به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد ، 1.مسجد و مزار شيخ عبدالله
به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد ، این بنا منصوب به مدفن (شهاب الدیت عبدالله )از عرفای باخرز است که در سال 827ه.ق دارفانی را وداع گفت و در قبرستان شهر مالین روی در نقاب خاک کشید. فضای داخلی مسجد آرامگاه وی در عین سادگی به دلیل دارا بودن محرابی با تزیینات گچبری از صلابت خاصی برخوردار است . وجود چله خانه در بنای مزبور مومید استفاده آ ن به عنوان خانقاه نیز می باشد.ساختار معماری مسجد شیخ عبدالله بیشتر به اسلوب ابنیه اواخر دوره صفویه نزدیک است
2.مجموعه تاريخي مزار مولانا زين الدين ابوبكر تايبادي
مهمترین شاخص تاریخی شهر تایباد ایوانی است رفیع مزین به کاشیکاری و کتیبه های زیبا که امروزه در کنار گورستان قدیمی شهر در خیابان مولانای غربی واقع است و موید ارادت و توجه به شخصیت عرفانی مولانا زین الدین ابوبکر تایبادی است . وی از مشایخ صوفیه وازجمله عرفای سده هشتم هجری است. مدفن مولانا زین الدین الولکر در میان محوطه این مجموعه تاریخی قرار داردکه درخت پسته کهنسالی سایه های خودرا بر روی آن افکنده است . در مجاورت آن نیز مسجد و ایوانی زیبا با نضمام دو حجره دو طرفه د ر طرفین و با فضای داخلی به صورت شاه نشین صلابت خاصی را به این مجموعه بخشیده است.از ویژگیهای مهم این بنا کتیبه ی آجری بر زمینه کاشی فیروزه ای ایوان به خط ثلث به قلم (جلال الدین محمدبن جعفر ) است. معماری بنا در سال 848ه.ق به پایان رسیده و بانی آن "پیر احمد خوافی" وزیر با درایت شاهرخ تیموری بوده است . در ابتدای ورود به مجموعه آب انباری وجود دارد که ساختار معماری آن بدون پاشیر است و با رشته پلکان مستقیما به داخل مخزن منتتهی می گردد.بنای واقع در میانه گورستان مجاور این مکان نیز منسوب به آرامگاه شیخ علی پدر زین الدین ابوبکر است.
3.سنگ مزارات باخزر
الواح قبور به عنوا ن انعکاسی از هنرایرانی در دوره اسلامی و شاهدی بر بازشناسی و بازنگری در فرهنگ گذشتگان از جمله اعتقادات، آیین ها، افکار و آراء و هنرهای تزیینی به شمار می آید. منطقه باخرز با پیشینه ای کهن جایگاه تعدادی از این نوع سنگ مزارات است که گویای یکجا نشینی اقوام با بینش های خاص در روستاهای شیزن، سوران، جوزقان و مشهد ریزه می باشد. این سنگ ها به چهار نوع ستونی، سنگ لوح عمودی و افقی و الواح بی نام و نشان تقسیم شده و با مضامین و نگاشته های مختلف دارای تزئیناتی از جمله اسلیمی، ترنج و نقوش محرابی است. این آثار فاصله زمانی سده هشتم هجری تا اواخر دوره صفویه را دربر می گیرد
4.قلعه اسكندرآباد
بنای این قلعه در 5 کیلومتری سمت غربی شهر باخرز واقع است. پیرامون دیواره بیرونی به استثناء ضلع شمالی آن دارای سه برج نگهبانی و تدافعی بوده اما فضای داخلی آن در حال حاضر بدلیل تخریب های بسیار فاقد هرگونه اجزا و عناصر معماری است. ساختار معماری قلعه مشتمل بر سه بخش مسکونی در ضلع های غربی و میانی است. سفال های پراکنده متعلق به دوره ی تاریخی و وجود قطعه سفال های دوره هشتم و نهم هجری موید اهمیت این مکان در قرون و سده های گذشته است
5.رباط سنگي
بقایای این رباط سنگی که به فاصله کمی از میل تاریخی کرات و آن سوی جاده تایباد به خواف قرار دارد ،در گذشته توقفگاه کاروانیان و مسافران این ناحیه بوده است. قرائن معماری و آوارهای باقی مانده از رباط نشان می دهد ورودی بنا دارای طاقی سرپوشیده است که به حیاط مرکزی آن منتهی می گردد و آبگیری سنگی نیز برای تامین آب مصرفی کاروانیان و احشام در آن تعبیه شده بود . سفالهای پراکنده پیرامون این رباط سنگی موید بنیان اثر در دوره سلجوقی و استفاده از آن تا دوران تیموری است
6.ميل كرات
در قرون و سده های پیشین ،میل آجری کرات راهنمای کاروانیان و مسافرانی بود که راه خواف به باخرز را طی می نمودند. امروزه این اثر تاریخی در 25 کیلومتری تایباد در کنار روستایی به همین نام واقع شده است. بنای مزبور با بلندی 25 متر دارای ساختار دو قسمتی است به طوری که بخش تحتانی هشت ضلعی و بخش فوقانی آن استوانه ای است. از جمله تزیینات معماری این میل می توان به وجود (شرفه) گره چینی های آجری و بقایایی از یک کتیبه معقلی اشاره نمود. ویژگی های این بنای تاریخی اسلوب معماری دوره سلجوقی را به همراه دارد
7.محوطه تاريخي جوزقان
در فاصله 34 کیلومتری غرب تایباد و نزدیک به روستای جوزقان، محوطه ای کهن به همین نام قرار دارد. سفال های پراکنده موید سکونت در این منطقه از صدر اسلام تا دوران صفویه است. ضلع جنوب غربی این محوطه به قلعه کهنه مشهور بوده و در مرکز آن تپه (سنگ کن) به چشم می خورد. همچنین قبرستان قدیمی آن نیز مدفن عرفایی به نام های شاه مضراب، پیر بزه و پیر سفیدپوش است
8.آب انبار قلعه كهنه ريزه
آنچه امروزه در میان بقایای قلعه ریزه خودنمایی می کند تنها بنای آب انباری آجری است که در زمره قدیمی ترین نمونه های برجای مانده در منطقه باخرز دارای اهمیت بسیاری است. این بنا که در میان روستای ریزه واقع شده دارای سردر، پلکان و پاشیر می باشد. مخزن این آب انبار در گذشته بوسیله آب قنات پر می شد. کیفیت معماری انتساب این اثر را به پیش از دوره صفویه نشان می دهد
9.طبيعت ارزنه
این منطقه بسیار زیبا با چشم اندازهای متنوع طبیعی در فاصله 62 کیلومتری غرب شهر تایباد واقع شده و ویژگی بارز آن علاوه بر وجود درختان چنار کهنسال، رودخانه ای است که از انتهای این دره و از میان کوه ها جریان یافته و به پایین سرازیر می گردد. همچنین پستی و بلندی های این مکان آبشاری بسیار زیبا را ایجاد نموده است. سرتاسر دره ارزنه توسط درختان غیر مثمر کهنسال با سایه ای دلپذیر پوشیده شده و همه روزه پذیرای گردشگران و دوستداران طبیعت است
10.تنگل و بنداستاي
از جاذبه ها و چشم اندازها ی طبیعی بخش میان ولایت شهرستان تایباد تنگل استای از اهمیت ویژه ای به لحاظ گردشگری برخوردار است. دره استای (تنگل خور) که شامل درختان میوه و درختان جنگلی است به طور کلی منطقه ای کوهستانی را به دوستداران طبیعت عرضه می نماید. بند استای نیز آبگیری است که در 53 کیلومتری غرب شهر تایباد واقع است و به سبب آن ، محوطه پیرامون این گردشگاه آبی دارای آب و هوای مطبوعی برای استفاده گردشگران است . همچنین از جاذبه های تاریخی روستای استای به بقایای قلعه ای سنگی ، مسجد جامع، آب انبار ، تپه استای و زیارتگاه استای اشاره نمود.
11.بناي مزار شاهزاده قاسم (مشهدريزه)
مشهد ریزه در فاصله 29 کیلومتری غرب تایباد واقع شده است. در ضلع جنوبی این مکان در میان قبرستان قدیمی بنایی قرار دارد که به مزار شاهزاده قاسم معروف است. اهالی بر این باورند مقبره مزبور متعلق به ( قاسم بن محمد ابی بکر قحافه) و پد ر(ام فروه) از شخصیتهای تاریخ اسلام است . بنای مزبور مشتمل بر اتاقهایی پیرامون یک فضای مرکزی است که در آن هشت محل چله خانه تعبیه شده است. بنای مزار متعلق به دوره صفوی است.
12.رباط عباس آباد
این رباط تاریخی در فاسله 28 کیلومتری شمال غربی شهر تایباد و بر کناره راه قدیمی این شهر به تربت جام قرار دارد. بنای مزبور مشتمل بر دو حیاط،به انضمام ایوان، ایوانچه، اتاقکهاو آب انبار می باشد و بقایای معماری آن حکایت از گذشته ای با عظمت در سایه امنیت دارد. فضای داخلی اتاق ها در عین سادگی مکان مناسبی برای اقامت کاروانیان و مسافران خسته از راه بوده است. از دیگر ویژگی های این رباط وجود عنصر تدافعی (سنگ انداز) در بخش فوقانی ورودی آن است و در مجموع بنای آن از یادگارهای معماری دوره صفوی است
سوغات و ره آورد سفر
سوغات و ره آورد سفر تایباد بافته هایی از پارچه های نخی است که به شکل انواع حوله در بازار شهر به همراه لباس هی محلی به فروش می رسد . تایباد به سبب داشتن سفره ی گسترده ی آب های زیز زمینی از کشاورزی قابل توجهی برخوردار است. اما مهمترین محصول این شهرستان خربزهی تایباد است که شیرینی آن زبانزد خاص و عام است
موسيقي مقامي شهرستان تايباد
موسیقی این منطقه با بیش از پنجاه مقام زنده یکی از انواع حائز اهمیت موسیقی مقامی در کشور را ساخته است. تا کنون استادان تایبادی در بسیاری از جشنواره های موسیقی به اجرای برنامه پرداخته اند. سازهای مهم این منطقه را دف و دو تار تشکیل می دهند.تفاوت موسیقی مقامی در میان سه شهرستان تربت جام، تایباد و خواف منحصر به نحوه ی اجرای مقام ها است
مشاغل و هنرهاي سنتي
مشاغل سنتی در بسیاری از بازارهای سنتی شهر تایباد رواج دارند و استادکاران به تولیدات دستی و سنتی سرگرم اند. اگرچه از این مشاغل درآمد هنگفتی نصیب سازندگان نمی شود اما هنوز می توان در این شهر از مراکزی که در آنها هنر قالیبافی، آهنگری، تون بافی، خراطی و نجاری و مهمتر از همه ساخت سازه های سنتی رواج دارد، دیدن نمود./ع
