به گزارش گروه علمي، پزشكي باشگاه خبرنگاران؛ ممکن است سرطان دهان در هر یک از بخش‌های حفرۀ دهانی یا اروفارينکس به‌وجود آید. بیش‌تر سرطان‌های دهانی از زبان و کف دهان آغاز می‌شوند. تقریباً تمام سرطان‌های دهانی از سلول‌های مسطح (سلول‌های سنگفرشی) (Squamous Cells) پوشانندۀ سطح دهان، زبان و لب‌ها شروع به رشد می‌کنند. به این سرطان‌ها کارسینوم سلول سنگفرشی گفته می‌شود.

علل بروز سرطان دهان
معمولاً سرطان دهان از طریق دستگاه لنفاوی منتشر می‌شود (متاستاز). سلول‌های سرطانی که وارد دستگاه لنفاوی می‌شوند توسط لنف (مایعی شفاف و رقیق) به نقاط دیگر منتقل می‌شوند. در بیش‌تر موارد، سلول‌های سرطانی در ابتدا در غدد لنفاوی نزدیک به گردن ظاهر می‌شوند.
علاوه براین، سلول‌های سرطانی می‌توانند به بخش‌های دیگر گردن، ریه‌ها و دیگر نقاط بدن رسوخ كنند. وقتي كه سلول‌های سرطانی منتشر مي‌شوند، تومور جدید دارای سلول‌های نا‌بهنجاری (غیرعادی) مشابه با تومور اولیه است. به‌عنوان مثال در صورتی‌که سرطان دهان به ریه‌ها منتشر شود، سلول‌های سرطانی درون ریه، در واقع سلول‌های سرطان دهان هستند. در این حالت به این بیماری، سرطان دهان منتشر شده (متاستاتیک) گفته می‌شود. نحوۀ درمان این سرطان مشابه با سرطان دهان است (نه سرطان ریه). گاهی پزشکان به تومور جدید بیماری «دور‌دست» یا متاستاتیک می‌گویند.

چه کسی در معرض  خطر  سرطان دهان قرار دارد؟
پزشکان نمی‌توانند توضیح دهند چرا عده‌ای به سرطان دهان مبتلا می‌شوند و در عده‌ای دیگر این سرطان هیچگاه به‌وجود نمی‌آید. فقط مشخص شده که این بیماری واگیر نیست و از افراد مبتلا به افراد سالم سرایت نمی‌کند.

پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که بعضی‌ها که عوامل خطر خاصی را دارند بیش‌تر از دیگران در معرض ابتلا به این سرطان قرار دارند. عامل خطر به هر عاملی گفته می‌شود که احتمال ابتلای شما به بیماری را افزایش دهد.

موارد زیر از جمله عوامل خطر سرطان دهان هستند:
دخانیات  ، الکل ، نور خورشید و  سابقۀ فردي ابتلا به سرطان سر و گردن  از جمله عواملي است که خطر سرطان دهان را افزايش مي دهد گفتني است ترکِ دخانیات خطر ابتلا به سرطان دهان را کاهش مي‌دهد. علاوه براین ترک کردن باعث می‌شود احتمال ابتلای فرد مبتلا به سرطان دهان، به سرطان ثانویه‌ای در نواحی سر و گردن کاهش یابد. همچین ترک کردن باعث می‌شود از خطر ابتلا به سرطان‌های ریه، حنجره، دهان، لوزالمعده (پانکراس)، مثانه و مری نیز كاسته شود.

تشخیص زودهنگام
انجام معاینات منظم بهترین فرصت برای بررسی کامل دهان، توسط پزشک یا دندانپزشک، از لحاظ وجود علائم سرطان است. معاینات منظم امکان تشخیص درجات اولیه سرطان دهان یا مشکلاتی را که ممکن است در آینده منجر به ابتلا به سرطان دهان شوند فراهم می‌آورد. از پزشک یا دندانپزشک خود بخواهید در طی انجام معاینات متداول، بافت‌های درون دهان را نیز مورد بررسی قرار دهد.

علائم رایج سرطان دهان شامل موارد زیر است:
به‌وجود آمدن تکه‌های سفید رنگ، سفید و قرمز رنگ یا قرمز رنگ در دهان یا روی لب‌ها
تکه‌های سفید رنگ (پلاک سفید  Leukoplakia) از رایج ترین انواع هستند این تکه‌ها گاهی اوقات بدخیم می‌شوند.
احتمال بدخیم شدن تکه‌های سفید و قرمز رنگ (پلاک قرمز سفید Erythroleukoplakia) بیش‌تر از تکه‌های سفیدرنگ است.
تکه‌های قرمز رنگ (پلاک قرمز Erythroplakia) نواحی صاف با رنگ روشن هستند که اغلب بدخیم می‌شوند
• به‌وجود آمدن زخمی در دهان یا روی لب‌ها که با گذشت زمان بهبود پیدا نمی‌کند.
• خونریزی در دهان.
• لق شدن یا افتادن دندان.
• احساس درد یا ناراحتی هنگام فرو دادن غذا.
• احساس ناراحتی هنگام استفاده از دندان مصنوعی.
• وجود غده در ناحیۀ گردن.
• گوش درد.

تشخیص
در صورت وجود هر يك از علائمی که نشان‌دهندۀ احتمال ابتلای شما به سرطان دهان باشد، پزشک یا دندانپزشک دهان و حلق شما را از لحاظ وجود تکه‌های سفید یا قرمز، غده، تورم یا هرگونه مشکل دیگر مورد بررسی قرار می‌دهد. در طی انجام این معاینه، پزشک با دقت سقف دهان، انتهای حلق، درون گونه‌ها و لب‌ها را بررسی می‌کند. همچنین پزشک به آرامی زبان شما را بیرون می‌آورد و قسمت‌های جانبی و بخش زیرین آن را معاینه می‌کند. علاوه براین سقف دهان و غدد لنفاوی درون گردن نیز مورد معاینه قرار می‌گیرند.

در صورت مشاهدۀ نواحی غیرعادی، ممکن است نمونه‌ای کوچک از بافت برداشته شود. برداشتن بافت به‌منظور بررسی وجود سلول‌های سرطانی در آن، بیوپسی یا نمونه‌برداری نامیده می‌شود. معمولاً نمونه‌برداری با استفاده از بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. گاهی اوقات نیز بیهوشی عمومی برای انجام نمونه‌برداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از نمونه‌برداری، آسیب‌شناس بافت را از لحاظ وجود سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می‌دهد. نمونه‌برداری تنها روش قابل اطمینان برای تعیین وجود سلول‌های سرطانی در ناحیۀ غیرعادی است.

مرحله‌بندی
درجۀ بیماری وابسته به اندازۀ تومور، انتشار سرطان و نقاطی از بدن است که سرطان به آن رسوخ كرده است.

برای درجه‌بندی از آزمایش‌های مختلفی همچون  آندوسکوپی ،عکس‌برداری با اشعه ايكس از ناحیۀ دهان ، عکس‌برداری با اشعۀ ايكس از ناحیه قفسۀ سینه ،سی.تی.اسکن ، ام.آر.آی استفاده مي‌شود.

روش‌های درمان بيماري
درمان سرطان دهان ممکن است شامل استفاده از جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درماني باشد. در بعضی از بیماران از ترکیبی از این درمان‌ها استفاده مي‌شود.

مبتلايان به سرطان دهان، می‌توانند در همۀ درجات بیماری از نوعی درمان برای کنترل درد و دیگر علائم بیماری، درمان عوارض جانبی درمان، و برطرف کردن مشکلات عملی و عاطفی استفاده کنند. به این نوع درمان، مراقبت حمایتی یا کنترل علائم بیماری و یا مراقبت تسکین‌بخش گفته می‌شود. /ح