قدیمی ترین بنای شهر زنجان بنایی موسوم به کاروانسرا سنگی است این کاروان‌سرا که از نوع کاروان‌سراهایی برون شهری است در قرن 11 قمری در زمان شاه عباس دوم وبه دستور وی با بهره گیری از سرچشمه ی هنر معماران و استادان خبره ی زنجان احداث شده است.

پلان این کاروان‌سرا به سبک 4 ایوانی است و حجره‌های آن در یک طبقه قرار گرفته‌اند،سقف‌ این کاروان‌سرا از نوع قوسی است و استفاده از سنگ به عنوان مصالح اصلی در ساخت این بنا، باعث شده که با عنوان کاروان‌سرای سنگی و در زبان ترکی داش کاروان سرا معروف شود.

این بنای تاریخی در مسیرجاده ابریشم ساخته شده و یکی از 999 کاروانسرای ساخته شده در دوران صفوی است اگر چه در وضعیت فعلی قسمت اعظمی از بنا از بین رفته ولی بخشی از حیاط و شتر خانه هنوز باقی است .

این بنا تنها کاروانسرای به جا مانده در شهر زنجان است و بر بستری کوهپایه ای قرار گرفته است مصالح به کار رفته در قسمت پایین دیوارها سنگ لاشه و قلوه سنگ به همراه ملات ساروج و آجر و با ملات گچ و خاک در دیوارهاست.

حفرهای حجره ها و قسمت های شترخان و انبارها با سیستم خاصی پوشیده شده اند قرارگیری آجرها به شکل مورب به منظور تأمین سطوح منحنی است پوشش ایوانها و قسمت های بارانداز شترخانها از نوع طاق رومی با قوس های تیز و پوشش طویل می باشند که با خشت و ملات گچ بنا شده اند.

به منظور تامین نور فضاهای داخلی در رأس سقف ها نورگیرهایی تعبیه شده که فرم مربعی دارند معماری و طراحی بنا آنچنان است که حس تحسین بیننده را پس از قرن ها بر می انگیزد.

کاروان‌سرای سنگی در سال 1377 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 2128 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است./س