مراسمی که پشت پرده تمام آن‌ها عرض ارادت به امام حسین(ع) و یاران او است اما در شیوه‌های اجرای آن‌ها می‌توانید ردپای فرهنگ و آیین‌های منطقه‌ای را ببينيد.

عزاداری‌ مسلمانان لبنانی در سال‌های اخير آن‌چنان به شيعيان قدرت‌ داده كه توانستند در مقابل ارتش اسرائيل به خوبی مقاومت‌ كرده و در حمله تابستان 1385 اين رژيم به لبنان، اشغالگران قدس را مفتضحانه شكست‌ دهند؛ اين عزاداری‌ها همچنين باعث احياء حق شيعه در مجلس و دولت لبنان شده ‌است.

اردن 

در اردن نيز شيعيان روز دهم ماه محرم طبق سنت ديرينه به ياد امام حسين(ع) و يارانش، فقرا و مستمندان را اِطعام‌ می‌كنند؛ در اين روز اغلب مسلمانان اعم از شيعه و سنی فعاليت‌های روزانه را تعطيل ‌می‌كنند و با اقتدا به ام‌سلمه كه با شنيدن خبر شهادت امام (ع) ازكار شست‌وشو دست كشيده‌ بود آنان نيز از انجام امور اين‌چنين اجتناب ‌می‌كنند؛ مسلمانان اين كشور در شهر «موته» دركنار مزار شهيد جعفر‌طيار به‌صورت رسمی به عزاداری‌ می‌پردازند.

عربستان از ديگر كشورهای اسلامی است كه علی‌رغم سخت‌گيری‌های وهابيون در مناطقی چون الأحساء، قطيف، حضرموت، حجاز و مدينه ياد امام حسين(ع) احياء می‌شود و مردم به عزاداری می‌پردازند؛ در سال‌های اخير محدوديت‌ها از طرف دولت عربستان كمترشده و گويا آزادی بيشتری جهت عزاداری اعطا‌شده ‌است.

سوگواری در منطقه «تركمستان» نيز به قرن سوم هجری بازمی‌گردد، عده‌ای از خراسان به اين منطقه مهاجرت‌كردند و در اوايل قرن سوم در بخارا و خيوه ساكن‌شدند؛ در دوران قدرت كمونيست‌ها مجالس عزاداری در منازل به‌صورت پنهانی برگزار‌می‌شد ولی بعد از فروپاشی شوروی سابق عزاداری‌ها آزادانه صورت‌ می‌گيرد.

همچنين در تركمنستان، قزاقستان، آذربايجان و قفقاز مراسم سوگواری حسينی با شكوه تمام برگزارمی‌شود؛ در اين مراسم اهل سنت نيز حضور گسترده‌ای ‌دارند.

مسلمانان شبه قاره هند نيز در اين ماه به سوگ امام حسين(ع) و يارانش می‌نشينند: مردم پاكستان از دوازده قرن پيش مراسم سوگواری سردار شهيدان را برپا می‌كنند؛ با وجود اين ‌كه در سال 1288 هجری شمسی مراسم عاشورا و اربعين از سوی استعمارگران انگليس ممنوع اعلام‌ شد و در سال1361 پليس پاكستان با استفاده از بلندگو را در حسينيه‌ها و تكايای شيعيان را غيرمجاز اعلام‌ كرد ولی هرگز موفق ‌نشد روند اين عزاداری‌ها را متوقف ‌كند؛ در اين راستا وهابيون اين كشور نيز هرساله با به خاك و خون كشيدن عزاداران سعی‌دارند جلو اين مراسم را بگيرند ولی با گذشت‌ زمان اين عزاداری‌ها باعث غنای فرهنگ تشيع شده و خطبا، نويسندگان و شاعران فراوانی به ‌بركت اين عزاداری‌ها پا به عرصه گذاشته‌اند.

غيرمسلمانان نيز به عزاي حسين مي‌نشينند

در كشور هند نيز هندوها و غيرمسلمانان با ديدن سوگواری‌ها و نوحه‌سرايی و محافل حزن متأثر‌شده و با مسلمين همراهی‌می‌كنند و حتی در بعضی شهرها و مناطق، هندوها ساختمان‌هايی ساخته و وقف امام حسين(ع) كرده‌ و به تقليد از مسلمين نام آن‌ها را حسينيه گذاشته‌اند و در آنجا به سوگواری می‌پردازند؛ يكی از نقاط مشترك عزاداری پاكستان و هند شركت مسلمانان اهل سنت در عزاداری‌هاست.
نكته قابل‌توجه اين‌‌كه در پاكستان اهل سنت نيز به عزاداری می‌‌پردازند؛ همچنين در شهرهای كراچی، حيدرآباد، كوتری، تخته و ميرپورخاص از ايالت سند، روز عاشورا و اربعين حسينی غذاهای مختلفی چون حليم درست می‌كنند و بين عموم تقسيم می‌كنند؛ اين در حالی است كه در شهر كوتری با 95 درصد جمعيت اهل تسنن، در ايام عزاداری امام حسين مجالس باشكوهی برپا می‌شود و مردم در روز عاشورا به سوی امام بارگاه حركت می‌كنند. 

محرم در جنوب شرق آسیا 

در بخش‌هايی از جنوب شرقی آسيا نيز مسلمانان هر ساله به سوگواری می‌پردازند؛ يكی از اين كشورها اندونزی است كه مردم آن در ماه‌های محرم و صفر از جشن عروسی و ازدواج خودداری می‌كنند و معتقدند كه ازدواج در اين دو ماه نحس و موجب زيان است.

در جزيره سوماترای اندونزی به عزای حسينی «تابوت»، در جاوه ماه محرم «سورا=عاشورا»، در آچه «ماه حسن و حسين» و در غرب سوماترا مردم پادانگ آن را ماه«تابوئيك» می‌نامند؛ در «پاری‌مان» در روز هفتم محرم نمادی از دست امام حسين(ع) كه در گلدانی نهاده‌شده در معابر و خيابان‌ها گردانده‌می‌شود و مردم به ياد وقايع جانسوز كربلا اشك‌ می‌ريزند و صبح روز نهم محرم عمامه‌ای سفيد‌رنگ كه «توربان»ناميده‌ می‌شود به نشانه عمامه امام حسين(ع) تهيه‌شده و در مراسمی خاطراتی از فداكاری‌های سرور شهيدان بيان‌می‌شود.

سنگال

نحوه‌ عزاداري در سنگال به شكل سنتي است، براي مثال در شب عاشورا مردم سنگال غذايي مخصوص است كه به همراه گوشت گاو، صرف مي‌كنند. بعضي‌ها عقيده‌دارند كه بعد از غذا بايد بشقاب‌ها را روي سرگذاشت، سپس مراسمي مثل قاشق‌زني كه در زمان قديم در ايران مرسوم بوده‌ است برپا مي‌كنند.

زنان لباس مردان را مي‌پوشند و كودكان روي صورت خود پودر مي‌پاشند و در روز عاشورا كه در زبان محلي به "تنخريب" معروف است به رقص و آواز مي‌پردازند و از مردم كوچه و بازار تقاضاي عيدي مي‌‌كنند چون اين روز را روز اول سال و عيد مي‌نامند. مرثيه‌خواني نيز در بين فرقه‌هاي تيجانيه و قادريه تا اندازه‌اي رواج دارد و واقعه عاشورا را از طريق نوارهاي صوتي براي مردم تشريح مي‌كنند و مرثيه‌خوانان معروفي كه واقعه كربلا را به صورت نوار صوتي درآوردند مي‌توان از اين افراد نام برد. روز عاشورا در سنگال تعطيل رسمي است. در سنگال حسينيه، هيئت و يا فاطميه وجود ندارد و مجالس سخنراني‌هاي روز عاشورا در مساجد انجام مي‌شود.

عزاداري در تايلند به بيش از 400 سال مي‌رسد

تايلند نيز از جمله كشورهايی است كه مراسم عزاداری حسينی در آن به زمان‌های بسيار دور يعنی حدود چهارصد سال قبل بازمی‌گردد؛ شيعيان «بانكوك» حدود دو هزارنفر است كه در دهه محرم به عزاداری می‌پردازند؛ عزاداری در اين كشور از سال1908 توسط «سيد مازندرانی» به‌صورت رسمی در آمد.

تاثير فرهنگ عاشورا در کشورهاي آفريقايي 

يكی از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين كشورهای اسلامی آفريقا الجزاير است؛ روز دهم محرم در اين كشور تعطيل رسمی است؛ استقلال الجزاير از استعمار فرانسه در سال1346 قيام شيخ عبدالقادر همراه پدرش محی‌الدين حسنی نمونه‌هايی از تأثيرات فرهنگ عاشورا در اين سرزمين است. 

آوازه امام حسين(ع) خاور دور را نيز در نورديده است

چين از كشورهايی است كه شيعيان بومی، ايرانی و پاكستانی حضور فعالی دربرپايی عزاداری و سوگواری دارند و بيشتر اين عزاداری‌ها نيز درپكن برگزارمی‌شود.

رسوخ فرهنگ عاشورا در قلب تمدن مادي‌گراي غرب

انگليس

يكی از كشورهای اروپايی كه مسلمانان در آنجا حضور فعال دارند انگلستان است؛ مسلمانان مقيم لندن و برخی شهرهای ديگر در روز عاشورا دسته های عزاداری راه انداخته و با نوحه‌سرايی و سينه‌زنی ياد و خاطره شهيدان كربلا را زنده ‌می‌كنند؛ در سال‌های اخير با توجه به توسعه اسلام در انگلستان و حضور شيعيان مهاجر پاكستانی، ايرانی، هندی و افغانی در اين كشور مراسم بسيار باشكوهی در دهه محرم برپا می‌شود.

قاره آمريکا

در سايه حضور دوستداران اهل‌بيتدر قاره آمريكا عزاداری ماه محرم به‌صورت باشكوهی برگزار می‌شود؛ حدود صد سال است كه در شهرهای مختلف آمريكا عزاداران به سينه‌زنی و نوحه‌خوانی می‌پردازند، مسلمانان شهر«بورت» و«اسبانی» در آمريكای جنوبی هودج بزرگی از طلا و نقره با زيباترين نقش و نگار جهت عزاداری سيدالشهداء تهيه ‌می‌كنند و آن را در روز عاشورا به حركت در‌می‌آورند و در اين مسير بسياری ازمسيحيان و هندوها به مسلمانان ملحق‌ می‌شوند و همه پشت سر آن هودج قرار می‌گيرند.
در فرانسه، استراليا و ديگر كشورهای جهان مراسم عزاداری توسط شيعيان مهاجر و مسلمانان بومی برگزار می‌شود و سال به سال بر شكوه آن افزوده‌می‌شود.

عاشورا در آلمان

هر ساله مراسم عاشورا در مركز اسلامي هامبورگ با شركت عده كثيري كه شمار‌ آن‌هابه دو هزار نفر مي‌رسد برگزار مي‌گردد. عده كثيري فقط به عشق امام حسين(ع) و اهل بيت ، روز تاسوعا و عاشورا در مركز اسلامي هامبورگ حاضر مي‌شوند. در روزهاي تاسوعا و عاشورا در مركز اسلامي اغلب مراسم با سخنراني و در آخر عزاداري و سينه زني برگذار مي‌گردد و كم‌تر به خرافات آميخته ‌است. در اين روزها مسلمانان شيعه از شهرهاي اطراف نيز تا 400 كيلومتري در اين برنامه‌ها شركت مي‌كنند و بعضي از آنها تا صبح در مسجد عزاداري مي‌كنند.

قابل ذكر است كه در روز عاشوراي حسيني بعد از زيارت عاشورا و عزاداري، از جمعي در حدود دو هزار نفر پذيرايي به عمل مي‌آيد كه ‌كليه هزينه آن را تجار پرداخت مي‌كنند در ضمن سالن مراجعات با پارچه هاي سياه و اطلاعيه مربوط مزين مي‌شود. در تمام مدت برنامه‌هاي سوگواري و قرآن به صورت نوار پخش مي‌شود.

بلژيک

آن دسته از شيعيان كه در بلژيك داراي تشكيلات مذهبي شناخته‌ شده هستند اجمالاً به شرح زيرند:

1. شيعيان عرب كه عمدتاً مراكشي ، الجزايري ، تونسي و هستند

2. شيعيان ترك

3. شيعيان پاكستاني

4. شيعيان عراقي

عاشورا در دانمارك

شيعيان مقيم دانمارك از مهاجران كشورهاي ايران ، عراق ، لبنان ، پاكستان و افغانستان هستند كه عمدتاً پس از سال 1974 مهاجرت كرده‌اند . در اين حسينيه‌ها هر ساله مراسم عاشورا و تاسوعا با قداست خاص خود و با نوحه‌خواني و سينه‌زني به سبك معمول جمهوري اسلامي ايران برگزار مي‌گردد.

پرتغال

همه ساله تاسوعا ، عاشورا و شام غريبان در محل « محمل شيعيان امام زمان (عج) در شهر آلمادا » واقع در نزديكي ليسبون برگزار مي‌شود در اين مراسم پس از مداحي، سينه ‌زني ، نوحه‌خواني و سخنراني نماز جماعت برگزار مي‌گردد و در پايان حاضران اطعام مي‌شوند .

تعداد تقريبي شيعيان شركت كننده در اين مراسم هشتاد نفر است كه حدود پنجاه نفر آن‌ها مرد و سي نفر زن هستند .

مراسم به صورت سنتي و تاريخي برگزار مي‌شود و آميخته به خرافات نيست.

کانادا

مراسم مختلف مذهبي مربوط به محرم در كانادا و در شهرهاي مختلف هر ساله در روزهاي دهه‌ي آغازين ماه محرم و سوگواري حضرت سيدالشهداء (ع) برگزار مي‌گردد. هر گروه شيعه براساس آداب و سنن مرسوم مناسبت‌هاي مذهبي در كشور خويش به برگزاري مراسم مذهبي در كانادا نيز مبادرت مي‌ورزد. البته شكل كلي و عمومي مراسمي كه به شيوه‌ي مشترك ميان شيعيان با مليت‌هاي مختلف انجام مي‌گردد با توجه به مقتضيات محيط برخي ويژگي‌هاي خود را نيز دارند.

برجسته‌ترين ويژگي مراسم عزاداري مشترك در ميان جامعه‌ي شيعيان كانادا برگزاري مجالس سخنراني است. محتواي اين سخنراني‌ها سعي بر اين دارد كه در اين محافل بيشتر به وجه تاريخي و علمي مسئله عاشورا و درس‌هاي تاريخي آن پرداخته‌شود. مراسم عاشورا در كانادا شيوه‌ي مرسوم عزاداري شيعيان يعني سينه‌زني و نوحه‌خواني نيز انجام مي‌گيرد. البته اغلب اين مراسم سوگواري در مكان‌هاي سرپوشيده و مراكز تجمع شيعيان مانند حسينيه‌هاي مختلف برگزار مي‌شود. در پايان مراسم نيز پرچمي را به ياد امام حسين (ع) در برابر شهرداري تورنتو به اهتزاز در مي‌آورند. يكي ديگر از ابتكارات اين كشور تهيه و نصب پوسترهايي در معرفي امام حسين (ع) و قيام عاشورا در وسايط نقليه‌ي عمومي شهر تورنتو است/ص.