امروز در تاریخ؛
از انعقاد پیمان «سعد آباد» تا ورود نیروی ارتش سرخ شوروی به بندرانزلی
انعقاد پیمان «سعد آباد»، ورود نیروی ارتش سرخ شوروی به بندرانزلی، رحلت اولین بانوی مجتهد اسلام، مرگ بانی علم جمجمه‌شناسی، امضاء معاهده تاریخی «تیلسیت» و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 17 تیر 1392 خورشیدی برابر با 29 شعبان 1434 هجری و 8 جولای 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
انعقاد پیمان «سعد آباد» در تهران (1316 ش)
ایران، قبل از جنگ جهانی دوم، تحت نفوذ سیاست استعماری انگلیس بود و قدرت متمرکز رضاخان، اداره مملکت را با استبداد تمام برعهده داشت. با روی کار آمدن آتاتورک در ترکیه، با تحریک انگلستان و برای این که شوروی در حلقه محاصره قرار داشته باشد، در هفدهم تیرماه 1316 ش برابر با هشتم ژوئیه 1937 م، پیمان دوستی و عدم تجاوز بین ایران، ترکیه، افغانستان و عراق در کاخ سعدآباد تهران به امضا رسید. به موجب این پیمان، این دولت‌ها متعهد شدند که سیاست خارجی هماهنگی داشته باشند و در مقابله با خطر کمونیسم که هر یک از دولت‌های آنان را تهدید کند، همدیگر را مورد حمایت قرار دهند.
همچنین دولت‌های عضو ضمن این که نباید در امور داخلی هم دخالت کنند، باید در کلیه اختلافات بین المللی که با منافع آنان مربوط است، مشورت نمایند و علیه هم عملیات تجاوزکارانه نداشته باشند؛ اما درعمل، این پیمان، توخالی و پوچ بود و ایران خود همکاری وسیعی با آلمان که شریک شوروی بود، داشت و کارشناسان آلمانی در مؤسسات بسیاری در ایران خدمت می‌کردند.
درگذشت استاد خوشنویس «احمد نجفی زنجانی» (1361 ش)
استاد احمد نجفی زنجانی مشهور به معصومی یا معصومی خوشنویس در سال 1287 ش در نجف اشرف به دنیا آمد. در 25 سالگی در زمره خوشنویسان عصر درآمد و به کتیبه‌نویسی روی آورد. کتیبه‌های درب طلای بارگاه امام علی (ع)، کتابخانه حضرت امیر (ع)، درب نقره حرم سامرا، ضریح آرامگاه مسلم بن عقیل در کوفه، ضریح حضرت عبدالعظیم (ع) در شهر ری، ضریح حضرت رقیه (س) در شام، ضریح امام رضا (ع) و کتیبه‌های مسجد اعظم و مسجد آیینه و موزه قم و ده‌ها اثر ارزشمند در داخل و خارج از کشور به دست توانا و هنرمند این استاد گرانقدر نگاشته شده است. علاوه بر این، به دستور وزارت فرهنگ، عموم اصلاحات کتیبه‌های تاریخی در سراسر کشور و شجره‌نامه‌های انساب سادات و استنساخ کتب قیمتی و تکمیل قرآن‌های خطی و گرانبها توسط وی انجام گرفت. قرآن، مفاتیح الجنان، مناسک حج، رسم المشق و غیره از جمله کتابت‌های اوست. این خوشنویس برجسته به هنگام فوت 74 سال داشت.
درگذشت «محمد علی ناصح» ادیب و شاعر معاصر (1365 ش)
محمدعلی ناصح، متخلص به ناصح در سال 1278 در تهران به دنیا آمد و علاوه بر فراگیری علوم جدید به آموختن علوم قدیمه نیز پرداخت. ناصح از سال 1297 که انجمن ادبی ایران به همت وحید دستگردی در تهران تأسیس شد از اعضای آن بود. او بعدها ریاست این انجمن را تا پایان عمر به عهده گرفت. شرح بوستان سعدی، شرح حال خاقانی شروانی و نیز دیوان اشعار، از او به جای مانده است. محمدعلی ناصح به هنگام فوت، 87 سال داشت.
درگذشت فقیه جلیل و محقق فرزانه آیت‌اللَّه «سیدمحمدحسین حسینی تهرانی» (1374 ش)
آیت‌اللَّه سیدمحمدحسین حسینی تهرانی در سال 1305 ش در تهران دیده به جهان گشود. وی در نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و علامه طباطبایی بهره برد. سید محمد حسین سپس در 25 سالگی به نجف رفت. وی پس از هفت سال و طی مدارج عالی علمی به تهران بازگشت و به اشاعه مکتب تشیع و ابلاغ رسالت دینی همت گماشت. آیت اللَّه حسینی تهرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مشهد عزیمت کرد و به تدریس و تربیت شاگردان و راهنمایی مؤمنین پرداخت.
از این عالم بزرگوار بیش از 40 عنوان کتاب در 75 جلد برجای مانده است که از مطالعه آنها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامی همچون: کلام، فقه، اصول، تفسیر، حدیث، تاریخ، تراجم، حکمت، فلسفه، سیاست، ادبیات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار این عالم بزرگوار عبارتند از: امام‌شناسی در 18 جلد، معادشناسی در 10 جلد، مهر تابان، روح مجرد و نیز نور ملکوت قرآن در 4 جلد. این عالم فرزانه سرانجام در 17 تیر 1374 ش در 69 سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه در صحن مطهر حضرت امام رضا (ع) مدفون گردید.
شهادت آیت‌اللَّه «محمد مهدی ربانی املشی» عضو فقهای شورای نگهبان (1364 ش)
آیت‌اللَّه شیخ محمدمهدی ربانی املشی در سال 1313 شمسی (نیمه شعبان 1353 ق) در خانواده روحانی در قم متولد شد. وی در خدمت پدرش مراتب علمی خویش را آغاز و پس از طی مراحل مقدماتی و سطح علوم حوزوی، از محضر بزرگانی چون آیت‌اللَّه بروجردی و امام خمینی (ره) استفاده نمود. آیت اللَّه ربانی از 17 سالگی در مسیر امور سیاسی قرار گرفت و در قیام 15 خرداد 1342 فعالانه در خدمت نهضت اسلامی بود. وی با انجام سفرهای مختلف، به سخنرانی‌های تندی علیه رژیم می‌پرداخت و در این راه متحمل شش سال زندان و شکنجه و شش سال تبعید گردید.
آیت‌اللَّه ربانی املشی یکی از اعضای فعال جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت و پس از پیروزی انقلاب مسئولیت‌های مختلفی را عهده‌دار بود که عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، دادستانی کل کشور، عضویت شورای عالی قضایی، عضویت در شورای نگهبان و نمایندگی مجلس خبرگان از آن جمله‌اند. سرانجام این عالم ربانی و مجاهد نستوه، پس از سال‌ها فعالیت در راه اسلام، در هفدهم تیرماه 1364 ش در اثر یک بیماری رنج آور که زمینه آن را دشمنان اسلام و انقلاب در او به وجود آورده بودند، در 51 سالگی به شهادت رسید و در حرم مطهر حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد.
رحلت حکیم و فیلسوف گرانقدر، آیت‌اللَّه «محمد اسماعیل صائنی زنجانی» (1377 ش)
آیت‌اللَّه حاج شیخ محمد اسماعیل صائنی زنجانی، در سال 1311 ش (1351 ق) در بیت علم و تقوا و فضیلت در زنجان زاده شد و پس از طی مقدمات و سطوح حوزوی، در هجده سالگی عازم حوزه علمیه قم گردید. ایشان در قم از محضر پر فیض حضرات آیات: سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و حضرت امام خمینی (ره) بهره برد و همزمان، از علامه سید محمد حسین طباطبایی، دوره کامل اسفار، اصول فلسفه و روش رئالیسم را فرا گرفت. آیت‌اللَّه صائنی از آن پس حلقه درس خود را تشکیل داد و به تدریس فلسفه و سطوح عالی حوزه همت گماشت. وی پس از 14 سال اقامت در قم، در سال 1343 ش، به اصرار اهالی متدین زنجان به زادگاه خود بازگشت و تا پایان عمر خویش، به مدت حدود 35 سال به ترویج دین و تعظیم شعائر مذهبی مشغول گردید.
آیت‌اللَّه صائنی زنجانی در این زمان طولانی موفق شد فقه و اصول، فلسفه، کلام، تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه و مباحث اخلاقی را به شمار زیادی از فضلا و طلاب علوم دینی و نسل جوان آموزش دهد و منشا خدمات فراوانی گردد. از این حکیم گرانقدر آثاری بر جای مانده که تقریرات درس فقه و اصول آیت‌اللَّه محقق داماد از آن جمله است. این عالم بزرگوار سرانجام پس از عمری خدمت به ساحت دین و ترویج مذهب، در هفدهم تیرماه 1377 ش برابر با پانزدهم ربیع‌الاول 1419 ق در شصت و شش سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه، در زنجان به خاک سپرده شد.
درگذشت «ابن مُنذر» فقیه و محدث مسلمان (318 ق)
ابن مُنذر فقه و حدیث را از دانشمندان برجسته آموخت و پس از آن عازم شهر مکه شد. او ضمن استماع حدیث و دانش‌اندوزی تا پایان عمر در این شهر مقدس سُکنی گزید و به تالیف کتب متعدد همت گماشت. الاجماع در فقه و الاشراف در حدیث در زمرهٔ آثار ابن مُنذر می‌باشند.
رحلت «ابن نعیم» فقیه و راوی اخبار تاریخی (219 ق)
فضل بن دوکین معروف به ابن‌نعیم محدث، فقیه و راوی اخبار تاریخی در سال 130 ق در عراق به دنیا آمد. او از راویان بسیار معتبر حدیث به شمار می‌رود و مورد احترام و اعتماد علمای اسلام است کتاب الصلاة از اوست. همچنین دوکتاب المناسک والمسایل الفقه را به او نسبت داده‌اند.
رحلت بانو نصرت امین از زنان فقیه و دانشمند (1403 ق)
بانو نصرت امین در سال 1265 هجری شمسی در شهر اصفهان دیده به جهان گشود. از چهار سالگی به مکتبخانه رفت تا به فراگیری قرآن و زبان فارسی بپردازد و این زمانی بود که در زمینه تحصیل علوم و معارف دینی بالاتر از سطح روخوانی قرآن هیچ مجال و زمینه ای برای حضور زنان نبود؛ بخصوص در سالهای 1280 به بعد که تحصیل علم برای پسران هم آسان و میسر نبود تا چه رسد به دختران. او در 15 سالگی به ازدواج و همسری پسر عمویش درآمد؛ اما زندگی خانوادگی و تربیت فرزندان در فراگیری دانش او اثری نگذاشت و آن چنان در جهت کسب علوم دینی از خود جدیت نشان داد که موافقت و مساعدت اطرافیان بویژه همسر خویش را برای ادامه تحصیلات در علوم دینی (فقه و اصول) و زبان عربی به دست آورد.
در این زمان او بیست ساله بود. مهمترین استاد ایشان که فقه و اصول و حکمت را به وی آموخت، آیت الله نجف آبادی بود. به دنبال انتشار کتاب اربعین هاشمیه در سن 40 سالگی از سوی آیت الله حائری یزدی، آیت الله محمد کاظم یزدی و آیت الله آقا میرزا اصطهباناتی شیرازی درجه اجتهاد گرفت و پس از شرکت در آزمون علما و مراجع تقلید وقت (آیت الله شیخ عبدالکریم قمی و آیت الله آقا سید محمد کاظم شیرازی) که شامل سؤالها و پاسخهای بسیاری بود - تمامی آنها در کتاب جامع الشتات آمده است - از طرف آن آیات عظام، درجه اجتهاد و قدرت استنباط احکام شرع را دریافت کرد و اولین بانوی مجتهده در جهان اسلام گردید.
ارتحال عارف وارسته «شیخ باقر بهاری همدانی» (1333 ق)
شیخ محمدباقر بن محمد جعفر بهاری همدانی از علمای قرن چهاردهم هجری در سال 1277 ق در شهرستان بهار از توابع همدان به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی، راهی نجف اشرف شد و در نزد ملا حسینقلی همدانی به سطوح بالای علمی دست یافت. شیخ محمدباقر همدانی پس از بیست سال توقف در نجف، به همدان بازگشت و تا پایان عمر در آن شهر زیست. از این عالم برجسته بیش از چهل اثر به جای مانده است که البَیان فی حقیقةِ الایمان، نثارُاللُّباب و حاشیه بر قوانین الاصول و ایضاحُ الخطا از آن جمله‌اند. شیخ محمد بهاری سرانجام در پنجاه و شش سالگی دارفانی را وداع گفت و در همدان مدفون گشت.
امضاء معاهده تاریخی «تیلسیت» میان امپراتوران روسیه و فرانسه (1807 م)
در جریان کشورگشایی‌های ناپلئون بُناپارت، امپراتور فرانسه و حمله به کشور روسیه، شکست سختی در ناحیه فریدلَند به روس‌ها وارد آمد. از این رو تزار روسیه از ناپلئون تقاضای متارکه جنگ نمود و با امضای معاهده دوستی در شهر تیلسیت بین دو طرف در 8 ژوئیه 1807 م، روابط دوستانه بین فرانسه و روسیه ایجاد شد. بر اساس این پیمان که به پیمان اتحاد دو امپراتور معروف شد، روسیه و فرانسه متعهد شدند در صورت حمله کشور ثالث به خاک آنها، یک‌دیگر را یاری کنند. همچنین ناپلئون برای جلب رضایت و دلجویی از تزار روسیه، ایالات مولداوی و والاشی در شرق روسیه را به روس واگذار کرد و متعهد شد که اگر سلطان عثمانی با این امر مخالفت نماید با آن مقابله خواهد نمود. در این میان دولت ایران که بر اساس قرارداد دوستی با فرانسه، خود را برای مقابله با دشمنانی که برای نابودی ناپلئون تحریک شده بود آماده می‌کرد، ناگهان در سخت‌ترین زمان، تنها شد.
ناپلئون در این عهدنامه نامی از ایران به عنوان متحد خود در منطقه نبرد و دولت فتحعلی شاه را در برابر روسیه رها کرد. پس از امضای این عهدنامه، ارتش روسیه از جبهه اروپا رهایی یافت و تمام توانش را متوجه ایران و عثمانی گردانید؛ اما دوره دوستی و اتحاد دو کشور تنها تا سال 1810 م ادامه یافت. در این سال، دولت روسیه به این نکته پی بُرد که هم پیمانی با ناپلئون و هواداری از وی، تجارت خارجی روسیه را مختل خواهد کرد. به همین دلیل این کشور، بندرهای خود را بر روی کشتی‌های بی‌طرف گشود و برای ورود کالاهای فرانسوی به روسیه نیز مالیات‌های سنگین وضع کرد. سرانجام دوران اتحاد این دو امپراتوری با هجوم نافرجام ناپلئون به روسیه در 24 ژوئن 1812، خاتمه یافت.
مرگ «پل بُروکا» دانشمند فرانسوی و بانی علم جمجمه‌شناسی (1880 م)
پل بُروکا، دانشمند فرانسوی، در 28 ژوئن 1824 م در فرانسه به دنیا آمد. وی برای اولین بار، برای درمان یک دُمَل مغزی، با استفاده از مته و ارّه جراحی، کاسه سر انسان را سوراخ کرد. بروکا در سال 1861 م، تحقیقات خود را بر روی جمجمه مردگان انجام داد و به کشفیات مهمی در این باره پی برد. بروکا به این نتیجه دست یافت که مرکز تکلمْ در نیمکره چپ مغز است و هر ضایعه‌ای که بر این قسمت از مُخ وارد آید، موجب ناتوانی در حرف زدن خواهد شد. بدین‌ترتیب برای اولین بار، ارتباط میان یکی از استعدادهای جسمی، با نقطه کنترل آن در مغز به طور واضح و مسلّم آشکار گردید. بروکا در کنار این تحقیقات، به مسائل مربوط به مردم‌شناسی نیز می‌پرداخت و با ابتکار فن جمجمه‌شناسی، ارتباطی بین طب و جامعه‌شناسی به وجود آورد. بروکا در زمان حیات خویش، از نظریات چارلز داروین، طبیعی‌دان انگلیسی درباره نظریه تکاملْ، دفاع و حمایت کرد و با ارائه آثار و اندیشه‌های خود، موجب توسعه نظریه تحول و تکامل شد. پل بروکا سرانجام در هشتم ژوئیه 1880 م در 56 سالگی درگذشت.
ورود نیروی ارتش سرخ شوروی به بندرانزلی (1333 ق)
نیروی ارتش سرخ شوروی در 29 شعبان سال 1338 قمری با شلیک چند گلولهٔ توپ در بندر انزلی پیاده شدند؛ در حالی که انگلیسی‌ها در غازیان استحکامات داشتند و به اعتقاد محافل نظامی، اگر مقابله می‌کردند می‌توانستند مانع ورود شوروی شوند.
منظور انگلیس، کشاندن نیروی ارتش سرخ به داخل کشور و به دنبال آن برپا کردن هیاهو و رعب و وحشت بود تا مردم ایران قرارداد 1919 را بپذیرند. نیروی ارتش سرخ پانصد پیاده و دویست سواره بود و با جمعی که تدریجاً اضافه شدند به دو هزار نفر می‌رسیدند.
برخی دیگر از رخدادهای امروز
• 1792: انقلابیون فرانسه به دولت پروس (آلمان) که به آنان اخطار کرده بود نسبت به پادشاه فرانسه فرمانبردار باشند اعلان جنگ دادند.
• 1889: روزنامه «وال استریت جرنال» که موضعی محافظه کارانه دارد و از تیراژ حدود دو میلیون نسخه برخوردار است انتشار خود را در آمریکا آغاز کرد.
• 1920: سرزمین افریقایی کنیا که تحت الحمایه انگلستان بود از این روز یک مستعمره (کلنی) انگلستان شد.
• 1960: لومومبا نخستین نخست وزیر کشور جدید الاستقلال کنگو که با دسیسه اروپائیان و نافرمانی برخی نظامیان این کشور و اعزام سرباز از بلژیک به کنگو رو به رو شده بود برای حل مسئله به شورای امنیت سازمان ملل متوسل شد.
ایران، قبل از جنگ جهانی دوم، تحت نفوذ سیاست استعماری انگلیس بود و قدرت متمرکز رضاخان، اداره مملکت را با استبداد تمام برعهده داشت. با روی کار آمدن آتاتورک در ترکیه، با تحریک انگلستان و برای این که شوروی در حلقه محاصره قرار داشته باشد، در هفدهم تیرماه 1316 ش برابر با هشتم ژوئیه 1937 م، پیمان دوستی و عدم تجاوز بین ایران، ترکیه، افغانستان و عراق در کاخ سعدآباد تهران به امضا رسید. به موجب این پیمان، این دولت‌ها متعهد شدند که سیاست خارجی هماهنگی داشته باشند و در مقابله با خطر کمونیسم که هر یک از دولت‌های آنان را تهدید کند، همدیگر را مورد حمایت قرار دهند.
درگذشت استاد خوشنویس «احمد نجفی زنجانی» (1361 ش)
استاد احمد نجفی زنجانی مشهور به معصومی یا معصومی خوشنویس در سال 1287 ش در نجف اشرف به دنیا آمد. در 25 سالگی در زمره خوشنویسان عصر درآمد و به کتیبه‌نویسی روی آورد. کتیبه‌های درب طلای بارگاه امام علی (ع)، کتابخانه حضرت امیر (ع)، درب نقره حرم سامرا، ضریح آرامگاه مسلم بن عقیل در کوفه، ضریح حضرت عبدالعظیم (ع) در شهر ری، ضریح حضرت رقیه (س) در شام، ضریح امام رضا (ع) و کتیبه‌های مسجد اعظم و مسجد آیینه و موزه قم و ده‌ها اثر ارزشمند در داخل و خارج از کشور به دست توانا و هنرمند این استاد گرانقدر نگاشته شده است. علاوه بر این، به دستور وزارت فرهنگ، عموم اصلاحات کتیبه‌های تاریخی در سراسر کشور و شجره‌نامه‌های انساب سادات و استنساخ کتب قیمتی و تکمیل قرآن‌های خطی و گرانبها توسط وی انجام گرفت. قرآن، مفاتیح الجنان، مناسک حج، رسم المشق و غیره از جمله کتابت‌های اوست. این خوشنویس برجسته به هنگام فوت 74 سال داشت.
درگذشت «محمد علی ناصح» ادیب و شاعر معاصر (1365 ش)
محمدعلی ناصح، متخلص به ناصح در سال 1278 در تهران به دنیا آمد و علاوه بر فراگیری علوم جدید به آموختن علوم قدیمه نیز پرداخت. ناصح از سال 1297 که انجمن ادبی ایران به همت وحید دستگردی در تهران تأسیس شد از اعضای آن بود. او بعدها ریاست این انجمن را تا پایان عمر به عهده گرفت. شرح بوستان سعدی، شرح حال خاقانی شروانی و نیز دیوان اشعار، از او به جای مانده است. محمدعلی ناصح به هنگام فوت، 87 سال داشت.
درگذشت فقیه جلیل و محقق فرزانه آیت‌اللَّه «سیدمحمدحسین حسینی تهرانی» (1374 ش)
آیت‌اللَّه سیدمحمدحسین حسینی تهرانی در سال 1305 ش در تهران دیده به جهان گشود. وی در نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و علامه طباطبایی بهره برد. سید محمد حسین سپس در 25 سالگی به نجف رفت. وی پس از هفت سال و طی مدارج عالی علمی به تهران بازگشت و به اشاعه مکتب تشیع و ابلاغ رسالت دینی همت گماشت. آیت اللَّه حسینی تهرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مشهد عزیمت کرد و به تدریس و تربیت شاگردان و راهنمایی مؤمنین پرداخت.
از این عالم بزرگوار بیش از 40 عنوان کتاب در 75 جلد برجای مانده است که از مطالعه آنها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامی همچون: کلام، فقه، اصول، تفسیر، حدیث، تاریخ، تراجم، حکمت، فلسفه، سیاست، ادبیات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار این عالم بزرگوار عبارتند از: امام‌شناسی در 18 جلد، معادشناسی در 10 جلد، مهر تابان، روح مجرد و نیز نور ملکوت قرآن در 4 جلد. این عالم فرزانه سرانجام در 17 تیر 1374 ش در 69 سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه در صحن مطهر حضرت امام رضا (ع) مدفون گردید.
شهادت آیت‌اللَّه «محمد مهدی ربانی املشی» عضو فقهای شورای نگهبان (1364 ش)
آیت‌اللَّه شیخ محمدمهدی ربانی املشی در سال 1313 شمسی (نیمه شعبان 1353 ق) در خانواده روحانی در قم متولد شد. وی در خدمت پدرش مراتب علمی خویش را آغاز و پس از طی مراحل مقدماتی و سطح علوم حوزوی، از محضر بزرگانی چون آیت‌اللَّه بروجردی و امام خمینی (ره) استفاده نمود. آیت اللَّه ربانی از 17 سالگی در مسیر امور سیاسی قرار گرفت و در قیام 15 خرداد 1342 فعالانه در خدمت نهضت اسلامی بود. وی با انجام سفرهای مختلف، به سخنرانی‌های تندی علیه رژیم می‌پرداخت و در این راه متحمل شش سال زندان و شکنجه و شش سال تبعید گردید.
رحلت حکیم و فیلسوف گرانقدر، آیت‌اللَّه «محمد اسماعیل صائنی زنجانی» (1377 ش)
آیت‌اللَّه حاج شیخ محمد اسماعیل صائنی زنجانی، در سال 1311 ش (1351 ق) در بیت علم و تقوا و فضیلت در زنجان زاده شد و پس از طی مقدمات و سطوح حوزوی، در هجده سالگی عازم حوزه علمیه قم گردید. ایشان در قم از محضر پر فیض حضرات آیات: سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و حضرت امام خمینی (ره) بهره برد و همزمان، از علامه سید محمد حسین طباطبایی، دوره کامل اسفار، اصول فلسفه و روش رئالیسم را فرا گرفت. آیت‌اللَّه صائنی از آن پس حلقه درس خود را تشکیل داد و به تدریس فلسفه و سطوح عالی حوزه همت گماشت. وی پس از 14 سال اقامت در قم، در سال 1343 ش، به اصرار اهالی متدین زنجان به زادگاه خود بازگشت و تا پایان عمر خویش، به مدت حدود 35 سال به ترویج دین و تعظیم شعائر مذهبی مشغول گردید.
آیت‌اللَّه صائنی زنجانی در این زمان طولانی موفق شد فقه و اصول، فلسفه، کلام، تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه و مباحث اخلاقی را به شمار زیادی از فضلا و طلاب علوم دینی و نسل جوان آموزش دهد و منشا خدمات فراوانی گردد. از این حکیم گرانقدر آثاری بر جای مانده که تقریرات درس فقه و اصول آیت‌اللَّه محقق داماد از آن جمله است. این عالم بزرگوار سرانجام پس از عمری خدمت به ساحت دین و ترویج مذهب، در هفدهم تیرماه 1377 ش برابر با پانزدهم ربیع‌الاول 1419 ق در شصت و شش سالگی دار فانی را وداع گفت و پس از تشییعی با شکوه، در زنجان به خاک سپرده شد.
درگذشت «ابن مُنذر» فقیه و محدث مسلمان (318 ق)
ابن مُنذر فقه و حدیث را از دانشمندان برجسته آموخت و پس از آن عازم شهر مکه شد. او ضمن استماع حدیث و دانش‌اندوزی تا پایان عمر در این شهر مقدس سُکنی گزید و به تالیف کتب متعدد همت گماشت. الاجماع در فقه و الاشراف در حدیث در زمرهٔ آثار ابن مُنذر می‌باشند.
رحلت «ابن نعیم» فقیه و راوی اخبار تاریخی (219 ق)
فضل بن دوکین معروف به ابن‌نعیم محدث، فقیه و راوی اخبار تاریخی در سال 130 ق در عراق به دنیا آمد. او از راویان بسیار معتبر حدیث به شمار می‌رود و مورد احترام و اعتماد علمای اسلام است کتاب الصلاة از اوست. همچنین دوکتاب المناسک والمسایل الفقه را به او نسبت داده‌اند.
رحلت بانو نصرت امین از زنان فقیه و دانشمند (1403 ق)
بانو نصرت امین در سال 1265 هجری شمسی در شهر اصفهان دیده به جهان گشود. از چهار سالگی به مکتبخانه رفت تا به فراگیری قرآن و زبان فارسی بپردازد و این زمانی بود که در زمینه تحصیل علوم و معارف دینی بالاتر از سطح روخوانی قرآن هیچ مجال و زمینه ای برای حضور زنان نبود؛ بخصوص در سالهای 1280 به بعد که تحصیل علم برای پسران هم آسان و میسر نبود تا چه رسد به دختران. او در 15 سالگی به ازدواج و همسری پسر عمویش درآمد؛ اما زندگی خانوادگی و تربیت فرزندان در فراگیری دانش او اثری نگذاشت و آن چنان در جهت کسب علوم دینی از خود جدیت نشان داد که موافقت و مساعدت اطرافیان بویژه همسر خویش را برای ادامه تحصیلات در علوم دینی (فقه و اصول) و زبان عربی به دست آورد.
ارتحال عارف وارسته «شیخ باقر بهاری همدانی» (1333 ق)
شیخ محمدباقر بن محمد جعفر بهاری همدانی از علمای قرن چهاردهم هجری در سال 1277 ق در شهرستان بهار از توابع همدان به دنیا آمد. وی پس از پایان تحصیلات مقدماتی، راهی نجف اشرف شد و در نزد ملا حسینقلی همدانی به سطوح بالای علمی دست یافت. شیخ محمدباقر همدانی پس از بیست سال توقف در نجف، به همدان بازگشت و تا پایان عمر در آن شهر زیست. از این عالم برجسته بیش از چهل اثر به جای مانده است که البَیان فی حقیقةِ الایمان، نثارُاللُّباب و حاشیه بر قوانین الاصول و ایضاحُ الخطا از آن جمله‌اند. شیخ محمد بهاری سرانجام در پنجاه و شش سالگی دارفانی را وداع گفت و در همدان مدفون گشت.
امضاء معاهده تاریخی «تیلسیت» میان امپراتوران روسیه و فرانسه (1807 م)
در جریان کشورگشایی‌های ناپلئون بُناپارت، امپراتور فرانسه و حمله به کشور روسیه، شکست سختی در ناحیه فریدلَند به روس‌ها وارد آمد. از این رو تزار روسیه از ناپلئون تقاضای متارکه جنگ نمود و با امضای معاهده دوستی در شهر تیلسیت بین دو طرف در 8 ژوئیه 1807 م، روابط دوستانه بین فرانسه و روسیه ایجاد شد. بر اساس این پیمان که به پیمان اتحاد دو امپراتور معروف شد، روسیه و فرانسه متعهد شدند در صورت حمله کشور ثالث به خاک آنها، یک‌دیگر را یاری کنند. همچنین ناپلئون برای جلب رضایت و دلجویی از تزار روسیه، ایالات مولداوی و والاشی در شرق روسیه را به روس واگذار کرد و متعهد شد که اگر سلطان عثمانی با این امر مخالفت نماید با آن مقابله خواهد نمود. در این میان دولت ایران که بر اساس قرارداد دوستی با فرانسه، خود را برای مقابله با دشمنانی که برای نابودی ناپلئون تحریک شده بود آماده می‌کرد، ناگهان در سخت‌ترین زمان، تنها شد.
ناپلئون در این عهدنامه نامی از ایران به عنوان متحد خود در منطقه نبرد و دولت فتحعلی شاه را در برابر روسیه رها کرد. پس از امضای این عهدنامه، ارتش روسیه از جبهه اروپا رهایی یافت و تمام توانش را متوجه ایران و عثمانی گردانید؛ اما دوره دوستی و اتحاد دو کشور تنها تا سال 1810 م ادامه یافت. در این سال، دولت روسیه به این نکته پی بُرد که هم پیمانی با ناپلئون و هواداری از وی، تجارت خارجی روسیه را مختل خواهد کرد. به همین دلیل این کشور، بندرهای خود را بر روی کشتی‌های بی‌طرف گشود و برای ورود کالاهای فرانسوی به روسیه نیز مالیات‌های سنگین وضع کرد. سرانجام دوران اتحاد این دو امپراتوری با هجوم نافرجام ناپلئون به روسیه در 24 ژوئن 1812، خاتمه یافت.
مرگ «پل بُروکا» دانشمند فرانسوی و بانی علم جمجمه‌شناسی (1880 م)
پل بُروکا، دانشمند فرانسوی، در 28 ژوئن 1824 م در فرانسه به دنیا آمد. وی برای اولین بار، برای درمان یک دُمَل مغزی، با استفاده از مته و ارّه جراحی، کاسه سر انسان را سوراخ کرد. بروکا در سال 1861 م، تحقیقات خود را بر روی جمجمه مردگان انجام داد و به کشفیات مهمی در این باره پی برد. بروکا به این نتیجه دست یافت که مرکز تکلمْ در نیمکره چپ مغز است و هر ضایعه‌ای که بر این قسمت از مُخ وارد آید، موجب ناتوانی در حرف زدن خواهد شد. بدین‌ترتیب برای اولین بار، ارتباط میان یکی از استعدادهای جسمی، با نقطه کنترل آن در مغز به طور واضح و مسلّم آشکار گردید. بروکا در کنار این تحقیقات، به مسائل مربوط به مردم‌شناسی نیز می‌پرداخت و با ابتکار فن جمجمه‌شناسی، ارتباطی بین طب و جامعه‌شناسی به وجود آورد. بروکا در زمان حیات خویش، از نظریات چارلز داروین، طبیعی‌دان انگلیسی درباره نظریه تکاملْ، دفاع و حمایت کرد و با ارائه آثار و اندیشه‌های خود، موجب توسعه نظریه تحول و تکامل شد. پل بروکا سرانجام در هشتم ژوئیه 1880 م در 56 سالگی درگذشت.
ورود نیروی ارتش سرخ شوروی به بندرانزلی (1333 ق)
نیروی ارتش سرخ شوروی در 29 شعبان سال 1338 قمری با شلیک چند گلولهٔ توپ در بندر انزلی پیاده شدند؛ در حالی که انگلیسی‌ها در غازیان استحکامات داشتند و به اعتقاد محافل نظامی، اگر مقابله می‌کردند می‌توانستند مانع ورود شوروی شوند.
برخی دیگر از رخدادهای امروز
• 1792: انقلابیون فرانسه به دولت پروس (آلمان) که به آنان اخطار کرده بود نسبت به پادشاه فرانسه فرمانبردار باشند اعلان جنگ دادند.
• 1889: روزنامه «وال استریت جرنال» که موضعی محافظه کارانه دارد و از تیراژ حدود دو میلیون نسخه برخوردار است انتشار خود را در آمریکا آغاز کرد.
• 1920: سرزمین افریقایی کنیا که تحت الحمایه انگلستان بود از این روز یک مستعمره (کلنی) انگلستان شد.
• 1960: لومومبا نخستین نخست وزیر کشور جدید الاستقلال کنگو که با دسیسه اروپائیان و نافرمانی برخی نظامیان این کشور و اعزام سرباز از بلژیک به کنگو رو به رو شده بود برای حل مسئله به شورای امنیت سازمان ملل متوسل شد.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
