باشگاه خبرنگاران- جشنواره کن به چه نوع فیلم هائی جایزه می دهد؟ ساده ترین پاسخ این است که بگویم به بهترین فیلم ها. اما یک پاسخ فنی تر و پیشرفته تر از این جا شروع می شود که جایزه گرفتن از هر جشنواره ای فرمول های خودش را دارد و کن هم از این قاعده مستثنی نیست. جشنواره کن یک رویداد دولتی است و سیاست گذاری های اصلی آن از سمت دولت فرانسه تعیین می شود، البته نه دولت های متغیر چپ و راست بلکه سیاست های این جشنواره را باید تابعی از اصول کلی نظام فرانسه دانست.
هدف اصلی فرانسوی ها از برگزاری فستیوال کن تبلیغ برای این کشور و معرفی فرانسه به عنوان قطب روشنفکری دنیاست.
فرانسوی ها از دیرباز و حتی قبل از پدید آمدن سینما به حدی در جهت تبلیغ چنین ایده ای فعال بوده اند که گاه آثار فاخر و ارزشمندی از سایر کشورهای اروپایی در هیاهوی برخواسته توسط آن ها دیده نشد و در عوض مواقع بسیاری هم بوده که آثار متوسط یا حتی ضعیف فرانسوی، به خاطر فرانسوی بودن به اوج شهرت رسیده اند اما چطور میتوان فرانسه را قطب روشنفکری دنیا دانست در حالی که باید آلمان را کشور فلاسفه نامید و میدانیم که نطفه تمام مکتب های هنری در عالم فلسفه و زیبائی شناسی منعقد می گردد؟ جشنواره کن هم با تحلیل همین مطلب باز خواهد شد و با عبور از بحث درباره همین مطلب می توان به فرمول جایزه گرفتن از این فستیوال رسید.
کدام مکتب هنری از بیخ و بن فرانسوی است؟
"دکارت" فرانسوی در حد پیشنهاد دهنده یک تفکر جدید در غرب باقی می ماند و نمی توان مکتبی را در عالم هنر سراغ گرفت که اصول زیبائی شناسی اش برگرفته از فلسفه او باشد فلاسفه مدرن این کشور هم پیروان بزرگان سلف خود در آلمان هستند که به قول نویسنده دایره المعارف فرانسوی "لالاند" هنگام بحث از اگزیستانسیالیسم همگی کپی های درجه دو از مدل های آلمانی شان به حساب می آیند. در این میان و در تمام دوران ها تنها مکتبی که میتوان ریشه آن را کامل فرانسوی دانست فقط پوزیتیویسم ساخته ذهن "اگوست کنت" است که در عالم هنر به تفکری تجربی یا همان ناتورالیسم "امیل زولا" منجر می شود.
توضیحات درباره تفکر پوزیتیوسیم و مکتب ناتورالیسم را باید به نگارشی دیگر موکول کرد و در این جا صرفا اکتفا به همین نکته کافی است که خالص ترین نمود سینمای این تفکر را می توان در "عباس کیارستمی" جستجو کرد البته کیارستمی برای پیروی از فرمول های پوزیتیویسم پای در راه این چنین فیلم ساختنی نگذاشت بلکه او خود به خود این چنین بود و فرانسوی ها هم برای الگوسازي از این مدل نزد مابقی اهالی سینما، در جشنواره کن استقبال کم نظیری از او به راه انداختند که باعث ایجاد موجی از کیارستمیسم در میان فیلمسازان مشتاق "نخل طلا" شد.
"نانی مورتی" که از زبان خودش او را مقلد کیارستمی می خوانیم با پیروی از همین فرمول چهار بار نخل طلا را بالای سر برد و افراد بسیار دیگری هم با تقلید از این فیلمساز ایرانی به هر موفقیت هائی در کن دست یافتند.
این نکته که کن به چه نوع فیلم هائی بیشتر جایزه می دهد ناتورالیستی مطالب چندان پوشیده ای نیست. اما نکته قابل تامل که تا به حال بدان پرداخته نشده این است که چرا فرانسوی ها به این مکتب علاقه وافری دارند و چرا هیچ گاه به مکاتب هنری دیگر توجهاتی این چنین نشان نمی دهند؟
آنچنان که در اوایل همین نگارش آمد، اولویت اصلی فستیوال کن حرکتی در جهت شکوهمندی کشور فرانسه است و پوزیتیویسم هم به این دلیل توسط آن ها تبلیغ می شود که اصالتا فرانسوی است نه اینکه برایشان نسبت به تفکرات فلسفی دیگر ترجیحی داشته باشد حال اگر شیوه دیگری برای خدمت به شکوه فرانسه سراغ داشته باشید ممکن است بتوانید به جای استفاده از فرمول ناتورالیسم از آن راه به سمت "نخل طلا" بروید و این چنین آدرس را به بقیه جشنواره دوستان هم خواهید داد./ي2
يادداشت از میلاد جلیل زاده.