به گزارش گروه استانهاي باشگاه خبرنگاران، سيستان و بلوچستان بخشي از سرزمين کهن و باستاني ايران است که مجموعه اي بي نظير از تاريخ و فرهنگ اين مرز و بوم را در خود به يادگار دارد. اقليم ۴ فصل اين استان پهناور به گونه اي است که دريا، دشت، کوير، آتش فشان، نخلستان و جنگل را مي توان يک جا به نظاره نشست.

درياچه هامون، رود هيرمند، چاه نيمه و شهر سوخته از جمله اماکن ديدني و آثار باستاني در شمال استان و درياي عمان، گل فشان ها و چشمه هاي گوگردي، کوه هاي مينياتوري، جنگل هاي حرا، رودهاي پر آب و نخلستان هاي خرما از ديگر نقاط ديدني در جنوب استان است.

تفتان چهارمين قله بلند ايران، کارگاه هاي قالي بافي، سوزن دوزي و کارگاه سفال کلپورگان در شهرهاي خاش، ايرانشهر و سراوان از ديگر جاذبه هاي جنوب سيستان و بلوچستان با شهرت جهاني است.با اين وجود اين استان هميشه از نگاه ملي مسئولان محروم بوده است.

بزرگ ترين چاله فلات داخلي ايران دشت لوت است و بخشي از آن بين سيستان و بلوچستان قرار دارد. اين دشت يکي از خشک ترين و گرم ترين دشت هاي جهان است و کمتر اثري از آب در آن ديده مي شود. حداکثر بارندگي آن در سال حدود 100 ميلي متر است.

در قسمت غرب دشت لوت بيابان ديگري به نام نمکزار وجود دارد که در فصل بارندگي بسيار صعب العبور است. نيمه شرقي دشت لوت از ريگ روان پوشيده شده و فقط قسمتي از لوت جنوبي سرزميني هموار و قابل عبور است.

غار لاديز در 10 کيلومتري شهر ميرجاوه با طول 15 کيلومتر از مناظر طبيعي و جذاب شهرستان زاهدان است که با وجود خشکسالي هاي چند سال گذشته به طور دايم و پيوسته از سقف و کف آن آب جريان دارد. اطراف دهانه ورودي غار از پوشش گياهي زيبايي برخوردار بوده و درختان پده، گز و انواع گياهان علفي جذابيت خاصي به آن داده است

از ديگر غارهاي ديدني در ۴۰ کيلومتري شمال شرقي خاش است. آب چشمه داخل غار کيفيت مطلوبي دارد و تأمين کننده آب روستاي چاهک است. گياهان اطراف غار شامل زرشک، انجير وحشي، پونه، تاغ، خزه و سرخس است. اين غار داراي مناظر زيبا، چشم انداز بي نظير و آب چکان هاي زيبايي است.

قله اي با ارتفاع ۴هزارو50 متر در 150 کيلومتري زاهدان واقع شده است. اين کوه آتش فشاني نيمه فعال ۳ دهانه داردکه از دهانه هاي آن گازهاي گوگردي همواره در حال تصاعد بوده و چشم انداز خيره کننده اي را به وجود آورده است.

گوگردي بودن منطقه مانع از پيدايش شرايط زيستي گياهي و جانوري شده است.اين پديده طبيعي مورد توجه اهالي منطقه بوده وکوهنوردان زيادي را همه ساله به سوي خود جلب مي کند.

هم جواري با ساحل زيباي مکران(عمان)، سبب شده است زيباترين غروب آفتاب سواحل ايران متعلق به اين منطقه باشد. در کناره هاي اين دريا به ويژه در قسمت جنوبي شهرستان چابهار، صخره هاي بزرگي در اثر پيشروي آب درياي مکران(عمان) و فرسايش سنگ هاي رسوبي به وجود آمده که نقش هاي ناشي از فرسايش آب در آن ها، چشم اندازهاي بسيار زيبايي را ايجاد کرده است.

از اين قسمت به ويژه در هنگام غروب آفتاب مي توان به عنوان يکي از زيباترين سواحل ايران ياد کرد. اين هم جواري موقعيت ويژه اي را براي بهره برداري هاي جهانگردي و تفريحي و انواع ورزش هاي آبي از سواحل درياي عمان به ويژه در ايام زمستان فراهم کرده است.

اين منطقه از کوه هاي کم آب و بياباني تشکيل شده که تا رودخانه سرباز در بلوچستان گسترده شده است. منطقه مزبور مأمن تمساح تالابي و منحصر به فرد ايراني است که در آبگيرهاي کم عمق مسير رودخانه زندگي مي کند. همچنين شرايط خاص زيست بوم رودخانه اي اين منطقه امکانات زندگي نوعي ماهي عجيب به نام ماهي گِل خور را فراهم آورده که قادر به زندگي در آب هاي کم عمق و بستر رودخانه هاست.

اين منطقه شامل دشت هامون، درياچه يا تالاب هامون و رودخانه هيرمند مي شود. اهميت اين منطقه بيشتر به دليل زيستگاه انواع حيوانات وحشي، امکان پرورش ماهي، وجود انواع پرندگان و تأمين علوفه دام ها از نيزارها و استفاده از ني ها براي حصيربافي است.

اين قلعه در 24 کيلومتري غرب ايرانشهر، و در جوار شهر بمپور قرار دارد. بمپور يکي از شهرهاي بسيار قديمي بلوچستان است که در مسير لشکر اسکندر مقدوني قرار داشت. اين قلعه از لحاظ ساختاري تقريباً شبيه به ارگ بم است و قدمت آن احتمالاً به دوران اشکاني و ساساني مي رسد. بمپور تا سال هزارو233 شمسي مرکز حکمراني بلوچستان بود و جنگ هاي زيادي در آن رخ داد. اين بنا در دوره قاجاريه توسط حکام محلي مرمت و دوباره در سال1307 به توپ بسته شد و خرابي هاي فراواني به  بار آمد.

رودخانه باهو کلات يکي از پرآب ترين رودخانه هاي استان سيستان و بلوچستان و عامل اصلي حيات و زندگي در جنوب بلوچستان محسوب مي شود. اين رودخانه ها آب هاي مناطق وسيعي از شهرستان ايرانشهر (بخش هاي سرباز، بمپور و راسک) و شهرستان چابهار (بخش هاي دشتياري و قصر قند) را جمع آوري و به درياي عمان سرازير مي کند. رودخانه باهوکلات از کوه پيرآباد در 47 کيلومتري جنوب شرقي ايرانشهر و 38 کيلومتري شمال غربي سرباز سرچشمه مي گيرد. اين رودخانه به ويژه به دليل زيستگاه تمساح ايراني اهميت سياحتي فراواني دارد.

اين درياچه يکي از پديده هاي طبيعي و ارزشمند از نظر ملي و بين المللي و در خور توجه ويژه است. ارزش اقتصادي آن از ديرباز شناخته شده است و در طول صدها سال مردم حاشيه نشين تالاب از برکت و نعمت گياهان، پرندگان و آبزيان آن بهره مند شده اند. اين منطقه ويژه و منحصر به فرد پناهگاه بسياري از گونه هاي نادر و در خطر انقراض حيواني و گياهي و حمايت کننده زنجيره هاي غذايي در پهنه دشت کوير است. پوشش زير آب درياچه نيز همراه با نيزارهاي آن در تأمين نيازهاي حيات وحش نقش اساسي دارد.

در اصطلاح محلي پوشش گياهي را «جاز» مي نامند و انبوهي و کثرت آن را «موريان» مي گويند. به همين سبب اين ناحيه به «جازموريان» معروف شده است. اين درياچه فصلي، در غرب بلوچستان و نيمي از آن در استان کرمان واقع شده است.

ما بين کوه هاي مکران و شاهسواران قرار دارد که از شرق به غرب و تقريباً به طول ۳۰۰ کيلومتر و از شمال به جنوب به عرض ۱۰۰ کيلومتر گسترده شده است. رودهاي هليل رود و بمپور به اين هامون مي ريزد. هامون جازموريان بر خلاف هامون هاي ديگر آب شيرين دارد و ميزان شوري آن بسيار کم است.

اين رودخانه، تنها شريان حياتي سيستان است که از طرف کوه هاي «بابا» در افغانستان سرچشمه مي گيرد و پس از طي مسافتي در حدود هزارو50 کيلومتر وارد درياچه هامون مي شود. تمام آب مصرفي دشت سيستان از طريق اين رود تأمين مي شود. هيرمند در مرز ايران و افغانستان، به ۲ شعبه تقسيم مي شود.

شعبه اصلي به نام رود مشترک يايريان (ياريان مشترک هم ناميده مي شود) قسمتي از مرز مشترک ۲ کشور را تشکيل مي دهد و سپس وارد افغانستان مي شود. شعبه ديگر، در خاک ايران قرار دارد و خود به ۲ شاخه تقسيم مي شود. يکي به طرف چاه نيمه و ديگري به طرف مناطق کوهک و زهک مي رود .

اين منطقه داراي کوهي نسبتاً مرتفع با دره هاي آب شيرين و پوشش گياهي نسبتاً مناسب است. علاوه بر گونه هاي مختلف حيوانات نوعي خرس سياه آسيايي که کوچک تر از خرس قهوه اي است، در سيستان و بلوچستان زندگي مي کند. پوشش گياهي غالب در اين منطقه شامل:ارجن، کهور، کنار، خرما، زرشک، زارچ، زالزالک، انواع گون و درمنه، اورس، بيد، تنگس و نسترن وحشي است که ميوه بيشتر اين درختان غذاي عمده خرس هاي سياه را تشکيل مي دهد. پرنده زيبايي به نام مينا با رنگ هاي سبز، آبي و سبزه قبا نيز در اين منطقه از بلوچستان به وفور يافت مي شود.

چاه نيمه چاله هاي طبيعي بزرگي درفاصله ۵۰ کيلومتري شهر زابل و کنار روستاي قلعه نو است. آب مازاد رودخانه هيرمند توسط کانالي به آن هدايت مي شود. گنجايش اين مخازن ۷۰۰ ميليون متر مکعب است که به صورت درياچه مصنوعي در آمده است.

در مواقع کم آبي، آب شرب و قسمتي از آب کشاورزي سيستان از اين درياچه مصنوعي تامين مي شود. در حاشيه آب هاي زلال چاه نيمه، پارک جنگلي و باغ وحشي احداث شده که منظره زيبايي را ترسيم کرده  است و به تفريحگاهي براي مردم سيستان تبديل شده است.

اين مجتمع بزرگ و کم نظير در کنار آب هاي فيروزه اي مخازن چاه نيمه سيستان در زميني به مساحت بيش از 5هزار هکتار واقع شده است و در فهرست بزرگ ترين اردوگاه هاي فرهنگي پژوهشي جنوب شرق کشور قرار دارد.

به دليل تنوع امکانات فراهم شده در اين مجموعه از قبيل باغ وحش (اولين باغ وحش تحقيقاتي کشور) موزه تاريخ طبيعي (تنها موزه تاريخ طبيعي در سطح استان)، ايجاد آسمان نما و رصدخانه، ميدان هاي مختلف ورزشي، آسايشگاه هاي مجهز با ظرفيت 600 تا 800 نفر جمعيت، سوئيت هاي مجهز، کارخانه هاي سنتي، پارک جنگلي، آبنما ، مزارع و باغ ها و ...مکان بسيار مناسبي براي گذراندن اوقات فراغت مردم منطقه و ديگر نقاط کشور است که از سيستان بازديد مي کنند./ز