روز ملی خلیج فارس، مرگ «فتحعلی شاه»، قطع رابطه ایران با رژیم مصر، آغاز عملیات بزرگ بیتالمقدس و ... از مهمترین رخدادهای تاریخ امروز است.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، امروز 10 اردیبهشت 1392 خورشیدی برابر با 19 جمادیالثانی 1434 هجری و 30 آوریل 2013 میلادی است. مهمترین رخدادهای تاریخ امروز از این قرار است:
روز ملی خلیج فارس نام
تاریخی این خلیج، در زبانهای گوناگون، ترجمه عبارت خلیجفارس یا دریای
پارس بوده است. خلیجفارس پس از خلیج مکزیک و خلیج هود سن، سومین خلیج بزرگ
جهان به شمار میآید. به سبب وجود منابع سرشار نفت و گاز در خلیجفارس و
سواحل آن، این آبراهه در سطح بینالمللی، منطقهای مهم و راهبردی به شمار
میآید. خلیجفارس اصلیترین نامی است که از کهنترین منابع بر جای مانده
است. جغرافیدانان و تاریخنگاران اسلامی، همچون طبری، مسعودی و یعقوبی به
اتفاق در کتب خطی به جای مانده از خود اذعان دارند که تمامی نواحی خلیج
پارس در دورههای پیش از اسلام به ایران تعلق داشته است.
شورای
عالی انقلاب فرهنگی با توجه به هدف قرار دادن هویت فرهنگی و تاریخی ملت
ایران، روز اخراج پرتغالیها از تنگه هرمز، دهم اردیبهشت را بهعنوان روز
ملی خلیجفارس نا مگذاری کرد. مهمترین اسناد جهانی در تأیید مالکیت خلیج
فارس: قدمت «خلیج فارس» با همین نام چندان دیرینه است که عدهای معتقدند
«خلیج فارس گهواره تمدن جهان یا خاستگاه نوع بشر است». یونانیهای باستان
این خلیج را «پرسیکوس سینوس» یا «سینوس پرسیکوس» که همان خلیج فارس است
نامیدند، از آنجا که این نام برای نخستین بار در منابع درست و معتبر تاریخی
که غیر ایرانیان نوشتهاند آمده است، هیچ گونه شائبه نژادی در وضع آن وجود
ندارد.
خروج نیروهای انگلیس از خاک ایران پس از استقرار دولت کودتا (1300 ش) پس از تثبیت دولت کودتایی سید ضیاءالدین طباطبایی و آسوده خاطر شدن دولت انگلستان از تا مین منافع خود در ایران و با استقرار نیروهای ایرانی در مناطق حساس، در دهم اردیبهشت 1300، قوای انگلیسی متشکل از 2300 انگلیسی و 9300 هندی، به منظور خروج از کشور، از قزوین به طرف همدان حرکت کردند. انگیزه اصلی انگلستان برای خروج نیروهایش از ایران، کاستن از مخارج سنگین اداره این عده و برطرف شدن خطر بلشویکها در روسیه بود. تصویب قانون خلع ید از شرکت نفت انگلیس توسط مجلس شورای ملی (1330 ش) پس از ملی شدن صنعت نفت، دولت ایران تصمیم گرفت که دست انگلیسیها را از شرکت نفت ایران کوتاه کند بنابراین لایحهای به مجلس برد که طی آن، از انگلستان در امور نفت ایران، خلع ید و سلب اختیار میشد. با تصویب این قانون، کارمندان انگلیسی از شرکت نفت اخراج شدند و صنعت نفت به دست ایرانیها افتاد. انگلستان که منافع خود را از دست رفته میدید، به سازمان ملل و دیوان بینالمللی دادگستری در شهر لاهه هلند شکایت برد ولی دیوان، حکم به نفع ایران داد، در نتیجه، روابط سیاسی ایران و انگلستان قطع گردید. انگلیسیها که مصدق را عامل اصلی این واقعه میدانستند، تصمیم به برکناری مصدق و فشار به شاه گرفتند که حوادث متعدد بعدی را به وجود آورد. درگذشت استاد «اسماعیل آشتیانی» شاعر و نقاش ایرانی (1349 ش) استاد اسماعیل آشتیانی، نقاش شهیر و شاعر متخلص به شعله در سال 1271 ش در تهران به دنیا آمد. وی پس از طی دوره ابتدایی در مدرسه عالی دارالفنون، نزد الم لک، نقاش و هنرمند شهیر ایرانی، هنر نقاشی را فرا گرفت. استاد آشتیانی بزرگترین شاگرد الم لک بود چنان که در سال 1311 ش که الم لک از ریاست مدرسه عالی صنایع مستظرفه کنارهگیری کرد، او را به جانشینی خود انتخاب نمود. وی در سال 1324 ش، با کمک عدهای از هنرمندان، انجمن هنرمندان ایران را بنیان نهاد و پس از مدتی به ریاست آن انتخاب شد. نامهنویس، رویای حافظ و پرندههای تیرخورده از برجستهترین تابلوها و دیوان اشعار، سفرنامه اروپا و تاریخ حیات کمالالملک از آثار ادبی اوست. استاد آشتیانی در سال 1325، به پاس خدمات بیدریغش در طول تدریس، به دریافت درجه دکترای افتخاری نائل شد. سرانجام این هنرمند بزرگ در 78 سالگی در تهران درگذشت و در صحن حضرت عبدالعظیم (ع) مدفون گردید. مرگ «فتحعلی شاه» دومین شاه قاجار (1250 ق) فتحعلی
شاه قاجار که مدتی در اواخر عمر خود به بیماری دچار شده بود در 19
جمادیالثانی 1250 ق پس از حدود 38 سال سلطنت در 68 سالگی در اصفهان
درگذشت. جسد او را به قم برده و در آستانهٔ حضرت معصومه به خاک سپردند.
فتحعلی شاه در دوران پادشاهی طولانی خود، همواره سرگرم کشمکش با قوای داخلی
و خارجی بود و به کمک فرزندان خود بود که توانست بر مشکلات داخلی توفیق
یابد. در زمان او جنگهای اول و دوم ایران و روسیه روی داد و باعث انعقاد
قراردادهای ننگین گلستان و ترکمانچای و جدا شدن سرزمینهای پهناوری از کشور
ایران و الحاق به روسیه گردید.
فتحعلی
شاه در موقع مرگ از دهها زنِ خود بیش از 105 دختر و پسر و در حدود 600
نوه به یادگار گذارد. کثرت اولاد او در زمان حیات و پس از خودش، اوضاع
اداریِ مملکت را مشوَّش کرد و چون هر کدام از این شاهزادگان، دارای دستگاه و
روابط بسیاری بودند، از انجام هر ظلمی به مردم، اِبا نمیکردند. از طرفی
مردم که مورد ستم قرار میگرفتند، چون تجاوز کننده، فرزند شاه بود، برای
شکایت از مظالم ایشان، چارهای جز تحمل نداشتند. فتحعلی شاه از اصلاحات
خبری نداشت و شاید، هرگز به فکر این کار هم نی افتاده بود.
قطع رابطه جمهوری اسلامی ایران با رژیم مصر (1358 ش) محمد
انور سادات رئیس جمهور مصر به خاطر خیانت به آرمان فلسطین و امّت اسلام و
امضای قرارداد ننگین صلح با رژیم اشغالگر قدس با فشار دولت استکباری ایالات
متحده آمریکا، موسوم به پیمان کمپ دیوید، مورد انزوای کشورهای اسلامی از
جمله جمهوری اسلامی ایران قرار گرفت و با دستور امام خمینی (ره) در چنین
روزی، دولت جمهوری اسلامی با دولت مصر قطع رابطه کرد. این قرارداد که تحت
نظر آمریکا تنظیم شده بود، جز استقرار اسرائیل در سرزمینهای اشغالی فلسطین
و تثبیت آن به عنوان یک دژ استعماری در منطقه و ذلت و خفت و اسارت مردم
مسلمان نتیجهای در برنداشت. انور سادات مدتی بعد، به جرم انعقاد این
قرارداد ننگین در حین برگزاری یک رژه نظامی، مورد هدف رگبار خالد اسلام
بولی، افسر غیرتمند مصری، قرار گرفت و به کیفر اعمال خویش رسید. اشغال مسلحانه سفارت ایران در لندن (1359 ش) پنج روز پس از شکست حمله نظامی آمریکا به ایران برای آزادسازی گروگانهای سفارت این کشور از دست دانشجویان مسلمان پیرو خط امام و وقوع حادثه طبس، پنج مرد مسلح، سفارت ایران در لندن را به اشغال خود درآورده و تمام بیست کارمند ایرانی شاغل در سفارت را به گروگان گرفتند. این عده که خود را عرب ایرانی معرفی کردند، خواهان آزادی زندانیانی شدند که از چندی قبل در رابطه با حوادث انفجار در جنوب کشور در بازداشت به سر میبردند. آنان همچنین عنوان کردند که به محض اینکه ایران گروگانهای آمریکایی را از بند رها سازند، دیپلماتهای گروگان گرفته شده را آزاد خواهند کرد. این تروریستها همچنین درخواست کردند تا یک هواپیمای اختصاصی در اختیار گروه قرار داده شود تا همراه گروگانها از انگلیس خارج شوند. دولت ایران با هیچ یک از درخواستهای مهاجمین موافقت نکرد تا اینکه تروریستها پس از ناامیدی از دستیابی به خواستههایشان، سفارت ایران را در لندن منفجر کردند و 2 نفر را به شهادت رساندند. این اشغال و گروگانگیری، بازتاب وسیعی در جهان پیدا کرد. گفته میشد این توطئه در حقیقت به دنبال تبانی پنهانی آمریکا و انگلیس علیه انقلاب اسلامی ایران، صورت گرفته است، هرچند اقدامات خرابکارانه مزدوران رژیم بعث عراق نیز در این میان قابل توجه است. وفات عالم بزرگ آیتاللَّه «سید حسن موسوی بجنوردی»(1395 ق) آیتاللَّه حاج میرزا حسن بن سید آقا بزرگ موسوی بجنوردی متولد 1316 ق، فقیهی بزرگ و از مراجع و اساتید و مدرسین حوزهٔ علمیهٔ نجف بود. القَواعِدُ الفِقهیّه، ذخیرةُالمَعاد، حاشیه بر وسیلةُ النجاة و رساله در اجتماع امر و نهی، از آثار این فقیه بزرگوار میباشند. پیروزی مردم ویتنام بر امریکا و پایان جنگ ویتنام (1975 م) با آغاز جنگ ویتنام و ورود صدها هزار نفر از تفنگداران امریکایی در ویتنام شمالی، باعث به وجود آمدن گروههای چریکی ویت کنگ جهت مقابله با نیروهای امریکایی گردید. امریکا از 1964 م حملات وسیعی را علیه ویتنام شمالی آغاز کرد طوری که در مدت سه سال بیش از 100 هزار حمله هوایی اجرا کرد و بیش از 2/5 میلیون تن بمب بر سر مردم ویتنام شمالی فرو ریخت. تنها یکی از آمار رسمی درباره تلفات این حملهها، رقم 500 هزار کشته را نشان میدهد. سرانجام مقاومت نیروهای ویتنام شمالی باعث تلفات سنگینی بر ارتش ویتنام جنوبی و نیروهای امریکا شد و جرالْدْ فورْدْ رئیس جمهور وقت امریکا دستور خروج بیش از 200 هزار تن از سربازان خود را از ویتنام صادر کرد و دو ویتنام با هم متحد شدند. این جنگ نیز هم چون جنگ دو کره به تحریک و پشتیبانی امریکا و شوروی به وقوع پیوست. تولد «جِیمز کوک» دریانورد و کاشف انگلیسی (1728 م) جیمز کوک، دریانورد و پویندهای بریتانیایی بود. او سه سفر اکتشافی مهم را فرماندهی کرد که در طی آنها، بسیاری از جزایر اصلی اقیانوس آرام همچون استرالیا، زلاند نو و هاوایی شناسایی و نقشهبرداری شدند. جیمز کوک در مار تون، کلیولند نزدیک شهرک میدلزبورو از توابع یورک شر متولد شد اما از کودکی با خانوادهاش در گریت آیت ون اقامت کرده بود. او که از نوجوانی شیفته دریانوردی بود نقشهبرداری را نزد خود آموخت؛ سپس به وی تبی رفت و در کشتیهای حمل زغال سنگ آنجا مشغول به کار شد. در میانه جنگهای هفت ساله، کوک در نیروی دریایی سلطنتی خدمت میکرد و در محاصره شهر کبک در ۱۷۵۹ میلادی شرکت داشت.
در سال ۱۷۶۶ میلادی، انجمن سلطنتی به کوک مأموریت داد تا برای رصد و ثبت کردن عبور سیاره زهره از جلوی خورشید عازم اقیانوس آرام شود. وی کشتی ایندیوور (Endeavour) را برای این سفر برگزید. هیئت اکتشافی ۹۴ نفره به فرماندهی کوک در ۲۶ اوت ۱۷۶۸ میلادی بندر پلیم وت را ترک کردند و در ۱۳ آوریل ۱۷۶۹ میلادی در جزیره تاهیتی پیاده شدند. به دستور کوک دژی کوچک و یک رصدخانه در محل ساخته شد و در سوم ژوئن عملیات رصد عبور سیاره زهره از جلوی خورشید با موفقیت به انجام رسید؛ هر چند به علت نبود ابزار پیشرفته علمی اندازهگیری دقیق این پدیده ممکن نگردید. رحلت «شیخ عبداللَّه مازندرانی» از مبارزان مشروطه (1330 ق) آیت
اللَّه حاج شیخ عبداللَّه بن محمد نصیر گیلانی مازندرانی نجفی، عالم امامی
و از مراجع تقلید بود. وی در طالش متولد شد و در نجف وفات یافت. در محضر
درس میرزا حسین خلیلی و در نجف در محضر شیخ مرتضی انصاری، سید حسینی کوه
کمری و میرزا حبیباللَّه رشتی کسب علم نمود. شیخ عبداللَّه مازندرانی در
نهضت ملی ایران و تبدیل اوضاع سلطنت استبدادی به مشروطه نقش مؤثری داشت و
از ارکان این نهضت به شمار میرفت. هِبَةُ العباد فی یِوم الم عاد و کتاب
طلاق از اوست.
تولد «فردریک گائوس» منجم و ریاضیدان نامی آلمان (1777 م) شارْلْ فردریک گائوس، ریاضی دان نابغه آلمانی در 30 آوریل 1777 مدر شهر بُرونْشویک آلمان به دنیا آمد. وی از کودکی، شوق و استعداد زیادی در ریاضیات داشت؛ به طوری که در نوزده سالگی بعضی از مسائل ریاضی را که لاینحل مانده بود کشف کرد. گائوس در 24 سالگی کتاب تجسسات حسابی یا کاوشهایی درباره حساب را نگاشت و در آن تئوری اعداد را بنیان نهاد. گائوس توانست اعلام کند که با خط کش و پرگار موفق به ترسیم 17 ضلعی منتظم شده که نخستین پیشرفت در این زمینه پس از دو هزار سال محسوب میشد. گائوس اکتشافات خود را طی سالهای 1796 تا 1814 مدر نوزده صفحه که شامل 146 اکتشاف مهم بود، نگاشت که همین جزوه چند صفحهای، گنجینه بزرگی بود که دانشمندان را به کلی حیران نمود. گائوس به افتخارات خود اهمیتی نمیداد و طی سالها از خانه خارج نمیشد. او تنها در طی 27 سال، فقط یک بار برای شرکت در یک کنگره علمی، مسافرت کرد. وی کشفیاتی نیز در نجوم دارد که او را به عنوان یک منجم مطرح ساخته است، شارل فردریک گائوس سرانجام در 23 فوریه 1855 مدر 78 سالگی درگذشت. حمله نظامی امریکا به کامبوج در جنوب آسیا (1970 م) در حالی که ایالات متحده امریکا درگیر جنگ خونین ویتنام بود، در 30 آوریل 1970 م، نیروهای نظامی امریکا، از زمین و هوا به کامبوج، همسایه ویتنام حمله کردند و این کشور آسیای جنوب شرقی را اشغال نمودند. ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت امریکا، هدف خود از اشغال کامبوج را به دست آوردن فرصت کافی برای خروج سربازان امریکایی از ویتنام اعلام کرد. با افزایش اعتراض، کنگره امریکا با تصویب لایحهای، نیکسون را مجبور کرد که نیروهای نظامی امریکا را تا ژوئیه 1970 م از کامبوج خارج کند. در نهایت، امریکا در اواخر سال 1970 م، به اشغال کامبوج خاتمه داد و خاک این کشور را ترک کرد. با این حال، امریکا، حکومت دستنشانده خود را در کامبوج بر سر کار آورد که پس از شکست امریکا در جنگ ویتنام، این دولت نظامی نیز سرنگون شد. جالب این که درست پنج سال پس از لشکرکشی نظامیان امریکایی به کامبوج، همین غول بیچاره، در 30 آوریل 1975 م از ویتنام نیز شکست خورد. آغاز عملیات بزرگ بیتالمقدس (1361 ش) عملیات
بزرگ بیتالمقدس در تاریخ 61/2/10 با رمز یا علی ابن ابیطالب (ع) در
جبهههای جنوب، جنوب اهواز و شمال خرمشهر در وسعتی در حدود 5400 کیلومتر
مربع و در سه مرحله آغاز شد و تا 4 خرداد 61 به طول انجامید که مهمترین
هدف آن آزادسازی خرمشهر بود. در نهایت، خونین شهر پس از 578 روز اسارت در
سوم خرداد 1361 آزاد شد و به آغوش میهن اسلامی بازگشت. برخی از نتایج
عملیات بزرگ بیتالمقدس عبارتند از: تلفات نیروی انسانی دشمن: اسیر 19000
نفر، کشته و زخمی 16500 نفر؛ آزاد شدن 5400 کیلومتر مربع از اراضی جمهوری
اسلامی از جمله مراکز مهمی چون شهر خرمشهر، هویزه و پادگان حمید و تأمین
امنیت 180 کیلومتر از خط مرزی.
تجهیزات
و امکانات و دشمن نیز خسارات ذیل را متحمل شدند: تانک و نفربر: 250 دستگاه
انهدامی و 105 دستگاه اغتنامی، هواپیما: 40 فروند انهدامی، خودرو: 200
دستگاه انهدامی و 300 دستگاه اغتنامی، توپخانه: 30 قبضه انهدامی و 30 قبضه
اغتنامی. عملیات فتح آفرین بیتالمقدس سرانجام پس از 25 روز نبرد فراموش
نشدنی و با پاک سازی دشمن از قسمت اعظم خاک جنوب و در نهایت با فتح خرمشهر
به پایان رسید و برگی زرین از دلاوریها و رشادتهای غیور مردان لشکر توحید
به تاریخ حماسهسازان افزود.
مروری بر برخی دیگر از رخدادهای امروز 313: ماکسی موس امپراتور درگذشت. 1492: پادشاه اسپانیا در این روز به کریستوفر کلمبوس (متولد ایتالیا) ماموریت داد که از طریق دریاهای غرب، راه هند را بیابد که وی در جریان همین سفر به قاره آمریکا رسید. پرتغالیها قبلا راه دریایی به هند از طریق دریاهای شرق (دماغه جنوبی آفریقا) را کشف کرده بودند. 1871: در و خورد سفید پوستان مهاجر و سرخ پوستان آپاچی در آریزونای آمریکا 144 سرخپوست کشته شدند. 1900: هاوایی ضمیمه آمریکا شد. 1967: کار ساختن بزرگترین دکل جهان به ارتفاع 537 متر در شوروی به پایان رسید. 1991: اعلام شد که توفان دریایی در بنگلادش باعث مرگ 131 هزار تن شده است.