به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،استرابيسم يا انحراف چشم مشكلي چشمي است كه در آن چشم‌ها وضع ناهمگوني نسبت به يكديگر داشته و نگاه آنها به جهات مختلف است.

 اين ناهمگوني ممكن است واضح بوده يا آن كه فقط بعضي اوقات بدليل كم‌خوابي، خستگي و گرسنگي ايجاد شود.به بيان ديگر وقتي هم راستايي دو چشم در جهت يك هدف به هم بخورد، انحراف چشم بوجود مي‌آيد.

البته در بسياري موارد استرابيسم جنبه ژنتيكي يا ارثي دارد، اما در موارد ديگر به نقص‌هاي مادرزادي ساختمان چشم، عصب بينايي و شبكيه باز مي‌گردد؛ ولي نكته بسيار مهم در همه اين موارد درمان زود هنگام انحراف چشم براي باز گرداندن ديد دو چشمي (ديد سه‌بعدي كه از طريق آن شخص قادر به ديدن عمق تصاوير اطراف خود است) به كودك است.

دكتر رضا عرفانيان، متخصص چشم و جراح استرابيسم در گفت‌وگو با جام‌جم مي‌گويد: انحراف چشم در كودكاني كه زمينه ژنتيكي اين بيماري را دارند چهار تا پنج برابر بيشتر از ديگر كودكان ديده مي‌شود؛ اما نكته مهم در درمان اين بيماري تشخيص زود هنگام آن است، چراكه استرابيسم اگر زود تشخيص و درمان نشود نه تنها در كودكان به تنبلي چشم منجر مي‌شود؛ بلكه بتدريج امكان بازيابي ديد دوچشمي در كودك را غيرممكن مي‌كند.

چرا چشم‌ها منحرف مي‌شود؟

بيماري انحراف چشم يا‌‌ استرابيسم به دلايل مختلفي بوجود مي‌آيد كه بيشترين دليل آن مادرزادي بوده و در سنين كودكي ديده مي‌شود؛ اما اين مسأله به آن مفهوم نيست كه چشم پدر يا مادر كودك بايد حتما انحراف داشته باشد، بلكه ژن اين بيماري ممكن است از نسل‌هاي قبل‌تر نيز به كودك منتقل شود.

با اینکه  بيماري‌هاي مغزي، ضربه و تصادف نيز مي‌تواند به انحراف چشم منجر ‌شود ،نقص مادرزادي ساختمان چشم، عصب بينايي، ضايعات شبكيه و آب مرواريد مادرزادي نيز مي‌تواند منجر به كاهش شديد بينايي و در ادامه انحراف چشم كودك شود.

با اين حال شيوع انحراف چشم در جوامع مختلف 5‌تا‌11 درصد افراد جامعه را درگير مي‌كند.
 انحراف چشم بين سه ماهگي تا پنج سالگي بروز پيدا مي‌كند، اما شايع‌ترين سن بروز آن بين دو تا سه سالگي است كه مي‌تواند دائمي يا گهگاه ديده شود، اما در هر صورت تشخيص و درمان سريع آن مانع از بروز تنبلي چشم در كودكان و مهم‌تر از آن از دست رفتن امكان بازيابي ديد دو چشمي (ديد عمقي) از سوي كودك مي‌شود.

اول اصلاح بينايي و انحراف با عينك سپس جراحي

بنابر تاكيد متخصصان چشم، نوع درمان در استرابيسم مادرزادي با استرابيسم اكتسابي متفاوت است. انحراف چشم مي‌تواند به سمت داخل، خارج يا عمودي باشد كه اين موارد هم در درمان موثر است.

همچنين در مواردي انحراف چشم ممكن است بلافاصله بعد از تولد مشاهده شود، اما معمولا در سن بالا‌تر از دو سالگي ايجاد مي‌شود كه بيشتر به دليل عيوب انكساري است.كودكاني كه دوربين هستند بيشتر در معرض استرابيسم قرار دارند كه با اصلاح عيوب انكساري از طريق عينك انحراف‌شان درمان مي‌شود.

 مهم‌ترين اقدام درماني در انحراف چشم فراهم آوردن شرايط ديد دو چشمي براي كودك است؛ چرا كه با تاخير در درمان انحراف و بزرگ شدن كودك، قابليت بازيابي ديد دوچشمي توسط مغز كمتر مي‌شود.

اگر كودك قابليت ديد عمقي يا سه‌بعدي را از دست بدهد در آينده با محدوديت‌هاي اجتماعي و شغلي مواجه خواهد شد؛ يعني قادر به انجام مشاغلي مانند رانندگي، خلباني و پزشكي نخواهد بود.

البته نداشتن ديد عمقي هميشه با انحراف چشم همراه نيست، بلكه تنبلي چشم نيز مي‌تواند مانع از وجود ديد سه‌بعدي در كودك شود.
درمان تنبلي چشم چه همراه با انحراف باشد، چه نباشد، طول درمان بيشتري مي‌طلبد.حال اگر درمان‌هاي طبي انجام شود؛ اما انحراف باقي بماند از جراحي استفاده مي‌شود.

دقت به چشمان كودك از شش ماهگي

بسياري از متخصصان چشم معتقدند اگر انحراف چشم بين شش تا 9 ماهگي مشاهده شود، مي‌تواند تحت عمل جراحي قرار گيرد چون مغز به چشم صاف عادت مي‌كند و مي‌تواند ديد سه‌بعدي را احيا كند.

تمركز ديد كودك از حدود شش ماهگي كامل مي‌شود، پس توصيه مي‌شود كودكاني كه از نظر بينايي در سلامت نيز به سر مي‌برند، طي 6 ماهگي تا يك سالگي تحت معاينه چشم قرار گيرند و معاينه‌هاي بعدي‌شان نيز بين سه تا سه‌ونيم سالگي و همين طور پيش از ورود به دبستان صورت بگيرد.

بي‌شك هر زمان كه والدين متوجه انحراف چشم كودك خود شوند بايد براي درمان آن و در نقطه شروع به رفع عيوب انكساري چشم‌ها از طريق عينك يا بستن چشم اقدام كنند.

برخي انواع انحراف چشم در كودك با آموزش روش‌هاي حركتي چشم به والدين و كودك و فراهم شدن امكان كنترل انحراف چشم براي كودك قابل درمان است البته درمان انحراف چشم‌بسته به نوع، ميزان و سن كودك متفاوت است و والدين نبايد انتظار درمان‌هاي مشترك و كوتاه مدت را براي فرزندان‌شان داشته باشند.

نكته مهم در مورد جراحي انحراف چشم آن است كه نتايج اين نوع عمل جراحي هيچ‌گاه صددرصد قابل پيش‌بيني نيست و در هر جراحي احتمال تكرار عمل براي رسيدن به اصلاح كامل‌تر وجود دارد.

والدين نبايد فراموش كنند كه امكان مشاهده انحراف كاذب در كودكان كه پل بيني‌شان پهن‌تر است، وجود دارد؛ اما هيچ نگراني از بابت اين نوع انحراف‌ها كه بسادگي توسط متخصص قابل تشخيص است، وجود ندارد.