تاريخچه مليله کاری زنجان:

این هنر در شهر زنجان از رونق چشمگیری برخوردار است سابقه ملیله‌كاری در زنجان تا قرن دهم هجری‌، روشن و مشخص است به طوری كه فردریچارد‌، مستشرق اروپایی‌، در سفر‌نامه خود می‌نویسد "شهر زنجان كه شهر كوچكی است نقره و ملیله‌كاری این شهر پر زرق و برق است. "

همچنین ساموئل گرین ویل بنجامین كه در حدود سال 1883 میلادی به ایران سفر كرده است در مورد صنعتگری و صنعت در زنجان اطلاعات بیشتری می‌دهد‌.

زنجان به عنوان خاستگاه اولیه هنر ملیله‌كاری با خدمت و پیشینه تاریخی چند هزار ساله هنوز نام خود را در میان بهترین‌های این هنر صنعت دستی حفظ كرده و برای احیای جایگاه قبلی خود تلاش می‌كند‌.

‌ملیله‌كاری كه در هزاره اول هـجری‌ قمری به عنوان هنر دستی بومی زنجان فقط در این شهر معمول بوده در زمان حكومت رضاخان با مهاجرت تعدادی از هنرمندان این شهر به تهران و اصفهان در سایر نقاط كشور نیز رواج یافت‌.

‌سرویس‌های چای و شربت‌خوری‌، جعبه جواهرات و دسته چاقو‌، عمده‌ترین دست مایه هنرمندان زنجانی در سال‌های دوره بعد است كه به تدریج بر انواع این دست سازه‌های زیبا‌، از جمله زیورآلات افزوده می‌شود.

‌رونق این هنر‌ و صنعت از دوران سلجوقی آغاز و در دوران صفویه‌ به اوج خود رسید، شهرهای زنجان و اصفهان بیشترین هنرمندان را در این حرفه تربیت و به عرصه هنرهای سنتی تحویل داده‌اند‌.

در زمان قاجار نیز شهر زنجان یكی از شهرهای معتبر كشور میله، دو چشم، برگ فرنگ، سه چهارچشم، کورملیله و تابيده ،که هر يك داراي ويژگي خاص خود مي باشد .

وضعيت فعلي هنر مليله كاري در زنجان:

اين هنر وام دار هنرمنداني مي باشد كه با ابزار بسيار ابتدائي به خلق آثاري ارزشمند مبادرت ورزيده و گاه بينايي خود را در اين راه  از دست داده اند. از جمله هنرمندان ملیله کار زنجان: مرحوم كربلايي حسينعلي، مرحوم مشهدي رحمان ، مرحوم موسی کاظمیان مقدم ،مرحوم حاج صمد همامي، وهنرمنداني چون رحيم برجخاني ، حاج ابوالفضل ثبوتي و حاج قربانعلي پرداختي و... .

 آثار قدیمی ملیله در زنجان به کلی از بین رفته و یا جهت استفاده مجدد از نقره ذوب گردیده است. متاسفانه به دلیل عدم وجود موزه در زنجان آثار نقره ای– ملیله کاری مورد حفظ و نگهداری قرار نگرفته است. تفاوت مليله زنجان و

 ريز نقشهاي رايج مليله زنجان:

 ريز نقوش متداول در مليله زنجان همانند ساير نقشهاي صنايع دستي اكثرا ذهني و الهام يافته از طبيعت و طرحهاي سنتي است ، مهمترين و رايج ترين نقشهای ملیله  زنجان عبارتند  از: اشك، جغه، پيچك، ترمه و غنچه، برگ، واو مل ‌ملیله زنجان با توجه به طرح و نقش‌های اصیل و متنوع و ظرافت زیاد آن در مجموع از كیفیت بالایی نسبت به ملیله اصفهان برخوردار بوده و جایگاه ویژه‌ای نیز در بین رشته‌های بر‌جسته صنایع دستی ایران دارد‌./ب