با انتشار کتاب «حاج حسین آقا ملک؛ شخصیت، اقدامات و خدمات»؛
گذری جذاب بر یک سده زندگی و اقدامات بزرگ‌ترین واقف فرهنگی ایران
با انتشار کتابی درباره زندگی، شخصیت و اقدامات حاج حسین آقا ملک واقف کتابخانه و موزه ملی ملک، یافته‌های تازه‌ای درباره بنیانگذار نخستین موزه وقفی- خصوصی ایران در اختیار پژوهشگران قرار گرفت.
به گزارش باشگاه خبرنگاران و به نقل از روابط عمومی موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، «حاج حسین آقا ملک؛ شخصیت، اقدامات و خدمات» تالیف «مرضیه مرتضوی قصاب‌سرایی» پژوهشگر و دانش‌آموخته تاریخ، برگرفته‌ای از رساله پایان‌نامه دانشجویی به همین نام در مقطع کارشناسی ارشد تاریخ از سوی مولف است که اکنون در قالب یک کتاب در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.
مولف در فصل نخست به «خاندان ملک» و در فصل دوم به «حاج حسین آقا ملک» پرداخته و فصل سوم کتاب را به «حاج حسین آقا ملک و مقوله وقف» اختصاص داده است. فصل چهارم درباره «اقدامات عام‌المنفعه ملک در خراسان» است و فصل پنجم به موضوع «موقوفات و بخشش‌های ملک در تهران» می‌پردازد. نویسنده در فصل ششم کتاب به «کتابخانه و موزه ملی ملک» و در فصل هفتم با نگاهی به «بازماندگان ملک»، کتاب خود را به پایان رسانده است.
پایان‌نامه‌ای دانشجویی که کتاب شد
«مرضیه مرتضوی» نویسنده کتاب «حاج حسین آقا ملک؛ شخصیت، اقدامات و خدمات» درباره انجام این پژوهش و انتشار آن می‌گوید: «در سال 1383 برای نگارش رساله کارشناسی ارشد در رشته تاریخ ایران اسلامی به دنبال موضوعی نو و بدیع بودم که ملاقات‌ها و گفت‌وگوهای پی‌درپی با بانو عزت‌ملک ملک دختر بزرگ حاج حسین آقا ملک، واقف و بنیانگذار موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، در محل کارم در این موسسه فرهنگی، برای نخستین بار، جرقه نگارش رساله‌ای با موضوع حاج حسین آقا ملک را در ذهنم پدید آورد؛ از این‌رو پس از تصویب موضوع رساله توسط گروه تاریخ دانشگاه تهران، کار پژوهش درباره این موضوع را آغاز کردم».
وی می‌افزاید: «در ابتدا با استفاده از اسناد، جراید، کتاب‌های چاپی و تاریخ شفاهی در قالب سه مرحله مصاحبه با بانو عزت‌ملک ملک، مطالب ارزنده‌ای درباره مرحوم حاج حسین آقا ملک و اوضاع زمانه و نیز خانواده وی به دست آوردم. سپس با تلفیق و ترکیب و طبقه‌بندی اطلاعات و سرانجام با تجزیه، تحلیل، استدلال و استنتاج داده‌ها و رویدادهای تاریخی مربوط به موضوع مورد نظر، اقدامات آن مرحوم را در دو قالب «موقوفات» و «خدمات عام‌المنفعه» دسته‌بندی کرده، به گونه مبسوط به هر کدام از آن‌ها بر اساس مدارک پرداختم».
این دانش‌آموخته تاریخ می‌گوید: «نتیجه آن اقدامات، نگارش رساله‌ای به نام «حاج حسین آقا ملک؛ شخصیت، اقدامات و خدمات» بود که در سال 1384 موفق به دفاع از آن شدم».
«مرتضوی» تصریح می‌کند: «در سال‌های بعد، با دسترسی به اسناد جدیدالورود و منابع تازه خریداری شده، برای تبدیل این پایان‌نامه به کتابی جامع و علمی درباره مرحوم ملک، با شکیبایی و بدون عجله مشغول شدم اما از آنجا که در کنار برخی دیگر از آسیب‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی، آفت کپی‌رایت و عدم رعایت حقوق مولفان و مصنفان صرفا برای به دست آوردن نام و نان، دستمایه برخی از نویسنده‌مآبان و نویسنده‌نمایان شده است، کتابی با نام «حاج حسین آقا ملک؛ بزرگ‌ترین واقف تاریخ معاصر ایران» توسط فردی با بهره‌گیری از محتوا و فصل‌های رساله اینجانب به چاپ رسید که اکنون در حال پیگیری ماجرا نزد نهادهای مسوول هستم. صد البته این رخداد، عامل تسریع در نگارش کتابی شد که برای تکمیل آن چند سال زحمت کشیده بودم. به هر حال با حمایت مدیران و همکاران محترم در موسسه کتابخانه و موزه ملی ملک، این کتاب در زمستان سال 1391 با عنوان «حاج حسین آقا ملک؛ شخصیت، اقدامات و خدمات» به زیور چاپ آراسته و به ساحت ملکوتی حضرت علی بن موسی الرضا تقدیم شد»./ي2
