گمانه‌زني‌ها درباره واكنش آمريكا به انتخابات ايران؛
تبریک‌ها «امتیاز» می‌شود؟
پیروزی حسن روحانی، موجب شد از سوی برخی کشورهای خارجی، پیام‌های تبریک به وی اعلام شود در این میان پیام تبریک برخی کشورهای غربی که در مذاکرات هسته‌ای با کشورمان اثرگذارند نیز قابل توجه و البته تامل بود. پیام‌هایی که در آنها بر حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران تاکید و نسبت به آن اظهار امیدواری شده بود.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،پیروزی حسن روحانی، معروف به شیخ دیپلمات، موجب شد هم از سوی مقامات و شخصیت‌های داخلی و هم از سوی برخی کشورهای خارجی، پیام‌های تبریک به وی اعلام شود.
در این میان پیام تبریک برخی کشورهای غربی که در مذاکرات هسته‌ای با کشورمان اثرگذارند نیز قابل توجه و البته تامل بود. پیام‌هایی که در آنها بر حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران تاکید و نسبت به آن اظهار امیدواری شده بود.
اگرچه حسن روحانی روز دوشنبه در نخستین نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی تاکید کرد از حقوق ملت دفاع می‌کند و نسبت به موضوع تعلیق و توقف غنی‌سازی کوتاه نمی‌آید اما برخی تحلیلگران در ایران نسبت به عملیات روانی طرف غربی درباره پیروزی آقای روحانی ابراز نگرانی می‌کنند.
در نگاه نخست ممکن است اینطور به نظر برسد که مقصود از این پیام‌ها –که حتی اعراب خلیج فارس هم در آن مشارکت کرده‌اند- واقعا تبریک به مردم ایران و رئیس‌جمهور منتخب و آغاز یک روند مثبت و جدید در تعامل با دولت ایران است اما برخی کارشناسان که موضوع را از نزدیک تعقیب کرده‌اند عقیده متفاوتی دارند. یک کارشناس عالیرتبه در این زمینه به «ایران هسته‌ای» گفت: «به نظر می‌رسد غربی‌ها در حال شوت کردن توپ به زمین ایران هستند.
آنها به گفتن تبریک‌های خشک و خالی و اعلام آمادگی برای همکاری با دولت جدید تاکید می‌کنند در حالی که هیچ گام عملی در این‌باره برنداشته‌اند». وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد ما با یک تاکتیک عملیات روانی مواجهیم که هم دولت یازدهم را هدف گرفته و هم مردم را. هدف غربی‌ها این است که بدون اینکه واقعا تغییری در رویکردهایشان بدهند و بدون واگذاری هیچ امتیاز ویژه‌ای، صرفا با زبان‌بازی، دولت ایران را بدهکار خود کرده و مردم را متوقع کنند. غرب باید رفتار خود را تغییر دهد.
در حالی که رفتار تغییر نکرده تغییر لحن اهمیتی ندارد». کارشناسان می‌گویند دولت باید بموقع این دام را تشخیص دهد و از افتادن در آن پرهیز کند و الا غربی‌ها به سرعت فضایی به‌وجود می‌آورند که در آن دولت مجبور خواهد بود از موضع انفعال با آنها مواجه شود. اگرچه این موضوع شایسته توجه مقامات مسؤول در دولت یازدهم است اما همانگونه که گفته شد اظهارات آقای روحانی در نخستین نشست خبری خود، می‌تواند حاوی نکات و پیامی برای غربی‌ها باشد.
آقای روحانی در این نشست گفت: «ایران به دنبال ادامه یا توسعه تنش با آمریکا نخواهد بود.» و بلافاصله افزود: «اگر حسن‌نیت ببینیم می‌توان گام‌هایی برای اعتمادسازی برداشت». این نشان می‌دهد رئیس‌جمهور منتخب خواهان حسن‌نیت غرب برای اعطای برخی امتیازات به ایران برای تعامل است. این دقیقا همان موضعی است که ایران طی سال‌های اخیر به طرف مقابل اعلام کرده است.
بنابراین یکی از مطالبات اصلی، مشاهده برخی حسن‌نیت‌ها از طرف غربی‌هاست. آقای روحانی درباره شیوه خود برای حل موضوع هسته‌ای اظهار داشت: «نه تهدید موثر است و نه تحریم؛ راه‌حل، مذاکره و رسیدن به اعتماد متقابل است. این کار قبلا شده است و از تجربیات گذشته استفاده می‌شود».
روحانی درباره این موضوع که آیا حاضر به پذیرش تعلیق خواهد بود یا نه خطاب به یک خبرنگار فرانسوی گفت: «دیگر آن دوره گذشته است و ما در شرایط خاصی هستیم و راه‌های اعتمادساز فراوانی داریم و به شما که از فرانسه آمدید بگویم با آقای شیراک در مذاکرات 2005 به توافق رسیدیم چگونه اعتماد بین‌المللی برای هم جلب کنیم و غنی‌سازی در ایران ادامه پیدا کند و این توافق با شیراک با همراهی و موافقت آلمان همراه شد اما انگلیسی‌ها با فشار آمریکا مخالفت کردند و کار ناقص ماند و من فکر می‌کنم همین توافق می‌تواند یکی از راه‌حل‌ها باشد».
روحانی درباره الگوی مقابله با تحریم‌ها هم گفت: «در قدم اول تلاش می‌کنیم تحریم جدیدی به ما اعمال نشود. برای اینکه ما قدم به قدم مساله تحریم را کاهش دهیم و حل کنیم 2 اقدام صورت خواهد گرفت که نخستین آن، قدم گذاشتن در مسیر شفافیت بیشتر است.
البته برنامه‌های هسته‌ای ایران کاملاً شفاف است اما ما حاضریم شفافیت بیشتری نشان دهیم و برای همه دنیا روشن کنیم اقدامات جمهوری اسلامی ایران کاملاً در چارچوب‌های بین‌المللی است و ثانیاً اعتماد متقابل بین ایران و سایر کشورها را ارتقا خواهیم داد و هر جایی که اعتماد خدشه‌دار شود تلاش خواهیم کرد این اعتماد حفظ شود».
گری سیک چه می‌گوید؟
گری سیک، تحلیلگر آمریکایی درباره رویکرد دولت آمریکا در قبال تاکتیک‌های هسته‌ای در دوران حسن روحانی اظهارنظر کرده است. وی در گفتوگو با بی‌بی‌سی درباره نظر کاخ سفید نسبت به پیروزی حسن روحانی در انتخابات گفت: فكر مي‌كنم اگر آمريكا انتخابي داشت ترجيح مي‌داد در گفتوگو با حسن روحاني طرف باشد تا سعيد جليلي. بالاخره 4 سال است كه گفتوگو با جليلي بي‌نتيجه ادامه داشته. از اين لحاظ فكر مي‌كنم واشنگتن راضي باشد.
شرايط از ايني كه هست بدتر نشده كه شايد بهتر هم شده باشد تا امكان ايجاد پل‌هاي ارتباطي ميسر شود. سیک درباره رویکرد دولت آمریکا در قبال دولت حسن روحانی نیز اظهار داشت: البته او تا اواسط مرداد پست رياست‌جمهوري را در دست نمي‌گيرد و بايد كابينه‌اش را تشكيل بدهد. بعيد مي‌دانم دولت اوباما به سرعت در سياست‌هايش تغييري بدهد. به علاوه ما مي‌دانيم كه رهبر عالي ايران در اين امور حق وتو دارد. انتظار دارم هرگونه تغيير احتمالي به آهستگي رخ دهد. بگذاريد ببينيم او چه كسي را به عنوان مذاكره‌كننده هسته‌اي انتخاب مي‌كند.
احتمالاً جليلي را كه در اين سمت نگه نمي‌دارد. خودش هم كه رئيس‌جمهور است و نمي‌تواند مذاكره را به دست بگيرد. تا وقتي كه تركيب كابينه را ندانيم نمي‌شود قضاوت كرد. به هر حال در كوتاه‌مدت نبايد انتظار تغييرات عمده‌اي را داشته باشيم. این تحلیلگر آمریکایی درباره تمایل مقامات کاخ سفید برای مذاکرات مستقیم با ایران نیز تصریح کرد: يكي از اتفاق‌هايي كه مي‌شود متصور بود و من اميدوارم رخ دهد، شروع مذاكرات خصوصي و به دور از هياهوي تبليغاتي بين 2 طرف است.
خوبي اين روش مذاكره اين است كه مي‌شود بدون نگراني از انبوه خبرنگاراني كه بيرون سالن مذاكرات منتظر هستند، قول‌ها و اطمينان‌هايي به طرف مقابل داد. طرف ايراني با مذاكره‌كننده از آمريكا يا گروه 1+5 بدون اينكه چيزي از دست بدهند مي‌توانند درباره يافتن راهي براي خروج از اين بن‌بست و رفتن به سمت يك راه‌حل قدم به قدم گفتوگو كنند.
اين موضوع كمك زيادي مي‌كند. آقاي جليلي تا الان با چنين اقدامي مخالف بوده است. نمي‌دانم رهبر‌عالي ايران در فضاي تازه‌اي كه ايجاد شده اجازه چنين كاري را بدهد يا نه. قبلاً او اجازه داده بود در سال 2003 و 2005 چنين مذاكراتي بين آمريكا و ايران انجام بشود و وجود مجدد چنين كانال ارتباطي بسيار كمك خواهد كرد و كل ساختار مذاكرات را تغيير مي‌دهد.
بايد منتظر بود و ديد مذاكره‌كننده بعدي ايران در چه سطحي و با چه امكاناتي كارش را آغاز مي‌كند. اگر هر دو طرف، تاكيد مي‌كنم هر دو طرف بخواهند، مي‌شود براي اين مشكل راه‌حل پيدا كرد. تا به امروز هر بار يك طرف بي‌ميل بود اما دوباره فرصت ديگري ايجاد شده است. اگر 2 طرف تمايل داشته باشند، مي‌شود يك حركت رو به جلو را پيش‌بيني كرد.
در این میان پیام تبریک برخی کشورهای غربی که در مذاکرات هسته‌ای با کشورمان اثرگذارند نیز قابل توجه و البته تامل بود. پیام‌هایی که در آنها بر حل و فصل موضوع هسته‌ای ایران تاکید و نسبت به آن اظهار امیدواری شده بود.
اگرچه حسن روحانی روز دوشنبه در نخستین نشست خبری خود با خبرنگاران داخلی و خارجی تاکید کرد از حقوق ملت دفاع می‌کند و نسبت به موضوع تعلیق و توقف غنی‌سازی کوتاه نمی‌آید اما برخی تحلیلگران در ایران نسبت به عملیات روانی طرف غربی درباره پیروزی آقای روحانی ابراز نگرانی می‌کنند.
در نگاه نخست ممکن است اینطور به نظر برسد که مقصود از این پیام‌ها –که حتی اعراب خلیج فارس هم در آن مشارکت کرده‌اند- واقعا تبریک به مردم ایران و رئیس‌جمهور منتخب و آغاز یک روند مثبت و جدید در تعامل با دولت ایران است اما برخی کارشناسان که موضوع را از نزدیک تعقیب کرده‌اند عقیده متفاوتی دارند. یک کارشناس عالیرتبه در این زمینه به «ایران هسته‌ای» گفت: «به نظر می‌رسد غربی‌ها در حال شوت کردن توپ به زمین ایران هستند.
آنها به گفتن تبریک‌های خشک و خالی و اعلام آمادگی برای همکاری با دولت جدید تاکید می‌کنند در حالی که هیچ گام عملی در این‌باره برنداشته‌اند». وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد ما با یک تاکتیک عملیات روانی مواجهیم که هم دولت یازدهم را هدف گرفته و هم مردم را. هدف غربی‌ها این است که بدون اینکه واقعا تغییری در رویکردهایشان بدهند و بدون واگذاری هیچ امتیاز ویژه‌ای، صرفا با زبان‌بازی، دولت ایران را بدهکار خود کرده و مردم را متوقع کنند. غرب باید رفتار خود را تغییر دهد.
در حالی که رفتار تغییر نکرده تغییر لحن اهمیتی ندارد». کارشناسان می‌گویند دولت باید بموقع این دام را تشخیص دهد و از افتادن در آن پرهیز کند و الا غربی‌ها به سرعت فضایی به‌وجود می‌آورند که در آن دولت مجبور خواهد بود از موضع انفعال با آنها مواجه شود. اگرچه این موضوع شایسته توجه مقامات مسؤول در دولت یازدهم است اما همانگونه که گفته شد اظهارات آقای روحانی در نخستین نشست خبری خود، می‌تواند حاوی نکات و پیامی برای غربی‌ها باشد.
آقای روحانی در این نشست گفت: «ایران به دنبال ادامه یا توسعه تنش با آمریکا نخواهد بود.» و بلافاصله افزود: «اگر حسن‌نیت ببینیم می‌توان گام‌هایی برای اعتمادسازی برداشت». این نشان می‌دهد رئیس‌جمهور منتخب خواهان حسن‌نیت غرب برای اعطای برخی امتیازات به ایران برای تعامل است. این دقیقا همان موضعی است که ایران طی سال‌های اخیر به طرف مقابل اعلام کرده است.
بنابراین یکی از مطالبات اصلی، مشاهده برخی حسن‌نیت‌ها از طرف غربی‌هاست. آقای روحانی درباره شیوه خود برای حل موضوع هسته‌ای اظهار داشت: «نه تهدید موثر است و نه تحریم؛ راه‌حل، مذاکره و رسیدن به اعتماد متقابل است. این کار قبلا شده است و از تجربیات گذشته استفاده می‌شود».
روحانی درباره این موضوع که آیا حاضر به پذیرش تعلیق خواهد بود یا نه خطاب به یک خبرنگار فرانسوی گفت: «دیگر آن دوره گذشته است و ما در شرایط خاصی هستیم و راه‌های اعتمادساز فراوانی داریم و به شما که از فرانسه آمدید بگویم با آقای شیراک در مذاکرات 2005 به توافق رسیدیم چگونه اعتماد بین‌المللی برای هم جلب کنیم و غنی‌سازی در ایران ادامه پیدا کند و این توافق با شیراک با همراهی و موافقت آلمان همراه شد اما انگلیسی‌ها با فشار آمریکا مخالفت کردند و کار ناقص ماند و من فکر می‌کنم همین توافق می‌تواند یکی از راه‌حل‌ها باشد».
روحانی درباره الگوی مقابله با تحریم‌ها هم گفت: «در قدم اول تلاش می‌کنیم تحریم جدیدی به ما اعمال نشود. برای اینکه ما قدم به قدم مساله تحریم را کاهش دهیم و حل کنیم 2 اقدام صورت خواهد گرفت که نخستین آن، قدم گذاشتن در مسیر شفافیت بیشتر است.
البته برنامه‌های هسته‌ای ایران کاملاً شفاف است اما ما حاضریم شفافیت بیشتری نشان دهیم و برای همه دنیا روشن کنیم اقدامات جمهوری اسلامی ایران کاملاً در چارچوب‌های بین‌المللی است و ثانیاً اعتماد متقابل بین ایران و سایر کشورها را ارتقا خواهیم داد و هر جایی که اعتماد خدشه‌دار شود تلاش خواهیم کرد این اعتماد حفظ شود».
گری سیک چه می‌گوید؟
گری سیک، تحلیلگر آمریکایی درباره رویکرد دولت آمریکا در قبال تاکتیک‌های هسته‌ای در دوران حسن روحانی اظهارنظر کرده است. وی در گفتوگو با بی‌بی‌سی درباره نظر کاخ سفید نسبت به پیروزی حسن روحانی در انتخابات گفت: فكر مي‌كنم اگر آمريكا انتخابي داشت ترجيح مي‌داد در گفتوگو با حسن روحاني طرف باشد تا سعيد جليلي. بالاخره 4 سال است كه گفتوگو با جليلي بي‌نتيجه ادامه داشته. از اين لحاظ فكر مي‌كنم واشنگتن راضي باشد.
شرايط از ايني كه هست بدتر نشده كه شايد بهتر هم شده باشد تا امكان ايجاد پل‌هاي ارتباطي ميسر شود. سیک درباره رویکرد دولت آمریکا در قبال دولت حسن روحانی نیز اظهار داشت: البته او تا اواسط مرداد پست رياست‌جمهوري را در دست نمي‌گيرد و بايد كابينه‌اش را تشكيل بدهد. بعيد مي‌دانم دولت اوباما به سرعت در سياست‌هايش تغييري بدهد. به علاوه ما مي‌دانيم كه رهبر عالي ايران در اين امور حق وتو دارد. انتظار دارم هرگونه تغيير احتمالي به آهستگي رخ دهد. بگذاريد ببينيم او چه كسي را به عنوان مذاكره‌كننده هسته‌اي انتخاب مي‌كند.
احتمالاً جليلي را كه در اين سمت نگه نمي‌دارد. خودش هم كه رئيس‌جمهور است و نمي‌تواند مذاكره را به دست بگيرد. تا وقتي كه تركيب كابينه را ندانيم نمي‌شود قضاوت كرد. به هر حال در كوتاه‌مدت نبايد انتظار تغييرات عمده‌اي را داشته باشيم. این تحلیلگر آمریکایی درباره تمایل مقامات کاخ سفید برای مذاکرات مستقیم با ایران نیز تصریح کرد: يكي از اتفاق‌هايي كه مي‌شود متصور بود و من اميدوارم رخ دهد، شروع مذاكرات خصوصي و به دور از هياهوي تبليغاتي بين 2 طرف است.
خوبي اين روش مذاكره اين است كه مي‌شود بدون نگراني از انبوه خبرنگاراني كه بيرون سالن مذاكرات منتظر هستند، قول‌ها و اطمينان‌هايي به طرف مقابل داد. طرف ايراني با مذاكره‌كننده از آمريكا يا گروه 1+5 بدون اينكه چيزي از دست بدهند مي‌توانند درباره يافتن راهي براي خروج از اين بن‌بست و رفتن به سمت يك راه‌حل قدم به قدم گفتوگو كنند.
اين موضوع كمك زيادي مي‌كند. آقاي جليلي تا الان با چنين اقدامي مخالف بوده است. نمي‌دانم رهبر‌عالي ايران در فضاي تازه‌اي كه ايجاد شده اجازه چنين كاري را بدهد يا نه. قبلاً او اجازه داده بود در سال 2003 و 2005 چنين مذاكراتي بين آمريكا و ايران انجام بشود و وجود مجدد چنين كانال ارتباطي بسيار كمك خواهد كرد و كل ساختار مذاكرات را تغيير مي‌دهد.
بايد منتظر بود و ديد مذاكره‌كننده بعدي ايران در چه سطحي و با چه امكاناتي كارش را آغاز مي‌كند. اگر هر دو طرف، تاكيد مي‌كنم هر دو طرف بخواهند، مي‌شود براي اين مشكل راه‌حل پيدا كرد. تا به امروز هر بار يك طرف بي‌ميل بود اما دوباره فرصت ديگري ايجاد شده است. اگر 2 طرف تمايل داشته باشند، مي‌شود يك حركت رو به جلو را پيش‌بيني كرد.
منبع: وطن امروز
