سلامت غذايي در گرو توجه بيشتر به توليد محصولات ارگانيک
اعتماد بخشي و تضمين سلامت محصولات و فرآورده‌هاي غذايي مورد مصرف جامعه از مهمترين شاخص ارتقاي بهداشت اجتماعي است.
به گزارش گروه علمي باشگاه خبرنگاران، اين در حالي است که افزايش مصرف کود و آفتکش‌هاي شيميايي در توليد محصولات کشاورزي ، زوال باروري خاک ، تهديد سلامت و آلودگي هوا ، آب و غذا نيز نگرانيهاي روز افزوني درباره محيط زيست جهاني در پي داشته است.
در پي همين نگرانيها ، مفهوم کشاورزي ارگانيک نيز اهميت فزايندهاي در توسعه کشاورزي پايدار در جهان پيدا کرده است.
يک کارشناس کشاورزي در تعريف محصولات ارگانيک مي گويد : محصولاتي که در توليد آنها از هيچ گونه مواد شيميايي و غير طبيعي مثل کودهاي شيميايي استفاده نشده است و براي از بين بردن آفاتشان ، از مواد بيولوژيک استفاده مي‌شود.
رضايي گفت : کشاورزي ارگانيک برپايه استفاده از نهادههاي ارگانيک طبيعي و درون مزرعهاي همچون کود دامي تازه ، کمپوست ، کود سبز ، کنجاله و ضايعات فرآوري مواد غذايي و همچنين کنترل زيستي آفات همراه با کمترين استفاده از مواد معدني طبيعي و بهبود فعاليتهاي زيستي خاک استوار است و توليد محصولات طبيعي و عاري از مواد شيميايي و حفظ چرخه طبيعي محيط زيست به دليل عدم ايجاد اختلالات شيميايي درآب و خاک ، از جمله ويژگيهاي اين نوع کشاورزي به شمار مي رود.
وي اضافه کرد : تناوب ، کشت مخلوط ، روشهاي مکانيکي کنترل علفهاي هرز ، استفاده از ماشين‌آلات مدرن قابل استفاده در سيستمهاي ارگانيک مبارزه بيولوژيکي و تلفيقي با آفات و بيماريها ، تجديد ماده آلي و ديگر بخشهاي زنده خاک ، تلفيق زراعت و دامپروري از موضوعات مورد بحث در کشاورزي ارگانيک هستند.
اين کارشناس کشاورزي در خصوص مزايا و تفاوتهاي محصولات ارگانيک با غير آن گفت : البته هرچند محصولي که از اين طريق به دست مي‌آيد امکان دارد از نظر ظاهري به زيبايي و خوش‌رنگي محصولات توليد شده با کود شيميايي نباشد ، با اين حال مصرف محصولات ارگانيک به دليل سلامت توليد آنها ، بسيار بهتر از محصولات کشاورزي معمولي بوده و به حفظ سلامت انسان نيز بيشتر کمک مي کند.
مديرکل جهاد کشاورزي استان گفت : با هدف فرهنگ سازي براي ترويج محصول سالم از سال زراعي 1387 - 88 با ايجاد يک سايت آموزشي مدرسه در مزرعه کشاورزان(ffs) در استان شروع شده است و در سال زراعي91 - 90 تعداد آنها به 32 سايت در شهرستانهاي استان براي محصولات گندم آبي ، خيار ، گوجه فرنگي ، ذرت علوفه اي ، ذرت دانه اي ، چغندرقند ، سيب ، سيب زميني ، انگور ، زردآلو و انار رسيده که با اجراي اين طرح ، در آينده به سمت کاهش مصرف کودهاي شيميايي گام خواهيم برداشت.
طاهري مقدم درباره آسيبهاي مصرف کودهاي شيميايي در توليد محصولات گفت: اين کودها علاوه بر تاثير روي طعم محصول باعث تغيير بافت زمين کشاورزي مي‌شود و براي اصلاح اين کار در مزارع از مبارزه بيولوژيک بيشتر استفاده شود و به يک فرهنگ تبديل شود.
اين در حالي است که استفاده بيش ازحد ازسموم دفع آفات وکودهاي شيميايي در زمينهاي کشاورزي و ماندن اين ترکيبات خطرناک در ميوه جات و سبزي ها باعث افزايش نگران کننده آمار ابتلا به سرطان وطيف گسترده اي از بيماريهاي خطرناک از نارسايي هاي کليه گرفته تا پارکينسون شده است .
طاهري مقدم افزود : برنامه ترويج محصول سالم براي محصولات تازه خوري ماننده سبزي و صيفي امسال در قالب 17 سايت در حال اجرا است.
يک کارشناس کشاورزي با اشاره به افزايش 30درصدي سرطان گوارش بعلت تازهخوري سبزيجات حاوي کودهاي شيميايي و غيرارگانيک گفت: گياهان، کودهاي نيتروژندار را به صورت نيترات يا آمونياک جذب و تبديل به آمونيوم ميکنند؛ گياه توانايي محدودي در احياي نيترات دارد و اگر نور نباشد به تجمع نيترات در گياه منجر مي‌شود.
منوچهر کلهرافزود:نيترات درمعده به نيتريت ونيتريت به نيتريت آمين تبديل ميشودکه سرطانزاست؛ سرطان دستگاه گوارش از سرطانهاي شايعي بوده که 30 درصد آن مربوط به تازهخوري سبزيجات است.
اما با وجود اين ويژگي هاي ممتاز چرا توليد محصولات ارگانيک نتوانسته بطور کامل جايگزين محصولات سنتي شود ؟
مهندس منوچهر کلهرگفت : با توجه به هزينه هاي بالاترتوليد و مشکل تر بودن توليد ميوه و سبزيجات ارگانيک هنوز به طور کامل جايگزين کشت سنتي نشده و محصولات فعلي حاضردر بازار، با قيمت دو يا سه برابر محصولات معمولي، عرضه مي شود.
مديرکل جهاد کشاورزي استان با اشاره به توليد محصولات زير کشت نخود ، عدس ، برنج و نباتات و سبزي و صيفي جات بصورت سالم وارگانيک در استان گفت : درحال حاضر تنها 15 درصد از محصولات کشاورزي استان ارگانيک است.
طاهري مقدم به سنتي بودن کشاورزي لرستان اشاره کرد و آن را يکي از مهمترين علل اين چالش دانست و گفت : نبود نيروي متخصص و آشنا به رهيافت مدرسه در مزارع کشاورزان ، كمبود اعتبارات ، نبود آزمايشگاه مرجع تعيين باقيمانده سموم در استان ، آشنا نبودن کشاورزان و باغداران با بازارهاي هدف ، فروش محصول سالم و ايجاد نشدن فرهنگ مصرف محصول سالم را از ديگرموانع و چالش هاي سد راه توليد محصولات ارگانيک است.
وي به ضرورت توجه به توليد محصولات ارگانيک اشاره کرد و گفت: دراين راستا طرح Ipm به اجرا درآمده تا براساس آن براي مبارزه با آفات و امراض هر سال ميزان مشخصي از سموم و آفتکش‌هاي غير استانداردي که مورد استفاده قرار مي گيرد کاهش يابد.
مديرکل جهادکشاورزي استان با بيان مشکلات موجود توليد محصولات کشاورزي ارگانيک گفت: تنها توليد محصولات ارگانيک کفايت نمي‌کند و ضروري است که براي اين محصولات برند خاص، بازار و قيمت خاصي در نظر گرفت تا چرخه ارگانيک تکميل شود.
طاهري مقدم همچنين خدماتي نظير خدمات آموزشي و مشاوره اي رايگان و دراختيارگذاشتن غرفه هاي رايگان به کشاورزان ، پيگيري ثبت انجمن توليد کنندگان محصول سالم در شهرستان هاي بروجرد و خرم آباد ، اخذ گواهي محصول سالم توسط کشاورزان عضو طرح ffs سايت سيب زميني شهرستان ازنا و ترويج آموزش مبارزه غيرشيميايي را از جمله اقدامات در راستاي توليد محصول ارگانيک عنوان کرد.
مديرکل جهاد کشاورزي با اشاره به پيش بيني اختصاص 10هزار هکتاراز زمينهاي استان به توليد محصولات ارگانيک افزود : درصورت کامل شدن چرخه ارگانيک از هر نظر قادر هستيم محصولات توليد شده را حتي تا 40 درصد بالاتر از قيمت بازار به فروش برسانيم.
به گفته رئيس دانشگاه علوم پزشکي لرستان ما تنها نمي‌توانيم به سالم بودن ظاهري محصولات کشاورزي توجه کنيم بلکه بايد سالم بودن آن را از نظر نداشتن بيماري و آفت بلکه از حداقل بودن کود و سموم شيميايي خطرناک براي زيست انساني نيز در نظر بگيريم .
دکتر شيخ آزادي افزود : مشکل اين است که نظارت خاصي بر محصولات ارگانيک وجود ندارد به نظرمي‌رسد که بايد مجموعه يا نهادي تاسيس شود که بتواند با نظارت کيفي تشخيص دهد واقعا محصولات ارگانيک تمام مراحلي را که بايد براي کشت و برداشت اين محصولات طي شود پشت‌سر گذرانده‌اند يا خير.
وي با اشاره به سالم و مفيد بودن محصولات ارگانيک و سازگاري بيشترآنها با بدن انسان و بوي‍ژه در خصوص بحث نظارت و اطمينان مصرف کننده گفت: در شوراي سلامت مطرح شد که سازمان جهادکشاورزي با پيگيريهاي زياد محصولات ارگانيکي بيشتري توليد و با هماهنگي شهرداريها و صنعت ، معدن و تجارت فروشگاههايي بعنوان فروش اين مواد غذايي راه اندازي کند تا از سوء استفاده افراد سودجو درجايگزيني محصولات غيرارگانيک با برچسب تقلبي به جاي محصولات ارگانيک جلوگيري شود.
رئيس دانشگاه علوم پزشکي لرستان افزود: برچسبگذاري محصولات ارگانيک بايد توسط يک سازمان انجام شود که محصول مطابق استانداردهايي که در سراسر جهان توسط صدها سازمان گواهيکننده ، کشاورزان مختلف ، شرکتهاي تجاري ، سازمانهاي غيردولتي و اخيرا دولتي شکل گرفتهاند توليد شود.
سخن پاياني اينکه گواهي محصولات ارگانيک فرايندي پيچيده است ، اما تلاشهايي براي هماهنگ کردن استانداردهاي گوناگون بمنظور توسعه بازار محصولات ارگانيک درجريان است.
چالش فعلي در اين راه ، هماهنگسازي هرچه بيشتر استانداردها ضمن رعايت محدوديتها و ملاحظات منطقهاي و کاهش هزينههاي مراحل چندگانه گواهي و اعتباردهي و تنگناهاي ورود به بازار اين محصولات است.
بايد در زمينه توليد محصول سالم در استان فرهنگ‌سازي کرد و به اين باور رسيد که آنچه براي مصرف توليد مي‌کنيم بايد سالم باشد و اگر اين وجه از توليد محقق شود به امنيت غذايي استان که بحث حاکميتي است دست‌يافته‌ايم./
در پي همين نگرانيها ، مفهوم کشاورزي ارگانيک نيز اهميت فزايندهاي در توسعه کشاورزي پايدار در جهان پيدا کرده است.
يک کارشناس کشاورزي در تعريف محصولات ارگانيک مي گويد : محصولاتي که در توليد آنها از هيچ گونه مواد شيميايي و غير طبيعي مثل کودهاي شيميايي استفاده نشده است و براي از بين بردن آفاتشان ، از مواد بيولوژيک استفاده مي‌شود.
رضايي گفت : کشاورزي ارگانيک برپايه استفاده از نهادههاي ارگانيک طبيعي و درون مزرعهاي همچون کود دامي تازه ، کمپوست ، کود سبز ، کنجاله و ضايعات فرآوري مواد غذايي و همچنين کنترل زيستي آفات همراه با کمترين استفاده از مواد معدني طبيعي و بهبود فعاليتهاي زيستي خاک استوار است و توليد محصولات طبيعي و عاري از مواد شيميايي و حفظ چرخه طبيعي محيط زيست به دليل عدم ايجاد اختلالات شيميايي درآب و خاک ، از جمله ويژگيهاي اين نوع کشاورزي به شمار مي رود.
وي اضافه کرد : تناوب ، کشت مخلوط ، روشهاي مکانيکي کنترل علفهاي هرز ، استفاده از ماشين‌آلات مدرن قابل استفاده در سيستمهاي ارگانيک مبارزه بيولوژيکي و تلفيقي با آفات و بيماريها ، تجديد ماده آلي و ديگر بخشهاي زنده خاک ، تلفيق زراعت و دامپروري از موضوعات مورد بحث در کشاورزي ارگانيک هستند.
اين کارشناس کشاورزي در خصوص مزايا و تفاوتهاي محصولات ارگانيک با غير آن گفت : البته هرچند محصولي که از اين طريق به دست مي‌آيد امکان دارد از نظر ظاهري به زيبايي و خوش‌رنگي محصولات توليد شده با کود شيميايي نباشد ، با اين حال مصرف محصولات ارگانيک به دليل سلامت توليد آنها ، بسيار بهتر از محصولات کشاورزي معمولي بوده و به حفظ سلامت انسان نيز بيشتر کمک مي کند.
مديرکل جهاد کشاورزي استان گفت : با هدف فرهنگ سازي براي ترويج محصول سالم از سال زراعي 1387 - 88 با ايجاد يک سايت آموزشي مدرسه در مزرعه کشاورزان(ffs) در استان شروع شده است و در سال زراعي91 - 90 تعداد آنها به 32 سايت در شهرستانهاي استان براي محصولات گندم آبي ، خيار ، گوجه فرنگي ، ذرت علوفه اي ، ذرت دانه اي ، چغندرقند ، سيب ، سيب زميني ، انگور ، زردآلو و انار رسيده که با اجراي اين طرح ، در آينده به سمت کاهش مصرف کودهاي شيميايي گام خواهيم برداشت.
طاهري مقدم درباره آسيبهاي مصرف کودهاي شيميايي در توليد محصولات گفت: اين کودها علاوه بر تاثير روي طعم محصول باعث تغيير بافت زمين کشاورزي مي‌شود و براي اصلاح اين کار در مزارع از مبارزه بيولوژيک بيشتر استفاده شود و به يک فرهنگ تبديل شود.
اين در حالي است که استفاده بيش ازحد ازسموم دفع آفات وکودهاي شيميايي در زمينهاي کشاورزي و ماندن اين ترکيبات خطرناک در ميوه جات و سبزي ها باعث افزايش نگران کننده آمار ابتلا به سرطان وطيف گسترده اي از بيماريهاي خطرناک از نارسايي هاي کليه گرفته تا پارکينسون شده است .
طاهري مقدم افزود : برنامه ترويج محصول سالم براي محصولات تازه خوري ماننده سبزي و صيفي امسال در قالب 17 سايت در حال اجرا است.
يک کارشناس کشاورزي با اشاره به افزايش 30درصدي سرطان گوارش بعلت تازهخوري سبزيجات حاوي کودهاي شيميايي و غيرارگانيک گفت: گياهان، کودهاي نيتروژندار را به صورت نيترات يا آمونياک جذب و تبديل به آمونيوم ميکنند؛ گياه توانايي محدودي در احياي نيترات دارد و اگر نور نباشد به تجمع نيترات در گياه منجر مي‌شود.
منوچهر کلهرافزود:نيترات درمعده به نيتريت ونيتريت به نيتريت آمين تبديل ميشودکه سرطانزاست؛ سرطان دستگاه گوارش از سرطانهاي شايعي بوده که 30 درصد آن مربوط به تازهخوري سبزيجات است.
اما با وجود اين ويژگي هاي ممتاز چرا توليد محصولات ارگانيک نتوانسته بطور کامل جايگزين محصولات سنتي شود ؟
مهندس منوچهر کلهرگفت : با توجه به هزينه هاي بالاترتوليد و مشکل تر بودن توليد ميوه و سبزيجات ارگانيک هنوز به طور کامل جايگزين کشت سنتي نشده و محصولات فعلي حاضردر بازار، با قيمت دو يا سه برابر محصولات معمولي، عرضه مي شود.
مديرکل جهاد کشاورزي استان با اشاره به توليد محصولات زير کشت نخود ، عدس ، برنج و نباتات و سبزي و صيفي جات بصورت سالم وارگانيک در استان گفت : درحال حاضر تنها 15 درصد از محصولات کشاورزي استان ارگانيک است.
طاهري مقدم به سنتي بودن کشاورزي لرستان اشاره کرد و آن را يکي از مهمترين علل اين چالش دانست و گفت : نبود نيروي متخصص و آشنا به رهيافت مدرسه در مزارع کشاورزان ، كمبود اعتبارات ، نبود آزمايشگاه مرجع تعيين باقيمانده سموم در استان ، آشنا نبودن کشاورزان و باغداران با بازارهاي هدف ، فروش محصول سالم و ايجاد نشدن فرهنگ مصرف محصول سالم را از ديگرموانع و چالش هاي سد راه توليد محصولات ارگانيک است.
وي به ضرورت توجه به توليد محصولات ارگانيک اشاره کرد و گفت: دراين راستا طرح Ipm به اجرا درآمده تا براساس آن براي مبارزه با آفات و امراض هر سال ميزان مشخصي از سموم و آفتکش‌هاي غير استانداردي که مورد استفاده قرار مي گيرد کاهش يابد.
مديرکل جهادکشاورزي استان با بيان مشکلات موجود توليد محصولات کشاورزي ارگانيک گفت: تنها توليد محصولات ارگانيک کفايت نمي‌کند و ضروري است که براي اين محصولات برند خاص، بازار و قيمت خاصي در نظر گرفت تا چرخه ارگانيک تکميل شود.
طاهري مقدم همچنين خدماتي نظير خدمات آموزشي و مشاوره اي رايگان و دراختيارگذاشتن غرفه هاي رايگان به کشاورزان ، پيگيري ثبت انجمن توليد کنندگان محصول سالم در شهرستان هاي بروجرد و خرم آباد ، اخذ گواهي محصول سالم توسط کشاورزان عضو طرح ffs سايت سيب زميني شهرستان ازنا و ترويج آموزش مبارزه غيرشيميايي را از جمله اقدامات در راستاي توليد محصول ارگانيک عنوان کرد.
مديرکل جهاد کشاورزي با اشاره به پيش بيني اختصاص 10هزار هکتاراز زمينهاي استان به توليد محصولات ارگانيک افزود : درصورت کامل شدن چرخه ارگانيک از هر نظر قادر هستيم محصولات توليد شده را حتي تا 40 درصد بالاتر از قيمت بازار به فروش برسانيم.
به گفته رئيس دانشگاه علوم پزشکي لرستان ما تنها نمي‌توانيم به سالم بودن ظاهري محصولات کشاورزي توجه کنيم بلکه بايد سالم بودن آن را از نظر نداشتن بيماري و آفت بلکه از حداقل بودن کود و سموم شيميايي خطرناک براي زيست انساني نيز در نظر بگيريم .
دکتر شيخ آزادي افزود : مشکل اين است که نظارت خاصي بر محصولات ارگانيک وجود ندارد به نظرمي‌رسد که بايد مجموعه يا نهادي تاسيس شود که بتواند با نظارت کيفي تشخيص دهد واقعا محصولات ارگانيک تمام مراحلي را که بايد براي کشت و برداشت اين محصولات طي شود پشت‌سر گذرانده‌اند يا خير.
وي با اشاره به سالم و مفيد بودن محصولات ارگانيک و سازگاري بيشترآنها با بدن انسان و بوي‍ژه در خصوص بحث نظارت و اطمينان مصرف کننده گفت: در شوراي سلامت مطرح شد که سازمان جهادکشاورزي با پيگيريهاي زياد محصولات ارگانيکي بيشتري توليد و با هماهنگي شهرداريها و صنعت ، معدن و تجارت فروشگاههايي بعنوان فروش اين مواد غذايي راه اندازي کند تا از سوء استفاده افراد سودجو درجايگزيني محصولات غيرارگانيک با برچسب تقلبي به جاي محصولات ارگانيک جلوگيري شود.
رئيس دانشگاه علوم پزشکي لرستان افزود: برچسبگذاري محصولات ارگانيک بايد توسط يک سازمان انجام شود که محصول مطابق استانداردهايي که در سراسر جهان توسط صدها سازمان گواهيکننده ، کشاورزان مختلف ، شرکتهاي تجاري ، سازمانهاي غيردولتي و اخيرا دولتي شکل گرفتهاند توليد شود.
سخن پاياني اينکه گواهي محصولات ارگانيک فرايندي پيچيده است ، اما تلاشهايي براي هماهنگ کردن استانداردهاي گوناگون بمنظور توسعه بازار محصولات ارگانيک درجريان است.
چالش فعلي در اين راه ، هماهنگسازي هرچه بيشتر استانداردها ضمن رعايت محدوديتها و ملاحظات منطقهاي و کاهش هزينههاي مراحل چندگانه گواهي و اعتباردهي و تنگناهاي ورود به بازار اين محصولات است.
بايد در زمينه توليد محصول سالم در استان فرهنگ‌سازي کرد و به اين باور رسيد که آنچه براي مصرف توليد مي‌کنيم بايد سالم باشد و اگر اين وجه از توليد محقق شود به امنيت غذايي استان که بحث حاکميتي است دست‌يافته‌ايم./
