هر شب با قرآن/ذکری مجرب برای زدودن غم و اندوه
بر آنیم تا در این مجال، قطعاتی کوتاه و بلند از کتاب وحی را با نگاهی به انعکاس آن در ادب پارسی، پیشکش طالبان حق و جوینگان حقیقت کنیم تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.
مجله شبانه باشگاه خبرنگاران،
آیه ۸۷ - ۸۸ سوره انبیا
وَذَا
النُّونِ إِذ ذَّهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَن لَّن نَّقْدِرَ عَلَيْهِ
فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَن لَّا إِلَهَ إِلَّا أَنتَ سُبْحَانَكَ
إِنِّي كُنتُ مِنَ الظَّالِمِينَ ﴿۸۷﴾ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ
مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنجِي الْمُؤْمِنِينَ ﴿۸۸﴾
و ذوالنون را [یاد کن] آنگاه که خشمگین
رفت و پنداشت که ما هرگز بر او قدرتی نداریم تا در [دل] تاریکی‌ها ندا درداد که معبودی
جز تو نیست منزهی تو راستی که من از ستمکاران بودم (۸۷) پس [دعای] او را برآورده کردیم و او را از اندوه رهانیدیم و مؤمنان را
[نیز] چنین نجات می‌دهیم (۸۸)
*در ادب پارسی اشارات بسیاری به قصۀ یونس شده است از تشبیه محض تا تفسیر:
*مولانا بنا بر حدیثی نبوی گفته است که چون نهایت معراج قرب به خداوند است و خدا از جهات بیرون است بنابر این حضرت محمد (ص) که بر آسمان رفت معراج بود و یونس که در شیب دریا فرو رفت نیز معراج بود از آنکه در قعر دریا با پروردگارش سخن گفت چنانکه مولانا با حدیثیاز پیامبر اکرم (ص) گوید:
*ابن عربی در فصوص فصلی با عنوان «فَصُ حکمة نفیسة فی کلمةٍ یونسیةٍ» آورده و طی آن حکمت وجودی نفس ناطقۀ انسانی را در کلمۀ یونس نهاده و احوال یونس را رمزی از اطوار نفس که برزخ میان عالم جسمانی و روحانی است دانسته است.
قرص خورشید در سیاهی شد یونس اندر دهان ماهی شد
یونس دلوی شده چون آفتاب یونس حوتی شده چون دلو آب
نظامی، مخزن الاسرار
یونسی دیدم نشسته بر لبِ دریای عشق گفتمش چونی جوابم داد بر قانون خویش
گفت بودم اندر این دریا غذای ماهی‌ای پس چو حرف نون خمیدم تا شدم ذوالنون خویش
دیوان شمس
گر مسبح باشد از ماهی رهید ورنه در وی هضم گشت و ناپدید
مثنوی
تنگدل زانی که در خون مانده ای در مضیق حبس ذوالنون مانده ای
عطار، منطق الطیر
*یکی از بزرگان گفته است: من در عجبم از کسی که غم و غصه ای دارد چرا این آیه را نمی‌خواند تا غمش از دل برود؛ زیرا دعایی که در این ایه آمده در شمار دعاهای مستجاب شده است. البته باید دعا را فهمید و سرمشق کار درست قرار داد.یونس دلوی شده چون آفتاب یونس حوتی شده چون دلو آب
نظامی، مخزن الاسرار
یونسی دیدم نشسته بر لبِ دریای عشق گفتمش چونی جوابم داد بر قانون خویش
گفت بودم اندر این دریا غذای ماهی‌ای پس چو حرف نون خمیدم تا شدم ذوالنون خویش
دیوان شمس
گر مسبح باشد از ماهی رهید ورنه در وی هضم گشت و ناپدید
مثنوی
تنگدل زانی که در خون مانده ای در مضیق حبس ذوالنون مانده ای
عطار، منطق الطیر
*مولانا بنا بر حدیثی نبوی گفته است که چون نهایت معراج قرب به خداوند است و خدا از جهات بیرون است بنابر این حضرت محمد (ص) که بر آسمان رفت معراج بود و یونس که در شیب دریا فرو رفت نیز معراج بود از آنکه در قعر دریا با پروردگارش سخن گفت چنانکه مولانا با حدیثیاز پیامبر اکرم (ص) گوید:
گفت پیغمبر که معراج مرا نیست بر معراج یونس اجتبی
آنِ من بالا و آنِ او به شیب زان که قُرب حق برون است از حسیب
آنِ من بالا و آنِ او به شیب زان که قُرب حق برون است از حسیب
*ابن عربی در فصوص فصلی با عنوان «فَصُ حکمة نفیسة فی کلمةٍ یونسیةٍ» آورده و طی آن حکمت وجودی نفس ناطقۀ انسانی را در کلمۀ یونس نهاده و احوال یونس را رمزی از اطوار نفس که برزخ میان عالم جسمانی و روحانی است دانسته است.
برای مشاهده مجله شبانه اینجا کلیک کنید
