به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران قم، بهاء الدین محمد بن حسین عاملی معروف به شیخ بهایی از دانشمندان قرن دهم و یازدهم هجری بود که در عرصه های علمی به ویژه ریاضی، نجوم و مهندسی و معماری اسلامی و ایرانی تلاش های فراوانی کرد.
بیش از 95 کتاب و رساله در زمینه سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، عرفان، فقه، هنر، فیزیک و به ویژه مهندسی از وی بر جای مانده است به گونه ای که به پاس تلاش های علمی وی، سال 2009 میلادی از سوی یونسکو به نام نجوم و شیخ بهایی نام گذاری شد.
شیخ بهایی در رودان متولد شد و پدر او از شاگردان برجسته شهید ثانی به شمار می رفت که در سن سیزده سالگی به دلیل فشارهای دولت عثمانی بر شیعیان و به دعوت از شاه طهماسب صفوی برای حضور در ایران، رهسپار قزوین شد.
شایان ذکر است؛ به دلیل شخصیت علمی، دینی و اخلاقی شیخ بهایی، در سن 43 سالگی به عنوان شیخ الاسلام در اصفهان منصوب شد و خدمات ارزنده ای را در اصفهان بر جای گذاشت همچنین به دلیل سفرهای متعدد به شهرهای دینی در سراسر جهان، با معماری اسلامی در سطح جهان آشنا شد.
او در نزد دانشمندان بزرگی کسب علم پرداخت و شاگردان بزرگی را نیز تربیت کرد،وی که از پیشگامان عرصه معماری اسلامی و ایرانی به شمار می رود خدمات ارزنده ای را در این زمینه ارائه کرده است که مهم ترین خدمات وی رونق بخشیدن به شهر اصفهان و ساخت مسجد امام، حمام شیخ بهایی، طراحی و فکر ایجاد شهر نجف آباد، تقسیم آب زاینده رود، قنات زرین کمر، تعییم سمت قبله مسجد امام می بادش که این قبله یابی با استفاده از ابزارهای آن زمان صورت پذیرفت.
خدمات این اندیشمند در اصفهان موجب شد که از سال 83 شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان جشنواره‌ای به نام شیخ بهایی برگزار نماید زیرا بر این باورند شیخ‌بهایی در عصر خود دانش را به فناوری تبدیل کرد و خدمات ارزشمند علمی، فرهنگی و عمرانی از خود به یادگار گذاشت که به یاد او این جشنواره شیخ بهایی نامیده شد.
وی پرورش یافته فرهنگ اسلامی و شیعی بود در عرف مردم ایران، شیخ بهائی به مهارت در ریاضی و معماری و مهندسی معروف بوده و هنوز هم به همین صفت معروف است، چنانکه معماری مسجد امام اصفهان و مهندسی حصار نجف را به او نسبت می دهند.
در تسلط وی در بحث مهندسی و معماری تردید نیست و بهترین نمونه که هنوز در میان است، نخست تقسیم آب زاینده رود به محلات اصفهان و قرای مجاور رودخانه است که معروف است هیئتی در آن زمان از جانب شاه عباس به ریاست شیخ بهائی مأمور شده و ترتیب بسیار دقیق و درستی با منتهای عدالت و دقت علمی در باب حق آب هر ده و آبادی و محله و بردن آب و ساختن مادیها داده اند که هنوز به همان ترتیب معمول است و اصل طومار آن در اصفهان هست.
همچنین از دیگر کارهای علمی که به بهائی نسبت می دهند طرح ریزی کاریز نجف آباد اصفهان است که به نام قنات زرین کمر، یکی از بزرگترین کاریزهای ایران است و از مظهر قنات تا انتهای آبخور آن ۹ فرسنگ است و به ۱۱ جوی بسیار بزرگ تقسیم می شود و طرح ریزی این کاریز را نیز از مرحوم بهائی می دانند.
یکی دیگر از کارهای شگفت انگیزی که به بهائی نسبت می دهند، ساختمان گلخن گرمابه ای که هنوز در اصفهان مانده و به حمام شیخ بهائی یا حمام شیخ معروف است که مردم اصفهان از دیر باز همواره عقیده داشته اند که گلخن آن گرمابه را بهائی چنان ساخته که با شمعی گرم می شد.
به گونه ای که زیر پاتیل گلخن فضای تهی تعبیه کرده و شمعی افروخته در میان آن گذاشته و آن فضا را بسته بود و شمع تا مدتهای مدید همچنان می سوخت و به این شیوه آب حمام گرم می شد.
همچنین طراحی منارجنبان اصفهان که هم اکنون نیز پا برجاست به او نسبت داده می شود.
مرگ این عارف بزرگ و دانشمند در سال ۱۰۳۰ و یا ۱۰۳۱ هجری در سن 87 سالگی در اصفهان دار فانی را وداع گفت و طبق وصیت وی به مشهد منتقل و در جوار امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
گفتنی است به مناسبت گرامیداشت این دانشمند شیعی و متفکر اسلامی، همایش ملی الگوی معماری اسلامی-ایرانی با موضوع قم شهر موجود، شهر مطلوب با تلاش و همت شهرداری قم برگزار می شود./س