به گزارش خبرنگارباشگاه خبرنگاران بجنورد ،

يك محقق بجنوردي در خصوص آداب و سنن نوروز در ميان اقوام ترك مي گويد: اين قوم مانند ساير اقوام يك ماه مانده به عيد شروع به خريدن لباس نو مي كنند.

عبدالحسين قرائي با بيان اين كه لباس ترك ها در زمان هاي قديم شامل جبه، كلاه نمدي و شالي بود كه به كمر مي بستند مي افزايد: با گذشت زمان و تغيير در زندگي افراد نوع پوشش آن ها همچون مردم امروز شده است و پرداختن قرض قبل از حلول سال نو از ديگر رسوم موجود بين اين اقوام است.وي در خصوص ديد و بازديد اظهار مي دارد: اين قوم روز اول عيد را به ديدن عرفا و علما مي رفتند و بعد از بزرگان فاميل، دوستان و آشنايان ديدن مي كردند.يكي ديگر از محققان بجنوردي در خصوص مراسم شب سال نو مي گويد: در شب آخر سال عده اي از جوان هاي محل دور هم جمع مي شدند و درب تك تك خانه ها را مي زدند و يا با رفتن به روي پشت بام ها و آويزان كردن كيسه اي از روزنه هاي موجود در آن جا با صداي بلندي گفتند: «خلي خلي به ديشي دكه كلتمه به سواگليم يمرتمه به» خاله خاله كيسه منو بده، آن كيسه داخل روزنه را، فردا مي آيم تخم مرغ منو بده.قاسم مهرنيا مي افزايد: اگر كسي در خانه اش را باز نمي كرد آن قدر در مي زدند و با صداي بلند شعر فوق را مي خواندند تا فرد مجبور مي شد كه كيسه آن ها را پر كند. اين رسم مخصوص ترك هاي بجنوردي است و در هيچ جاي ايران چنين رسمي وجود نداشته است.وي با بيان اين كه در ديد و بازديدهاي نوروز ترك ها نيز مانند ساير مردم عادي به ديدن بزرگ ترهاي فاميل مي رفتند اظهار مي دارد: اگر در بين دوستان و فاميل شخصي تازه فوت كرده بود با سبزه و خرما بر سر مزار فرد حاضر مي شدند.

مهدي رستمي پژوهشگر فرهنگ عامه مي گويد: از جمله پاس داشت نوروز تكريم مردگان است كه شب قبل از سال نو شروع مي شود كه در گذشته هاي نه چندان دور اين آيين در حركتي تحت عنوان «علفه» و با جمع كردن مقداري خار و خس و برپا كردن آتش و ذكر فاتحه در كنار مزار مردگان برگزار مي شد. كردها مقيد به ورود پسري نورسيده (كودك) بر سر سفره نوروز هستند و آن را نماد پاكي، معصوميت، صفا و نشاط مي دانند.

در مواردي كه معذوريت وجود داشت و كودك ذكور وجود نداشت از بره سفيد نر كه آن را نماد زايش و بركت و سپيدي آن را نشانه سپيدبختي مي دانستند استفاده مي كردند.

به خاطر ورود كودكان با دادن دستمال ابريشمي يا تخم مرغ رنگ كرده به عنوان هديه از آن ها تشكر مي كردند.

وي در خصوص ديد و بازديدهاي عيد نوروز مي گويد: رسم ديد و بازديد در ميان اقوام كرد مانند ساير اقوام است با اين تفاوت كه آن ها به صورت دسته جمعي ابتدا به خانه فردي مي رفتند كه آن خانه عزيزي را از دست داده بودند.

وي ديدار از علما و روحانيان در اقوام كرد را از ديگر سنت هاي موجود بين اين اقوام مي داند و مي گويد: روش نگه داشتن اجاق ها كه نمادي از گرمي، روشنايي و بركت در لحظه تحويل سال، پوشيدن لباس نو، عيدي دادن به دختران و پسراني كه تازه ازدواج كردند در قالب گوسفند، گاو، شتر، البسه، شيريني و كله قند كه توسط خانواده هاي آنان صورت مي گيرد از سنت هاي موجود بين اقوام كرد است.

رستمي با بيان اين كه سفره هفت سين اقوام كرد مانند ساير اقوام ديگر است مي گويد: سمنو جزو لاينفك سفره كردي است.وي آيين «خان و خان بازي يا ميرنوروزي» را از ديگر آيين هاي ويژه نوروز در ميان كردها مي داند و اظهار مي دارد: برخي پژوهشگران از آن به عنوان نماد اعتراض و انتقاد نام مي برند. در اين آيين كردها فردي را به عنوان خان و سالار در نظر مي گرفتند و براي آن جايگاهي در ميدان شهر درست مي كردند تا به شكل نمادين بر مردم حكمراني كند.

با انتخاب خان حتي بزرگ ولايت نيز موظف به پيروي از وي در ايام نوروز بود. اين آيين مربوط به ٤٠ سال پيش بوده و امروزه در ميان كردها چنين آييني اجرا نمي شود.

يك محقق تركمن در مورد آداب و رسوم تركمن ها مي گويد: تركمن ها نيز عيد نوروز را عيد ملي و باستاني خود مي دانند و ٣ روز را چون عيد قربان جشن مي گيرند.

ناصر رهنما تصريح مي كند: در آسياي ميانه به علت وجود كوير(شن سياه) بهار بسيار كوتاه بوده و اين كوتاه بودن بهار در تمام زندگي تركمن هاي دنيا تاثيرگذاشته است.

مردم تركمن بعد از يك خانه تكاني مختصر خود را براي عيد نوروز آماده كرده و مراسم چهارشنبه سوري نيز در اين ٣روز انجام مي شود كه اين آتش بازي ريشه در مذهب آن ها قبل از اسلام دارد.وي به سنت ديگري كه در اين شب ها برگزار مي كنند اشاره مي كند و مي گويد: به دور حلقه آتش گرد مي آيند و دست ها را برروي آتش گرفته و اعتقاد دارند با اين كار درد و بلايشان برروي آتش مي ريزد.در ايام نوروز بخشي ها به ترانه خواني در وصف بهار و طبيعت مي پردازند كه با استقبال خوبي از سوي مردم روبه رو مي شوند. از رسم هاي ديگر اين است كه پسران به دور آتش حلقه زده مي خوانند:

نوروز گلدي، يارگلدي، قارقاگلدي، غازگلدي

او تيران آدملر عشق دن آواز گلدي

يعني: نوروز آمد بهار آمد، كلاغ آمد غاز آمد

براي انسان هايي كه زنده هستند از عشق برايشان آواز آمد

دختران نيز اين گونه پاسخ مي دهند:

دانگ خوراز، دانگ خوراز،

دانگ دان قيقيران خوراز،

سنينگ سنينگ قربان

يعني: اي خروس سحري، اي خروس سحري، در سحرگاهان به صدا درآمدي

قربان صدايت بشوم. همراه زنده شدن طبيعت محبوب من را بيدار كردي

مدرس تربيت معلم امام محمدباقر در مورد مراسم تات ها مي گويد: مراسم تات ها جداي از آداب و رسوم مردم استان نيست در لحظه سال تحويل دوست دارند كودكي كه سمبل پاكي و صداقت است وارد خانه آن ها شود كه گام اين كودك را به فال نيك مي گيرند.

حسن اسعدي كرفي ادامه مي دهد: به ديدار اهل قبور رفتن در اولين لحظات سال تحويل جزو مراسمي است كه هرگز فراموش نشده و امروزه به سر مزار شهدا رفتن در كنار فاتحه خواني براي درگذشتگان رسم نيكويي شده است.

پس از دريافت اهل قبور خانواده ها به ديدار بزرگ خاندان خود مي روند كه عيدي آن بزرگ كه معمولا اسكناسي است كه از لاي قرآن بيرون كشيده مي شود به عنوان تبرك نگهداري مي كنند.

وي يكي از مراسم ديگر تات را سرزدن به خانواده كساني كه تازه درگذشته اي دارند و با خواندن فاتحه اي سال نو را تبريك و برايشان شادي آرزو مي كنند، بيان مي كند: تازه عروس ها نيز فراموش نمي شوند و خانواده داماد با بردن آذوقه، كفش و لباس سال نو را به عروس خانم و خانواده اش تبريك مي گويند.يك كارشناس ارشد تاريخ در مورد آداب و رسوم نوروز مي گويد: يكي از ويژگي هاي برگزاري آداب و رسوم نوروز، سمبليك بودن آن است تخم مرغ، نماد باروري، ماهي سمبل سعادت و بركت به شمار مي رود. پريدن از روي آتش نيز سمبليك است ايرانيان باستان براي آتش قداست خاصي قائل بودند اين كه به ايرانيان آتش پرست مي گويند غلط است.رضا گواهي تصريح مي كند: يكي از افتخارات ايرانيان در طول تاريخ اين بوده كه هرگز بت پرست نبودند و همواره به خدايي كه خارج از قياس و گمان و وهم بوده معتقد بودند ايرانيان آتش پرست نيز نبودند بلكه براي آن قداست قائل بودند كه مبادا در آتش آخرت آن ها را بسوزاند و هنوز سوگند به «سوي چراغ» خوردن در بين ايرانيان رايج است.وي ادامه مي دهد: نكته جالبي كه در بين اقوام مختلف استان وجود دارد به جاآوردن صله رحم است كه كمتر خانواده ايراني را مي بينيد كه در آغازين لحظه هاي سال تحويل پس از خواندن دعاي سال تحويل به ديدار والدين و يا بزرگ ترها نروند.وي خاطرنشان مي كند: حتي تمامي اقوام بخشي از مراسم اولين روز نوروز را به اموات اختصاص مي دهند و با به سرمزار رفتن و خواندن فاتحه اي براي روحشان شادي و مغفرت آرزو مي كنند./س