احمد طالبي‌نژاد منتقد برنامه نیز اظهار داشت: دلبستگي آقاي ميراب اقدم به عناصري كه در گذشته وجود داشته و امروز در حال تخريب و از بين رفتن است، در فيلم قبلي ايشان «روزي روزگاري سينما» نيز قابل مشاهده بود كه قابل ستايش است.

وي ادامه داد: اگر از منظر احساس نوستالژيك با گذشته مواجه شويم، با ديدن آنچه در فيلم اتفاق مي‌افتد غصه‌دار خواهيم شد. اما بايد توجه داشته باشيم اين دوران سپري شده و شايد زندگي اجتماعي امروز ما ديگر نيازي به وجود حمام‌هاي عمومي نداشته باشد. اما نگاه طنزي كه در فيلم وجود دارد از بار تلخي فيلم كم مي‌كند.

اين منتقد با تاكيد بر اينكه اگر وظيفه اوليه سينماي مستند را اطلاع‌رساني بدانيم فيلم كار خود را به درستي انجام داده است، بيان كرد: نكته‌اي كه در فيلم وجود داشت و توجه من را به خود جلب كرد، ريتم خوب و فرم همسو با مضموني است كه كارگردان براي روايت اثر انتخاب كرده بود. چون اخيرا مي بينم فرم‌هاي عجيب و غريبي به عنوان فرم مدرن براي ساخت مستند از سوي جوانترها درنظر گرفته مي‌شود كه هرچه اثر را نگاه مي‌كنم، متوجه نمي‌شوم راجع به چه چيز ساخته شده است.

وي با اشاره به اينكه قطعات موسيقي انتخابي براي مستند «گرمابان» تناسب خوبي با محتواي اثر دارد، در مورد ويژگي مثبت روند كاري كارگردان اين فيلم گفت: يكي از معضلات امروز سينماي مستند ما اين است كه كارگردانان جوان پراكنده كاري زياد دارند و برخلاف گذشته راجع به همه چيز فيلم مي‌سازند. به عنوان نمونه مستندسازي همچون منوچهر طياب به جز نمونه‌هاي اندكي كه با موضوع كوير كار كرد، همواره در مورد معماري فيلم ساخت. با توجه به اينكه آقاي ميراب اقدم در دو مستندي كه ساخته به موضوعات مشابه مي‌پردازد، اگر همين روال را ادامه دهد قطعا مي‌تواند گنجينه تصويري خوبي براي آيندگان تهيه كند.

مازيار فكري ارشاد دیگر منتقد برنامه هم ضمن بيان اينكه فيلم متوازن پيش مي‌رود اما در نيمه دوم اثر لحن غم‌خوارانه پيدا مي‌كند، دلايل اين امر را از كارگردان جويا شد كه ميراب اقدم اظهار داشت: اصل از دست رفتن اين بناها براي من بسيار غم‌انگيز بود، چون با وجود تغيير معماري ساختمان‌ها و شيوه زندگي اجتماعي نمي‌توانيم بگوييم به حمام عمومي نيازي نيست، به خصوص كه شاهد هستيم ديگر كشورها استفاده مفيدي از اين بناها مي‌كنند.

وي افزود: وجود اين بناها براي افرادي كه در كشور مسافرت مي‌كنند و از شهرهاي ديگر به تهران مي‌آيند بسيار اهميت خواهد داشت و هنوز به وجود آن‌ها نياز داريم؛ اما نكته ديگر اين است كه مي‌توان با تغيير كاربري بناها از آن‌ها بهره گرفت. به عنوان نمونه كشور تركيه از اين فضاها درآمدزايي خوبي مي‌كند و حمام عمومي را در جهان به نام خود ثبت كرده است.

در ادامه اين نشست طالبي‌نژاد به سكانس‌هاي مشهور سينماي ايران كه در فضاي حمام گرفته شده و بار دراماتيك اين بنا در آثار برخي كارگردانان صاحب‌نام ايراني اشاره كرد و گفت: اگر از معروف‌ترين اين آثار كه فيلم «قيصر» ساخته مسعود كيميايي است بگذريم، كارگردان به خوبي فصل مهمي از فيلم سينمايي «حسن‌كچل» به كارگرداني زنده‌ياد علي حاتمي را در فيلم خود نشان مي‌دهد. فصلي كه آن زمان با صداي مرتضي احمدي گفته شد و در مستند «گرمابان» هم كار با نريشن آقاي احمدي شروع مي‌شود كه استفاده هوشمندانه‌اي از اين صدا شده است.

وي افزود:‌ در آثار مستندي كه وقتي گروه سيراكيوز به ايران آمد ساخت، بخشي وجود دارد به نام «حمام‌هاي بهداشتي» كه نشان مي‌دهد چگونه مي‌توان يك حمام استاندارد ساخت. آن‌جا از موسيقي معروفي استفاده شد كه ساخته مجيد وفادار است و به عقيده من امروز جزو ترانه‌هاي فولكلور محسوب مي‌شود، اين قطعه در مستند گرمابان نيز به خوبي مورد استفاده قرار گرفته است.

طالبي‌نژاد همچنين به مصاحبه‌هاي كارشناسان در فيلم اشاره كرد و اظهار داشت: به نظر من صحبت‌هاي آقاي تكميل همايون اطلاعات جديدي به همراه ندارد و نيازي به وجود آن در اثر نبود، شايد اگر مخاطب را به كتاب «تهران قديم» نوشته جعفر شهري ارجاع مي‌داديم بهتر بود.

وي در ادامه تصريح كرد: از طرفي شايد لازم بود در كنار نشان دادن حمام‌هاي گذشته سري هم به حمام خانه‌هاي امروزي زده مي‌شد. چراكه ديدن اين سير تكاملي حمام در بناهاي امروز، احتمالا براي مخاطب خارجي جذابيت دارد و می تواند او را با اين جنبه نيز آشنا كند كه جاي خالي آن تا حدودي در فيلم احساس ‌مي‌شد.

طالبي‌نژاد در بخش پاياني صحبت‌هاي خود با اشاره به فرم فيلم سينمايي «مغول‌ها» ساخته پرويز كيمياوي و «ناخدا خورشيد» به كارگرداني ناصر تقوايي، به فرم مستند «گرمابان» نيز اشاره كرد و در همين رابطه اظهار داشت: فيلم اگر تلخ هم نباشد بايد به نوعي بيان شود كه ديدن آن براي مخاطب جذابيت داشته باشد. در مستند «گرمابان» فرم فيلم به خوبي با موضوع هماهنگ است و بارها به اين نكته تاكيد شده است كه اين دو قابل تفكيك از يكديگر نيستند. وقتي مخاطب نمي‌تواند با اثر ارتباط برقرار كند به اين معني است كه فرم و محتوا با يكديگر همگن نيستند، فرم چيزي نيست كه از پيش به آن فكر شود و از دل محتوا بيرون مي‌آيد.

دومين جلسه نشست نقد و بررسي آثار سينماي مستند با پرسش و پاسخ كارگردان و حاضران در جلسه به كار خود خاتمه داد. ضمن اینکه در پایان این نشست نیز لوح تقدیر و هدایایی از طرف مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به کارگردان و منتقدان حاضر در جلسه اهدا شد./ي2