح است:
* جنگ‌طلب نیستیم ولی هوشیاری نظامی‌مان را حفظ می‌کنیم
- شاید برای خیلی‌ها مهم باشند بدانند ایرانی که جزو کشورهای بزرگ منطقه بوده و در معادلات جهانی نیز تأثیرگذار است، قدرت دفاعی‌اش، الان در چه جایگاهی قرار دارد؟
اتّکای نیروهای مسلح ایران به قدرت بومی خودشان است. الان پیشرفته‌ترین تجهیزاتی که با قیمت سرسام‌آور به منطقه ما وارد می‌شود، در لحظه بحران، کنترلش در اختیار کشورهای فروشنده آن است. قطعاً این شیوه دفاعی قدرت‌آفرین نیست و برآیندش برای تولیدکننده است، ولی هزینه‌اش را کشورهای منطقه می‌دهند.
ما امروز در حوزه صنایع دفاعی، الحمدالله چیزی را می‌سازیم که به آن نیاز داریم و کنترل آن هم در اختیار خودمان است. تجهیزات ساخت ما در حوزه نظامی امروز ایجاد استقلال کرده است.
وقتی مستشاران آمریکایی در ابتدای انقلاب ایران را رها کردند، خیلی‌ها احساس کردند که همه‌چیز می‌خوابد، اما ایمان، خلاقیت، هوش و تعصب ایرانی به صحنه آمد و همه‌چیز را به حرکت واداشت. ما و دشمنانمان می‌دانیم که تولید محصولات دفاعی، امنیت واقعی برای ما ایجاد کرده است. علاوه بر اینکه خود آنها می‌دانند که ما به دنبال جنگ‌طلبی و حمله کردن به دیگران نیستیم، ولی هوشیاری نظامی‌مان را حفظ می‌کنیم چون این دستور قرآن است. ولی آنها برای تشویش اذهان عمومی مدام از یک خطر بالقوه ذهنی اسم می‌برند، در حالی که خودشان می‌دانند این طور نیست. اگر این‌طور نباشد، فشارهای سختی ایجاد می‌کردند. هراس رژیم غاصب صهیونیستی ودشمنان ما نشان می‌دهد این بازدارندگی مؤثر بوده است و اگر زمانی بحرانی ایجاد شود، توان نظامی ما می‌تواند مؤثر باشد.
استراتژی ما از «دفاعی» به «بازدارنده» تغییر کرده است
سه دهه بعد از تشکیل جمهوری اسلامی، استراتژی ما از «دفاعی» به «بازدارنده» تغییر کرده است. این شیوه تأثیر خود را در موضع‌گیری مقامات سیاسی ما هم گذاشته است. چه تغییری در نیروهای مسلح ما رخ داده است که موجب تغییر در استراتژی نظامی ما شده است و بعد تأثیرش را در حوزه دیپلماسی ما هم گذاشته است؟
وقتی ارتشی نیرو به مرز اعزام کند، این اعلام خطر به طرف مقابل است. واکنش طرف مقابل در واقع همان حرکت بر اساس استراتژی دفاعی است، اما استراتژی بازدارنده علاوه بر شواهد، به قرینه‌ها هم کار دارد. به قرینه‌های مشهود و غیر مشهود دارد.
در نگاه بازدارندگی ما به نیات دشمن هم کار داریم. این هم برانگیخته‌شدن از متن قرآن است. قرآن می‌گوید: «به‌گونه‌ای آماده شوید که دشمن خدا از شما بترسند». ما قصد حمله نظامی به هیچ کشوری را نداریم، ولی کسب و گسترش توان دفاعی برای ما مهم است. بنابراین توسعه توان نظامی ما گامی در جهت رشد و توسعه کشور است.
وقتی اینجا در کشور با قدرت امنیت را برقرار می‌کنیم، این در اقتصاد کشور هم تأثیر می‌گذارد. اگر رخدادهایی مثل آنچه امروز در عراق اتفاق می‌افتد، در ایران باشد، آیا سرمایه‌گذاری خارجی محقق می‌شود؟ سرمایه‌گذاری به محیط با ثبات نیاز دارد.
* وجود امنیت، فضا را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم می‌کند
- بنابراین شما معتقدید جنگ و دیپلماسی دو روی یک سکه است؟
بله؛ قدرت دفاعی توانمندی‌های عرصه‌های دیگر را باز می‌کند. عرصه سیاسی یا فرهنگی آنگاه که پشتوانه قوی نظامی داشته باشد، موفق است و فضای بزرگتری برای یک کشور ایجاد می‌کند. از طرف دیگر وجود امنیت، فضا را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم می‌کند. به همین دلیل، با فشار و تحریم تلاش می‌کنند ما را از راهمان دور کنند.
* در جنگ زمینی نسبت به دشمن سر هستیم
- جنگ‌های امروز و آینده را جنگ الکترونیک می‌خوانند. این شیوه تغییراتی را درباره نسبت توجه به نیروهای مختلف بوجود می‌آورد. آیا کماکان نیروهای مسلح ما عمده تمرکزشان روی نیروی زمینی است؟
اینکه صحنه زمینی تعیین‌کننده است، نظر یک تئوریسین دفاعی به نام «مکیندر» است و 120 سال قبل مطرح شده است؛ اما فهم درست از مفاهیم نظامی این است که ما یک نگاه تلفیقی به تئوری‌های نظامی و واقعیت صحنه جنگ داشته باشیم. آمریکا با حمله به عراق به هدف خود رسید چون در جنگ‌هایی که راهبردش اشغال یک کشور است، نیروی زمینی از همه نیروها تعیین‌کننده‌تر است، ولی وقتی هدف اولیه تضعیف زیرساخت‌های کشوری باشد، نیروی هوایی تعیین‌کننده است.
باید دید در شیوه رزم، کشور متجاوز دنبال چه هدفی است. وقتی نیروی انسانی می‌خواهد تعیین تکلیف کند، در این صحنه‌ها، تجربه ایرانی از آمریکایی‌ها موفق‌تر است و اگر زمانی حماقت دشمنان موجب شد حمله‌ای به این کشور صورت بگیرد، به تعبیر حضرت آقا «بزن دررویی نیست»، یعنی ما در جنگ زمینی نسبت به دشمن سر هستیم.
- به نظرتان در دولت یازدهم اولویت صنایع دفاعی ما باید به سمت حوزه صنایع الکترونیک برود یا تلفیقی از توجه به صنایع هوایی، زمینی و دریایی باشد؟
در جهان امروز معمولاً علوم میان‌رشته‌ای ارتقای بیشتری ایجاد می‌کند. ارتباط بین علوم میان‌رشته‌ای موجب رشد می‌شود. پزشکی هسته‌ای یک میان‌رشته‌ای است که از تلفیق علوم پزشکی و فیزیک و مکانیک به دست می‌آید، یعنی با تلفیق، علوم مختلف را با نیاز خودمان در یک راستا قرار دهیم. این نیازها باید کنار هم دیده شود. البته حرف شما درست است؛ حوزه الکترونیک آمده و فضا را عوض کرده است. یعنی همه حوزه‌ها را وابسته به خود کرده است و ما هر جا وارد می‌شویم، باید نیم‌نگاهی نیز به حوزه الکترونیک داشته باشیم.
* در بین 16 کشور منطقه از نظر بودجه نظامی رتبه 15 را داریم
- اشاره کرده بودید که در میان برخی از مسئولان درباره بودجه نظامی بحث‌های زیادی صورت می‌گیرد. آیا مسئولان سیاسی ما دغدغه نیروهای مسلح در خصوص بودجه را درک می‌کنند؟
قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم، این را بدانید که ما در بین 16 کشور منطقه از نظر بودجه نظامی رتبه 15 را داریم، یعنی برخلاف تصور، بودجه نظامی کشور بر اساس تهدیدات دشمنان نیست، ولی به دلیل غیرت و حمیت ایرانی، توان نظامی جمهوری اسلامی با تکیه بر دستاوردهای دفاعی ما به مرحله قابل قبولی رسیده است.
رابطه بودجه نظامی هر کشور ارتباط مستقیمی با GDP (تولید ناخالص داخلی) دارد. این شاخص در تعیین بودجه نظامی بسیار اهمیت دارد. به هر حال ما اعتبارات کمتری را به بخش نظامی تخصیص می‌دهیم، ولی فرماندهی معظم کل قوا به طور کلی، واقعیت نیروهای مسلح را به عالی‌ترین شکل درک می‌کنند. مجلس هم مطلع است. در عین حال دشمنان نظام تبلیغ می‌کنند که اعتبارات وسیعی در حوزه دفاعی تخصیص داده‌ایم. به هر حال برای اشراف بیشتر مسئولان سیاسی نسبت به دغدغه‌های نیروهای مسلح، راهکارهای امتحان‌شده‌ای وجود دارد.
در خیلی از کشورها کسانی که می‌خواهند بر مسند مسئولیت‌های کلیدی بنشینند، باید دوره امنیت ملی را حتما بگذارنند. چرا؟ چون مبانی دفاعی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی تعیین‌کننده است.
- چه ضرورتی دارد که مسئول سیاسی یک کشور دوره امنیت ملی را طی کند؟
مثلاً گاهی یک نماینده محترم مجلس به دلیل درخواست‌های مردمی می‌خواهد یک جاده در حوزه انتخابیه‌اش کشیده شود، ولی این اقدام ممکن است در واقع امنیت ملی را خدشه‌دار کند؛ چراکه راه ورود دشمن را به کشور باز می‌کند. خب آن نماینده عزیز دنبال برآورده کردن مطالبات حقه مردم است، ولی ممکن است اطلاع کافی نداشته باشد که این کار منطبق با قواعد امنیتی نیست. به این جهت است که عرض می‌کنم باید کسی که می‌خواهد در مقام مسئول قرار بگیرد، امنیت ملی و مفاهیم آن را بشناسد.
یکی دیگر از نکات مهم ضرورت وجود پیوست‌های هم امنیتی و هم فرهنگی در کنار پروژه‌های مهم و راهبردی کشور است. این امر در زمینه مسایل و موضوعات مرتبط با مراکز حساس کشور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
* مقام معظم رهبری تحریم انتخابی را برای بنیه دفاعی توصیه کردند
- تحریم در عرصه‌های مختلف، واقعیت امروز ماست، اما در زمینه دفاعی، ایران سال‌هاست که تحریم است. این تحریم ما را مجبور کرد به سمت صنایع نظامی بومی حرکت کنیم. تأثیر این حرکت در روند خودکفایی ما چه بوده است؟
تحریم پدیده‌ای است که ما بعد از انقلاب همواره شاهد آن بوده‌ایم. تحریم ترفندی بوده که دشمنان ما از گذشته دور به کار بردند. درست است که تحریم موجب شد در بخشی از قسمت‌ها در حوزه‌های مختلف به ما فشارهایی وارد شود، اما برای ما دستاوردهای خوبی هم داشته است. جالب است بدانیم که زمانی که دشمنان احساس کنند این دستاوردها، توانمندی‌هایی را می‌تواند در کشور مقابل ایجاد کند، خودشان معمولاً کمی دایره تحریم‌ها را کم می‌کنند تا این توانمندی‌ها ایجاد نشود.
مقام معظم رهبری تحریم انتخابی را برای بنیه دفاعی توصیه کردند. این تحریم انتخابی برای یک دوره زمانی میان مدت نتیجه‌اش این شد که بنیه دفاعی ما از یک استقلال برخوردار شد و در حال حاضر بنیه دفاعی نیروی‌های مسلح در صنایع دفاعی کشور، چه در سپاه، ارتش یا نیروی انتظامی وابستگی به نیروهای خارجی ندارد.
تحریمی که امروز متوجه نظام جمهوری اسلامی ایران شده است، در صنایع دفاعی می‌تواند منشاء یک حرکت بلند باشد. به عنوان مثال ما می‌توانیم در سطح کشور تمام نیازمندی‌ها و واردات و تمام آن چیزی را که برای ما به نوعی وابستگی ایجاد کرده است با کمک مراکز پژوهشی، صنعتی، تحقیقاتی و دانشگاه‌ها تأمین کنیم.
* در بنیه دفاعی کشورمان توانمندی بسیار زیادی موجود است
امروزه در بنیه دفاعی کشورمان توانمندی بسیار زیادی موجود است که اگر این توانمندی بتواند با تدبیر و توانمندی صنعتی کشور یک رابطه معنایی داشته باشند، قطعاً ما یک جهش بسیار ارزشمند در عبور از تحریم‌ها خواهیم داشت.
ما در داخل ارتش با تدبیری که فرمانده معظم کل قوا ابلاغ فرمودند، توانستیم مراکز پژوهشی بسیار فعالی را ایجاد کنیم که نتایج بسیار خوبی نیز برایمان داشت.
ارتقاء و ساخت انواع موشک‌ها، مراکز بسیار فعالی که قطعه‌سازی را به صورت یک نهضت ادامه می‌دهند، همه و همه ما را به مرحله‌ای رسانده است که ما برای بازآماد (بازسازی کامل) هواپیما و برای به‌روز کردن و سر پا نگه‌داشتن وسایل، نیازی به خارج نداشته باشیم.
ارتش خیلی وقت است که در تحریم است، اما ادوات دفاعی ما از نظر شاخص‌های نظامی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. مثلاً در حوزه دریایی ما به توانمندی‌های بسیار بالایی رسیده‌ایم. امروز ناو جماران ما به آب‌های آزاد، اقیانوس‌ها و آب‌های دور اعزام می‌شود و خوشبختانه این اعزام برکات زیادی هم برای دنیای اسلام داشته است. البته در دیگر حوزه‌های زمینی، هوایی و پدافند نیز دستاوردهای ارزشمندی کسب شده که برخی از آنها به اطلاع مردم عزیزمان رسیده است.
اگر شما به گذشته دریای سرخ نگاه کنید می‌بینید که در گذشته ناامنی دریایی بسیار زیادی در این منطقه بود، اما امروز با حضور قدرتمند نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پدیده راهزنی دریایی چه در آنجا و چه در سطح دنیا محدود شده است. ما در این اقدام بزرگ با تجاربی که از دفاع مقدس و همچنین تجارب ارزشمند نظامی داشتیم، توانسته‌ایم به کشورهای دیگر، کشورهایی که حتی ارتباط نزدیک هم با آنان نداشتیم کمک کنیم. این اقدام ما متوجه جوامع بین‌المللی و جهانی بوده است و ما به عنوان یک وظیفه انسانی و یک اقدام بشردوستانه و صلح‌دوستانه آن را دنبال کردیم.
امروز ما زیرسطحی‌ها و موشک‌های سطح به دریا را خودمان می‌سازیم، در حوزه پدافندی یک پوشش مناسب راداری در حد نیاز و در اندازه مورد نیاز در سطح کشور داریم و این در حالی بود که زمانی ما مدت‌ها منتظر یک لامپ بودیم و تجهیزاتمان خوابیده بود، اما امروز خودمان در اندازه بیشتر از آن چیزی که در گذشته داشتیم، متناسب با نیازهایمان آن را تهیه کرده‌ایم.
ما تمام تهدیداتی که بیشتر جنبه عملیات روانی دارد یا با خوی تجاوزکارانه آن تهدیدکننده یک رابطه مستقیم دارد را مد نظر داریم و متناسب با آن تهدید نیز خودمان را تجهیز کرده‌ایم.
* مي‌توانيم با کشورهای اسلامی اتحاد استراتژیک داشته باشیم
- در دولت نهم و دهم وزارت دفاع یکی از اقدامات خود را توسعه دیپلماسی دفاعی قرار داد. فکر می‌کنید دولت یازدهم این مسیر را چگونه ادامه دهد؟
از دو دهه قبل، بیشتر از گذشته دنیا گرفتار جنگ نرم شده است و در کشورهایی که زمینه داشته است، دشمن از دین بیشترین استفاده را برای ایجاد اختلاف کرده است تا از این طریق فاصله بین کشورهای مسلمان را بیشتر کند. این در حالی است که ما خیلی می‌توانیم به هم نزدیک باشیم. روزی «باری بوزان» تئوریسین علوم سیاسی در 16 سال قبل برای سخنرانی در وزارت خارجه به ایران آمده بود. در آن سخنرانی او به موضوع قدرت‌های جهان کنونی و آینده پرداخت. او شروع به برشماری قدرت‌های دنیا کرد. یکی از دانشجویان به او اعتراض کرد که شما که تئوریسین بزرگی هستید چرا یک میلیارد مسلمان که تأمین‌کننده بیش از 70 درصد نفت و گاز دنیا هستند را جزو قدرت‌های جهان محسوب نمی‌کنید؟ او در پاسخ به گفت «من سوالی از شما دارم؟ شما کدام دو کشور مسلمان را سراغ دارید که با هم دوست باشند و روابط صمیمانه داشته باشند؟»
در خصوص دیپلماسی دفاعی باید شرایطی فراهم کرد تا از هر فرصتی برای گسترش مناسبات دفاعی با دوستانمان استفاده کنیم. با کشورهای اسلامی می‌توانیم اتحاد استراتژیک داشته باشیم، چون از جنبه اعتقادی دارای ریشه‌های مشترک هستیم. با کشورهای دیگر هم می‌توانیم یک اتحاد تاکتیکی داشته باشیم. به عنوان مثال با کره شمالی و ونزوئلا باید ارتباط داشته باشیم. اینکه اولویت در کدام باشد، باید به زمینه آن بازگردد.
محصور شدن در قواعد کلاسیک، خلاقیت‌ها را از بین می‌برد
- قابی در اتاق شماست که هشت آفت بزرگ را که در کیمن مسئولان نظام است، بر اساس فرمایشات رهبر انقلاب مشخص کرده است. از نگاه شما، آفت‌هایی که در کمین نیروهای مسلح ماست، چیست؟
ما با آفتی که مواجه هستیم این است که توجه بیش از اندازه به نظم و هدف شدن نظم، ممکن است شما را از خلاقیت دور کند. محصور شدن در قواعد کلاسیک، خلاقیت‌ها را از بین می‌برد. معمولاً تشکیلات در هرکجا وجود دارد باید مراقبت کرد که خلاقیتش کشته نشود، چون در یک دوره زمانی طولانی، اگر نظم هدف قرار گیرد ممکن است خلاقیت را محصور کند و این موجب شود در روزمرگی گرفتار شویم. اگرچه بی‌نظمی هم یعنی از دست رفتن همه‌چیز.
دومین نکته‌ای که حضرت آقا روی آن تأکید کرده‌اند، توجه به سلامت فردی و جامعه است. باید مدام از این سلامت مراقبت کرد. باید همواره مراقبت کنیم که از دایره آموزه‌ها و تعالیم دینی خارج نشویم.
انتهای پیام/
امیر سرتیپ محمدحسین دادرس رییس ستاد ارتش، دارای مدرک دکترای مدیریت استراتژیک، استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه و مؤلف کتاب «تهدیدشناسی و بحران» است.
وی از ابتدای جنگ تحمیلی در جبهه‌ها حضور داشت و با 110 ماه حضور در مناطق عملیاتی دفاع مقدس، جانباز 55 درصد است. وی تاکنون مسئولیت‌های مختلفی از جمله فرماندهی لشکر 64 و فرماندهی نیروی زمینی ارتش را بر عهده داشته و هم‌اکنون نیز رییس ستاد ارتش جمهوری اسلامی ایران است.
دادرس همچنین عضو مجمع سازمان‌های صنایع دفاعی، صا ایران، سازمان صنایع هوایی، مجمع سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح و عضو مجمع سازمان اتکا است که عالی‌ترین شورای هدایت و تصمیم‌گیری برای این مجموعه‌ها محسوب می‌شود. از وی تاکنون چندین مقاله در نشریات بین‌المللی و نشریات داخلی به چاپ رسیده است.
به گزارش ایسنا، مشروح گفت‌وگوی امیر سرتیپ دادرس با پایگاه اطلاع‌رسانی ارتش درباره جنگ الکترونیک و جایگاه نیروهای مسلح در آن، اولویت‌های دفاعی دولت جدید و تأثیر تحریم‌ها در خودکفایی نیروهای مسلح ایران بدین شرح است:
* جنگ‌طلب نیستیم ولی هوشیاری نظامی‌مان را حفظ می‌کنیم
- شاید برای خیلی‌ها مهم باشند بدانند ایرانی که جزو کشورهای بزرگ منطقه بوده و در معادلات جهانی نیز تأثیرگذار است، قدرت دفاعی‌اش، الان در چه جایگاهی قرار دارد؟
اتّکای نیروهای مسلح ایران به قدرت بومی خودشان است. الان پیشرفته‌ترین تجهیزاتی که با قیمت سرسام‌آور به منطقه ما وارد می‌شود، در لحظه بحران، کنترلش در اختیار کشورهای فروشنده آن است. قطعاً این شیوه دفاعی قدرت‌آفرین نیست و برآیندش برای تولیدکننده است، ولی هزینه‌اش را کشورهای منطقه می‌دهند.
ما امروز در حوزه صنایع دفاعی، الحمدالله چیزی را می‌سازیم که به آن نیاز داریم و کنترل آن هم در اختیار خودمان است. تجهیزات ساخت ما در حوزه نظامی امروز ایجاد استقلال کرده است.
وقتی مستشاران آمریکایی در ابتدای انقلاب ایران را رها کردند، خیلی‌ها احساس کردند که همه‌چیز می‌خوابد، اما ایمان، خلاقیت، هوش و تعصب ایرانی به صحنه آمد و همه‌چیز را به حرکت واداشت. ما و دشمنانمان می‌دانیم که تولید محصولات دفاعی، امنیت واقعی برای ما ایجاد کرده است. علاوه بر اینکه خود آنها می‌دانند که ما به دنبال جنگ‌طلبی و حمله کردن به دیگران نیستیم، ولی هوشیاری نظامی‌مان را حفظ می‌کنیم چون این دستور قرآن است. ولی آنها برای تشویش اذهان عمومی مدام از یک خطر بالقوه ذهنی اسم می‌برند، در حالی که خودشان می‌دانند این طور نیست. اگر این‌طور نباشد، فشارهای سختی ایجاد می‌کردند. هراس رژیم غاصب صهیونیستی ودشمنان ما نشان می‌دهد این بازدارندگی مؤثر بوده است و اگر زمانی بحرانی ایجاد شود، توان نظامی ما می‌تواند مؤثر باشد.
استراتژی ما از «دفاعی» به «بازدارنده» تغییر کرده است
سه دهه بعد از تشکیل جمهوری اسلامی، استراتژی ما از «دفاعی» به «بازدارنده» تغییر کرده است. این شیوه تأثیر خود را در موضع‌گیری مقامات سیاسی ما هم گذاشته است. چه تغییری در نیروهای مسلح ما رخ داده است که موجب تغییر در استراتژی نظامی ما شده است و بعد تأثیرش را در حوزه دیپلماسی ما هم گذاشته است؟
وقتی ارتشی نیرو به مرز اعزام کند، این اعلام خطر به طرف مقابل است. واکنش طرف مقابل در واقع همان حرکت بر اساس استراتژی دفاعی است، اما استراتژی بازدارنده علاوه بر شواهد، به قرینه‌ها هم کار دارد. به قرینه‌های مشهود و غیر مشهود دارد.
در نگاه بازدارندگی ما به نیات دشمن هم کار داریم. این هم برانگیخته‌شدن از متن قرآن است. قرآن می‌گوید: «به‌گونه‌ای آماده شوید که دشمن خدا از شما بترسند». ما قصد حمله نظامی به هیچ کشوری را نداریم، ولی کسب و گسترش توان دفاعی برای ما مهم است. بنابراین توسعه توان نظامی ما گامی در جهت رشد و توسعه کشور است.
وقتی اینجا در کشور با قدرت امنیت را برقرار می‌کنیم، این در اقتصاد کشور هم تأثیر می‌گذارد. اگر رخدادهایی مثل آنچه امروز در عراق اتفاق می‌افتد، در ایران باشد، آیا سرمایه‌گذاری خارجی محقق می‌شود؟ سرمایه‌گذاری به محیط با ثبات نیاز دارد.
* وجود امنیت، فضا را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم می‌کند
- بنابراین شما معتقدید جنگ و دیپلماسی دو روی یک سکه است؟
بله؛ قدرت دفاعی توانمندی‌های عرصه‌های دیگر را باز می‌کند. عرصه سیاسی یا فرهنگی آنگاه که پشتوانه قوی نظامی داشته باشد، موفق است و فضای بزرگتری برای یک کشور ایجاد می‌کند. از طرف دیگر وجود امنیت، فضا را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی فراهم می‌کند. به همین دلیل، با فشار و تحریم تلاش می‌کنند ما را از راهمان دور کنند.
* در جنگ زمینی نسبت به دشمن سر هستیم
- جنگ‌های امروز و آینده را جنگ الکترونیک می‌خوانند. این شیوه تغییراتی را درباره نسبت توجه به نیروهای مختلف بوجود می‌آورد. آیا کماکان نیروهای مسلح ما عمده تمرکزشان روی نیروی زمینی است؟
اینکه صحنه زمینی تعیین‌کننده است، نظر یک تئوریسین دفاعی به نام «مکیندر» است و 120 سال قبل مطرح شده است؛ اما فهم درست از مفاهیم نظامی این است که ما یک نگاه تلفیقی به تئوری‌های نظامی و واقعیت صحنه جنگ داشته باشیم. آمریکا با حمله به عراق به هدف خود رسید چون در جنگ‌هایی که راهبردش اشغال یک کشور است، نیروی زمینی از همه نیروها تعیین‌کننده‌تر است، ولی وقتی هدف اولیه تضعیف زیرساخت‌های کشوری باشد، نیروی هوایی تعیین‌کننده است.
باید دید در شیوه رزم، کشور متجاوز دنبال چه هدفی است. وقتی نیروی انسانی می‌خواهد تعیین تکلیف کند، در این صحنه‌ها، تجربه ایرانی از آمریکایی‌ها موفق‌تر است و اگر زمانی حماقت دشمنان موجب شد حمله‌ای به این کشور صورت بگیرد، به تعبیر حضرت آقا «بزن دررویی نیست»، یعنی ما در جنگ زمینی نسبت به دشمن سر هستیم.
- به نظرتان در دولت یازدهم اولویت صنایع دفاعی ما باید به سمت حوزه صنایع الکترونیک برود یا تلفیقی از توجه به صنایع هوایی، زمینی و دریایی باشد؟
در جهان امروز معمولاً علوم میان‌رشته‌ای ارتقای بیشتری ایجاد می‌کند. ارتباط بین علوم میان‌رشته‌ای موجب رشد می‌شود. پزشکی هسته‌ای یک میان‌رشته‌ای است که از تلفیق علوم پزشکی و فیزیک و مکانیک به دست می‌آید، یعنی با تلفیق، علوم مختلف را با نیاز خودمان در یک راستا قرار دهیم. این نیازها باید کنار هم دیده شود. البته حرف شما درست است؛ حوزه الکترونیک آمده و فضا را عوض کرده است. یعنی همه حوزه‌ها را وابسته به خود کرده است و ما هر جا وارد می‌شویم، باید نیم‌نگاهی نیز به حوزه الکترونیک داشته باشیم.
* در بین 16 کشور منطقه از نظر بودجه نظامی رتبه 15 را داریم
- اشاره کرده بودید که در میان برخی از مسئولان درباره بودجه نظامی بحث‌های زیادی صورت می‌گیرد. آیا مسئولان سیاسی ما دغدغه نیروهای مسلح در خصوص بودجه را درک می‌کنند؟
قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم، این را بدانید که ما در بین 16 کشور منطقه از نظر بودجه نظامی رتبه 15 را داریم، یعنی برخلاف تصور، بودجه نظامی کشور بر اساس تهدیدات دشمنان نیست، ولی به دلیل غیرت و حمیت ایرانی، توان نظامی جمهوری اسلامی با تکیه بر دستاوردهای دفاعی ما به مرحله قابل قبولی رسیده است.
رابطه بودجه نظامی هر کشور ارتباط مستقیمی با GDP (تولید ناخالص داخلی) دارد. این شاخص در تعیین بودجه نظامی بسیار اهمیت دارد. به هر حال ما اعتبارات کمتری را به بخش نظامی تخصیص می‌دهیم، ولی فرماندهی معظم کل قوا به طور کلی، واقعیت نیروهای مسلح را به عالی‌ترین شکل درک می‌کنند. مجلس هم مطلع است. در عین حال دشمنان نظام تبلیغ می‌کنند که اعتبارات وسیعی در حوزه دفاعی تخصیص داده‌ایم. به هر حال برای اشراف بیشتر مسئولان سیاسی نسبت به دغدغه‌های نیروهای مسلح، راهکارهای امتحان‌شده‌ای وجود دارد.
در خیلی از کشورها کسانی که می‌خواهند بر مسند مسئولیت‌های کلیدی بنشینند، باید دوره امنیت ملی را حتما بگذارنند. چرا؟ چون مبانی دفاعی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی و اجتماعی تعیین‌کننده است.
- چه ضرورتی دارد که مسئول سیاسی یک کشور دوره امنیت ملی را طی کند؟
مثلاً گاهی یک نماینده محترم مجلس به دلیل درخواست‌های مردمی می‌خواهد یک جاده در حوزه انتخابیه‌اش کشیده شود، ولی این اقدام ممکن است در واقع امنیت ملی را خدشه‌دار کند؛ چراکه راه ورود دشمن را به کشور باز می‌کند. خب آن نماینده عزیز دنبال برآورده کردن مطالبات حقه مردم است، ولی ممکن است اطلاع کافی نداشته باشد که این کار منطبق با قواعد امنیتی نیست. به این جهت است که عرض می‌کنم باید کسی که می‌خواهد در مقام مسئول قرار بگیرد، امنیت ملی و مفاهیم آن را بشناسد.
یکی دیگر از نکات مهم ضرورت وجود پیوست‌های هم امنیتی و هم فرهنگی در کنار پروژه‌های مهم و راهبردی کشور است. این امر در زمینه مسایل و موضوعات مرتبط با مراکز حساس کشور اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
* مقام معظم رهبری تحریم انتخابی را برای بنیه دفاعی توصیه کردند
- تحریم در عرصه‌های مختلف، واقعیت امروز ماست، اما در زمینه دفاعی، ایران سال‌هاست که تحریم است. این تحریم ما را مجبور کرد به سمت صنایع نظامی بومی حرکت کنیم. تأثیر این حرکت در روند خودکفایی ما چه بوده است؟
تحریم پدیده‌ای است که ما بعد از انقلاب همواره شاهد آن بوده‌ایم. تحریم ترفندی بوده که دشمنان ما از گذشته دور به کار بردند. درست است که تحریم موجب شد در بخشی از قسمت‌ها در حوزه‌های مختلف به ما فشارهایی وارد شود، اما برای ما دستاوردهای خوبی هم داشته است. جالب است بدانیم که زمانی که دشمنان احساس کنند این دستاوردها، توانمندی‌هایی را می‌تواند در کشور مقابل ایجاد کند، خودشان معمولاً کمی دایره تحریم‌ها را کم می‌کنند تا این توانمندی‌ها ایجاد نشود.
مقام معظم رهبری تحریم انتخابی را برای بنیه دفاعی توصیه کردند. این تحریم انتخابی برای یک دوره زمانی میان مدت نتیجه‌اش این شد که بنیه دفاعی ما از یک استقلال برخوردار شد و در حال حاضر بنیه دفاعی نیروی‌های مسلح در صنایع دفاعی کشور، چه در سپاه، ارتش یا نیروی انتظامی وابستگی به نیروهای خارجی ندارد.
تحریمی که امروز متوجه نظام جمهوری اسلامی ایران شده است، در صنایع دفاعی می‌تواند منشاء یک حرکت بلند باشد. به عنوان مثال ما می‌توانیم در سطح کشور تمام نیازمندی‌ها و واردات و تمام آن چیزی را که برای ما به نوعی وابستگی ایجاد کرده است با کمک مراکز پژوهشی، صنعتی، تحقیقاتی و دانشگاه‌ها تأمین کنیم.
* در بنیه دفاعی کشورمان توانمندی بسیار زیادی موجود است
امروزه در بنیه دفاعی کشورمان توانمندی بسیار زیادی موجود است که اگر این توانمندی بتواند با تدبیر و توانمندی صنعتی کشور یک رابطه معنایی داشته باشند، قطعاً ما یک جهش بسیار ارزشمند در عبور از تحریم‌ها خواهیم داشت.
ما در داخل ارتش با تدبیری که فرمانده معظم کل قوا ابلاغ فرمودند، توانستیم مراکز پژوهشی بسیار فعالی را ایجاد کنیم که نتایج بسیار خوبی نیز برایمان داشت.
ارتقاء و ساخت انواع موشک‌ها، مراکز بسیار فعالی که قطعه‌سازی را به صورت یک نهضت ادامه می‌دهند، همه و همه ما را به مرحله‌ای رسانده است که ما برای بازآماد (بازسازی کامل) هواپیما و برای به‌روز کردن و سر پا نگه‌داشتن وسایل، نیازی به خارج نداشته باشیم.
ارتش خیلی وقت است که در تحریم است، اما ادوات دفاعی ما از نظر شاخص‌های نظامی در وضعیت بسیار خوبی قرار دارد. مثلاً در حوزه دریایی ما به توانمندی‌های بسیار بالایی رسیده‌ایم. امروز ناو جماران ما به آب‌های آزاد، اقیانوس‌ها و آب‌های دور اعزام می‌شود و خوشبختانه این اعزام برکات زیادی هم برای دنیای اسلام داشته است. البته در دیگر حوزه‌های زمینی، هوایی و پدافند نیز دستاوردهای ارزشمندی کسب شده که برخی از آنها به اطلاع مردم عزیزمان رسیده است.
اگر شما به گذشته دریای سرخ نگاه کنید می‌بینید که در گذشته ناامنی دریایی بسیار زیادی در این منطقه بود، اما امروز با حضور قدرتمند نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران پدیده راهزنی دریایی چه در آنجا و چه در سطح دنیا محدود شده است. ما در این اقدام بزرگ با تجاربی که از دفاع مقدس و همچنین تجارب ارزشمند نظامی داشتیم، توانسته‌ایم به کشورهای دیگر، کشورهایی که حتی ارتباط نزدیک هم با آنان نداشتیم کمک کنیم. این اقدام ما متوجه جوامع بین‌المللی و جهانی بوده است و ما به عنوان یک وظیفه انسانی و یک اقدام بشردوستانه و صلح‌دوستانه آن را دنبال کردیم.
امروز ما زیرسطحی‌ها و موشک‌های سطح به دریا را خودمان می‌سازیم، در حوزه پدافندی یک پوشش مناسب راداری در حد نیاز و در اندازه مورد نیاز در سطح کشور داریم و این در حالی بود که زمانی ما مدت‌ها منتظر یک لامپ بودیم و تجهیزاتمان خوابیده بود، اما امروز خودمان در اندازه بیشتر از آن چیزی که در گذشته داشتیم، متناسب با نیازهایمان آن را تهیه کرده‌ایم.
ما تمام تهدیداتی که بیشتر جنبه عملیات روانی دارد یا با خوی تجاوزکارانه آن تهدیدکننده یک رابطه مستقیم دارد را مد نظر داریم و متناسب با آن تهدید نیز خودمان را تجهیز کرده‌ایم.
* مي‌توانيم با کشورهای اسلامی اتحاد استراتژیک داشته باشیم
- در دولت نهم و دهم وزارت دفاع یکی از اقدامات خود را توسعه دیپلماسی دفاعی قرار داد. فکر می‌کنید دولت یازدهم این مسیر را چگونه ادامه دهد؟
از دو دهه قبل، بیشتر از گذشته دنیا گرفتار جنگ نرم شده است و در کشورهایی که زمینه داشته است، دشمن از دین بیشترین استفاده را برای ایجاد اختلاف کرده است تا از این طریق فاصله بین کشورهای مسلمان را بیشتر کند. این در حالی است که ما خیلی می‌توانیم به هم نزدیک باشیم. روزی «باری بوزان» تئوریسین علوم سیاسی در 16 سال قبل برای سخنرانی در وزارت خارجه به ایران آمده بود. در آن سخنرانی او به موضوع قدرت‌های جهان کنونی و آینده پرداخت. او شروع به برشماری قدرت‌های دنیا کرد. یکی از دانشجویان به او اعتراض کرد که شما که تئوریسین بزرگی هستید چرا یک میلیارد مسلمان که تأمین‌کننده بیش از 70 درصد نفت و گاز دنیا هستند را جزو قدرت‌های جهان محسوب نمی‌کنید؟ او در پاسخ به گفت «من سوالی از شما دارم؟ شما کدام دو کشور مسلمان را سراغ دارید که با هم دوست باشند و روابط صمیمانه داشته باشند؟»
در خصوص دیپلماسی دفاعی باید شرایطی فراهم کرد تا از هر فرصتی برای گسترش مناسبات دفاعی با دوستانمان استفاده کنیم. با کشورهای اسلامی می‌توانیم اتحاد استراتژیک داشته باشیم، چون از جنبه اعتقادی دارای ریشه‌های مشترک هستیم. با کشورهای دیگر هم می‌توانیم یک اتحاد تاکتیکی داشته باشیم. به عنوان مثال با کره شمالی و ونزوئلا باید ارتباط داشته باشیم. اینکه اولویت در کدام باشد، باید به زمینه آن بازگردد.
محصور شدن در قواعد کلاسیک، خلاقیت‌ها را از بین می‌برد
- قابی در اتاق شماست که هشت آفت بزرگ را که در کیمن مسئولان نظام است، بر اساس فرمایشات رهبر انقلاب مشخص کرده است. از نگاه شما، آفت‌هایی که در کمین نیروهای مسلح ماست، چیست؟
ما با آفتی که مواجه هستیم این است که توجه بیش از اندازه به نظم و هدف شدن نظم، ممکن است شما را از خلاقیت دور کند. محصور شدن در قواعد کلاسیک، خلاقیت‌ها را از بین می‌برد. معمولاً تشکیلات در هرکجا وجود دارد باید مراقبت کرد که خلاقیتش کشته نشود، چون در یک دوره زمانی طولانی، اگر نظم هدف قرار گیرد ممکن است خلاقیت را محصور کند و این موجب شود در روزمرگی گرفتار شویم. اگرچه بی‌نظمی هم یعنی از دست رفتن همه‌چیز.
دومین نکته‌ای که حضرت آقا روی آن تأکید کرده‌اند، توجه به سلامت فردی و جامعه است. باید مدام از این سلامت مراقبت کرد. باید همواره مراقبت کنیم که از دایره آموزه‌ها و تعالیم دینی خارج نشویم.
انتهای پیام/
