به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران فارس، بر همین اساس است که بزرگان دینی ما بر کار و تلاش تاکید فراوان داشته و از تنبلی و بیکاری به شدت نهی شده است. تا جایی که در روایات بسیاری می‌خوانیم کسی که به کار و تلاش مشغول است، از کسی که کار را رها کرده و به عبادت خدا مشغول است اجر و پاداشی فزون‌‌تر دارد و دعای بیکار هر چند عابد باشد مستجاب نمی‌شود. شاید به همین دلیل است که رسول اکرم (ص) تمام کارهای خود و خانه را شخصاً انجام می‌دادند و می‌فرمودند: «کسی که از راه حلال در طلب دنیا باشد و قصد او (از کار کردن)، توسعه دادن زندگی زن و فرزندان و بی‌نیازی از تقاضا کردن از دیگران و نیز رسیدگی به همسایگان و مستمندان باشد، در حالی که صورتش چون ماه شب چهاردهم درخشندگی دارد به دیدار خداوند می‌شتابد.»

کار و کسب معاش در نگاه اولیه شاید یک جنبه مادی از زندگی به نظر برسد و اهمیت دادن زیاد به آن جنبه‌ای از دنیا دوستی تلقی گردد اما اگر در تمام مسایل زندگی به طور اعم و در مورد کار و تلاش به طور اخص نگاه عبودی داشته باشیم و کار را برای جلب رضای خدا و تأمین رفاه خانواده انجام دهیم و بر این امر نیز واقف باشیم که همانا رضایت خدا در گرو رضایت خلق خداست بدانیم، آن وقت است که این مساله نه تنها شکل مادی به خود نمی‌گیرد بلکه امری کاملا معنوی و در زمره عبادات به شمار خواهد آمد. اهمیت این مطلب وقتی برایمان آشکارتر می‌شود که بدانیم «بعضی از گناهان فقط با سعی در طلب رزق و روزی و درآمد آبرومند پاک می‌شود.»

کار در اسلام علاوه بر تامین نیازهای زندگی خود فرد، دارای یک جنبه اجتماعی نیز است و آن تلاش برای ارتقای کیفی و کمی سطح اقتصادی جامعه اسلامی است. هر مسلمان آگاه وظیفه دارد در کسب ثروت تلاش کند و خود و جامعه‌اش را در بهبود وضعیت اقتصادی یاری رساند. نظام اقتصادی اسلام در عین حال که رفاه و زندگی همراه با آسایش را حق هر مسلمانی می‌داند اما چون توجه به سعادت انسان را هدف اصلی خود می‌داند، استفاده عاقلانه از منابع طبیعی و امکانات خدادادی را در راه نیل به هدف مقدس خویش، مورد تاکید قرار داده است. از دیدگاه قرآن، انسان موجود نیازمندی است که خداوند برای رفع نیازهایش زمین را برای او رام کرده و امکانات و منابع آن را در اختیار وی قرار داده تا مصرف کند. اما در عین حال از اسراف و پدیده ناشایست تجمل گرایی نیز _به عنوان یک بیماری اقتصادی_ به شدت نهی کرده و با دعوت به اعتدال و میانه روی در تمام امور زندگی، در حقیقت بهترین الگوی مصرف را برای زندگی سعادتمندانه به آدمیان ارائه می‌دهد.

اهمیت درآمد حلال

آنچه که قرن‌ها پیش در اسلام و با عنوان کسب مال حلال بسیار مورد تاکید بوده است، امروزه به وضوح در اکثر کشورهای توسعه یافته امروزی نیز جایگاه خود را یافته و به عمق مساله پی برده‌اند. دنیا به موضوع پولشویی یا به تعبیر عام، حرام خوری حساسیت ویژه‌ای پیدا کرده است. چرا که پولی که از راه‌های نامشروع کسب می‌شود، به سرعت رشد پیدا می‌کند و منشأ فساد می‌شود. از این رو امروزه در بسیاری از کشورها منشأ درآمدهای افراد اهمیت یافته و فرآیند ایجاد درآمدها برای دولت و نهادهای نظارتی آن کاملاً مشخص است. نگاهی که امروزه کشورهای غربی برای نظارت بر منشأ درآمدها و تأکید بر پرداخت حقوق اجتماعی و مالیاتی دارند، بیش از آن که پشتوانه‌های اخلاقی و انسانی داشته باشد، تلاش برای پایدار نگه داشتن نظام سرمایه‌داری است تا از درون و از طریق فسادهای پیچیده و تو در تو مضمحل نشود؛ هر چند این سرنوشت را پیدا کرده است. در اسلام به این مسئله با دقت بیشتری توجه شده و تکامل بسیاری از قوانینی که امروز بشر به آن رسیده است را می‌توان در توجه و توصیه‌های اکید ائمه معصومین ملاحظه کرد. نگاه اسلام به منشأ کسب درآمد و حقوق مالکیت با هدف تکریم انسانی و مراقبت‌های اجتماعی و جامعه‌سازی اسلامی است. در نگاه آموزه‌های دینی، «پاک‌ترین درآمدها از آنِ کسی است که از راه معامله و تجارتی صحیح و درست به دست آورده باشد.»احتکار، ربا، قاچاق، غش در معامله، گرا‌ن‌فروشی و کم‌فروشی از مصادیق آفت در یک تجارت سالم هستند. در کلام رسول خدا نیز بسیار شنیده‌ایم که «هرگاه کسی بخواهد دعایش مستجاب شود، بکوشد که کسب و کارش را حلال و پاک سازد و از مظالم مردم بیرون آید؛ زیرا دعای بنده پیش خدا بالا نمی‌رود، در صورتی که در شکمش، حرام یا به گردنش، مظلمه‌ای از مردم باشد.»

حقوق متقابل کارگر و کارفرما

کارگر از نظر قانون کار، کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق السعی (اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا) به درخواست کارفرما کار می‌کند. در دیدگاه اسلام کارگر بسیار محترم و ارزشمند است، به طوری که رسول گرامی اسلام (ص) وسایر بزرگان دین از کار و کارگر تجلیل کرده و خود نیز کار می‌کردند و خود را کارگر می‌دانستند. اسلام که برای تمام امور زندگی ما برنامه و چراغ راه تعیین کرده در زمینه حقوق کارگر و کارفرما نیز غافل نمانده و این توجه به قدری جامع است که هیچ قانون کاری نمی‌تواند به اندازه قانون اسلام به کارگر بها داده و از حقوق متقابل کارگر و کارفرما حمایت کند.

امام سجاد (ع) در رساله حقوق خود می‌فرمایند: «حق زیردستان بر تو آن است که بدانی ضعف آن‌ها و قدرت تو (از نظر مالی، بدنی و فکری) دلیل تسلط تو بر آنها شده است. پس باید با آنها به عدالت رفتار کنی و مانند پدری مهربان برای آنها باشی، از نادانی وجهل و اشتباه آنها درگذری و در عقوبت آنان تعجیل نکنی و بر این کارفرمایی که خدا به تو داده است سپاسگزار باشی.»

پیامبر اسلام نیز بر رعایت حقوق کارگران تاکید بسیار داشتند و می‌فرمودند: «حق کارگر بر کارفرما آن است که لباس و غذای خوب به او بدهد، بیش ازحد طاقت، او را به کار وا ندارد.» و نیز تاکید داشتند که «خداوند تبارک و تعالی از هر گناهی می‌گذرد (با توبه) جز این که کسی مهریه زنی را منکر شود و یا حقوق کارگری را غصب کند و ادا ننماید»

در یک کلام حقوق کارگر بر کارفرما عبارتست از ۱. خوراک و لباس او را به نحو مطلوب تامین کند. ۲بیش از اندازه طاقت از او کار نکشد. ۳.متکبرانه با او رفتار ننماید. ۴.از خطاها و نافرمانی‌های او درگذرد. ۵.دستمزد و حقوق او را کاملا بپردازد.

وقتی خوب دقت کنیم می‌بینیم که تمام این موارد از تاکیدات مکرر اسلام است. نقطه عطف در اهمیت کار اینجاست که بدانیم پیامبر خدا بر دستان کارگر به عنوان مجاهد فی سبیل الله بوسه می‌زد و می‌فرمود: «این دستی است که آتش [جهنم] با آن تماس پیدا نمی‏کند.»/س