به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد، این شهر، از شمال به وسیله تپه ماهورهای نسبتاً پست به طول 180 کیلومتر با کشور ترکمنستان همجوار است. ازجنوب به کوه هزارمسجد و شهرستان مشهد، از شرق به شهرستان سرخس و از سمت غرب به شهرستان درگز محدود می‌شود.
 كلات در لغت به معنی «آبادی و زیستگاه بر فراز كوه» است و همان‌گونه كه از نامش پیداست، این منطقه هویتش را از نادر می‌گیرد و فراز و فرودهای تاریخی‌اش را با نادر تجربه كرده است.
هنگامی كه نادرشاه افشار در خراسان به حكومت رسید، ایران با آسیب جدی ضعف حكومت مركزی روبه‌رو بود، اما نادر نه‌تنها این اتحاد را برای ایرانیان به ارمغان آورد بلكه مهاجمان ایران را نیز به عقب راند و كشورگشایی‌اش را تا هندوستان ادامه داد.
نادر شاه افشار دستور ساخت كاخی را در كلات نادری داد كه هم‌اكنون به عمارت خورشید یا كاخ خورشید مشهور است، او ظاهرا از این كاخ به عنوان محلی برای حفاظت از گنجینه نادر استفاده می کرده است.
 این كاخ تا پایان عمر نادر نیز نیمه كاره ماند،اما با همین شرایط در مدت زمان حكومت نادر مورد استفاده قرار می گرفت.

کلات، راز نفوذ ناپذیری نادر شاه افشارسرزمین كلات باتوجه به این كه در میان كوه قرار گرفته، به سرزمین دژهای نفوذناپذیرشهرت دارد و دلیل انتخاب كلات توسط نادر نیز همین نفوذناپذیری آن بوده است.

به عبارت بهتر كاخ خورشید، كاخ و گنجینه گنج‌های نادر بوده است، تخت طاووس، الماس كوه نور، الماس دریای نور و گنج‌های حاصل از جهانگشایی او به هندوستان كه فراوانی آن و گرانبهایی‌اش در تاریخ شهره عام است تا جایی كه می‌گویند نادر هنگامی كه هند را فتح كرد و اهانت كنندگان به ایرانیان را به دار مجازات آویخت در برابر دریافت كلید گنجینه هندیان پذیرفت كه حكمرانی را از حاكم هند سلب نكند و او حاكم هند بماند.
 او سپس گنجینه‌ای آنچنان ارزشمند با خود به ایران آورد كه تا 3 سال تمام ایرانیان از پرداخت مالیات معاف شدند و هنوز نیز این جواهرات موجب افتخار ایرانیان است.
كاخ خورشید، بنایی 3 طبقه است كه اسرای هندی آن را بنا کردند. این كاخ مجموعا 12 اتاق دارد كه داخل هراتاق تزییناتی از نقاشی و گچبری دیده می‌شود.
 در میان این تزیینات، تصاویری از شاهزادگان نادری نیز به چشم می‌خورد. در وسط این بنای 8 ضلعی، برج‌های استوانه‌ای‌مانند در دوطبقه قرار دارد كه محل اقامت شاه و خانواده‌اش بوده‌است.
زیبایی این كاخ بیشتر در آرایش نمای خارجی كنگره‌دار ساختمان است كه در آن معماری مغولی هندی به چشم می‌خورد. داخل اتاق‌ها با نقاشی و گچبری تزیین شده‌اند.
 در وسط این بنا نیز از سطح پشت‌بام برجی مدور با تركهای شبیه نیم ستون معروف به خیاری احداث شده است. كاخ خورشید در طول زمان، دچار آسیب‌های فراوانی شد ازجمله این كه هم‌اكنون ارتفاع بنای 25 متری آن به 20متر كاهش پیدا كرده و طبقه سوم آن به شكل مخروبه درآمده است.
در میان منظره دلفریب کلات، آنچه بیش از همه جلب توجه می‌کند، گنبد فیروزه‌ای رنگ مسجدی است که درست در محور قصر خورشید و چشم در چشم آن جای گرفته است. مسجد به صفت گنبد زیبایش کبود گنبد خوانده می‌شود.

 یادگاری است از دوره سلجوقیان ( سده پنجم و ششم هجری ) و شاهدی است بر اهمیت و آبادانی کلات درآن روزگار. این مسجد بعدها، یک بار در زمان نادرشاه و یک بار در زمان فتحعلیشاه قاجارمرمت شد و امروز زیر گنبد بلند خویش، جسم پاک شهیدان کلات را درآغوش کشیده است.

بعداز این دو بنای فاخر، سومین اثر تاریخی بزرگ در کلات، بند نادری است که گرچه نام خویش را مثل خیلی از داشته‌های کلات از فاتح هندوستان گرفته، اما احتمالا او فقط مرمتگرش بوده، نه سازنده‌اش.
قره سو آبشاری دیدنی در دل کوه های هزار مسجداگر کلات را برای تعطیلات عید انتخاب کردید  حتما  سری هم به آبشار قره‌سو در جنوب غربی شهرستان كلات نادری بزنید که آب و هوایی خنك و ییلاقی دارد.

آب قره‌سو، آب گوارایی است تا جایی كه حتی نادر به سبب این كه از كیفیت آب كلات
رضایت نداشته است، دستور می‌دهد آب كاخ را از قره‌سو تامین كنند.
 قره‌سو در 10 كیلومتری جنوب غربی كلات نادری واقع شده و در دل پیچ وخم‌های خود 8 آبشار زیبا را جای داده است.
 بند نادری یادگار مهندسی دیروز ایران بند نادری هم یکی دیگر از دیدنی های این منطقه است. سدی آجری كه مردم بومی ساخت آن را به نادرشاه افشار نسبت می‌دهند، اما برخی محققان نیز ساخت آن را متعلق به گوركانیان می‌دانند.
 ارتوکند بهشت گمشده کلات اما جالب تر از همه دیدنی تر منطقه اورتكند
است که به بهشت گمشده مشهور است، این منطقه جاده مناسبی ندارد و چند كیلومتر آن خاكی است.

 این جاده از كیلومتر 105 جاده مشهد به كلات جدا می‌شود و پس از آن باید حدود
22 كیلومتر پیش رفت. تفرجگاه اورتكند علاوه بر ییلاقی بودن، آب فراوان و كوه‌های سر
به فلك كشیده و غاری آبی دارد که دیدن آن خالی از لطف نیست.
غیر از این‌ها باید از برج و باروی کلات نام برد که پیش از دوره نادروجود داشته و به
دستور او تجدید ساختمان شده است. پایین برج و بارو و مشرف به دربند ارغونشاه کتیبه‌ای ناتمام به زبان ترکی وجود دارد که از صفات داشته و نداشته نادر می‌گوید.
 در روستای خشت در 13 کیلومتری کلات نیز استحکامات و آب انبارهای روستای خشت خودنمایی می‌کنند که باز از دوره نادر باقی مانده اند.

 اثردیگر، یک رشته لوله سنگی است که آب شیرین نهر قره سو را از 12 کیلومتری کلات به شهرمی‌آورده است و حالا جز تکه‌هایی از آن باقی نیست. هوش سرشاری نمی‌خواهد که آدم حدس بزند این یکی هم از روزگار نادر به جا مانده است.
بهار قله زو را از دست ندهید یکی از زیباترین مناطق کلات نادر روستای قله زو می باشد که در داخل دژ کلات ودر۱۸ کیلومترشهر کلات نادر است .در انتهای شهر کلات بعد از اینکه به پل فلزی می رسیم راه سمت راست به طرف قله زو می رود قبل از روستای قله زو و دره های آن روستای آقداش می باشد.بهاراین منطقه سرسبزو زیباست . البته راه آن هنوز خاکی است./س